ТАЧЕ ЯЛЫШТЕ

Шкенан кундемым шке тӱзатена

«Шкенан кундемым шке тӱзатена», – манеш Советский район Колянур ялыште коло утла ий старостылан тыршыше Л.Смирнова

   Колянур ял изи огыл, тушто кандашлу наре сурт шотлалтеш. Совет пагыт годым тыште колхозник-влаклан кок пачеран икмыняр пӧртым чоҥеныт. Еҥ-влаклан паша верат лийын. Икманаш, ешым кучаш, йочам ончен кушташ йӧн ситышын ышталтын.

   Пазар саман чылажымат унчыливуя кумыктыш. Ял пелен комплексыште вольыкат ыш код, техникат ала-кушко йомын пытыш. Тылеч вара ял илыш мерчаш тӱҥале, самырык-влак паша вер укелан кӧра кугу олалашке каяш кумылаҥыч. А кодшыжо-влак тыштак тыршеныт, илен лекташ манын, тӱрлӧ йӧным кычалыныт. Тыге ынде ончыч чоҥымо оралтыжат тоштемын але яра шинчат, пуйто сай пагытым вучат.

   Любовь Николаевна Смирнова тиде яллан ӱшанле кодын, ӧрдыжкӧ каяш шоненат огыл. Тудо верысе лудмыверыште ынде ятыр ий тырша. Чолга улмыжым шотыш налын, ял калык тудым старостылан ойырен. Тиде пашам ынде коло ий утла кӱрылтде шукта.

   – Старостылан ыштымем жапыште верысе администрацийым вуйлатыше вич гана вашталте, – ойла тудо. – Кажныж денат пеҥгыде кылым ышташ, ялнан илышыж дене кылдалтше йодыш-влакым рашемдаш тыршенам. А йодышыжо шуко. Теве корно дене кылдалтше йодышымак налаш. Верысе администрацийын тыршымжлан кӧра ялыштына корныш, тротуарыш тыгыде кӱм шарыме. Тений верысе калыкын тӱҥалтышыжлан полышым пуымо программе почеш йоча площадкым ышташ проектым возенна ыле. Ыш эрте. Пӱтынь районжыланат кок проектым гына сайлан шотлымо.

   Тиде ялыште талук тӱҥалтышлан 283 еҥ илен. Тыштак шоҥгыеҥ ден инвалид-влакын пӧртышт верланен. Тыге пырля шотлымаште нылшӱдӧ еҥ погына.

   Таче ик эн тӱҥ нелылык – паша вер. «Советское молоко» ООО-што, интернатыште тыршат, тыгак шукын «Акашевский» сурткайык фабрикыш коштыт. Советский посёлко гыч ик предприниматель ялыште пушеҥгым перерабатыватлыше цехым почын, тушто утларакше поддоным кырат. Тылеч посна пу шӱм ямдылат, пакетлашке оптен, кевытлашке колтат. Тыште куд еҥлан пашат вер лектын, эсогыл смене дене тыршат.

   Старосто Л.Смирнова ынде ятыр жап верысе лудмыверым вуйлата, тыгак Вечын библиотекыштат тырша. Лудшо-шамыч огыт шагалем гаяк. Поснак интернатыште илыше-шамыч библиотеке дене пеҥгыде кылым кучат. «Марий Эл» ден «Сурт-пече» газет-влак библиотекыш толыт, тудым лудаш йӧратыше-шамычат улыт.

   Пагыт неле гынат, шкалан оралтым чоҥышат уло. Теве М.Лоскутов ешыж дене Набережный Челны олаште ила гынат, тыште кок пачашан чапле пӧртым нӧлтен шынден. Ончычшо ешыж дене тыштак илен улмаш, но пелашыжын шочмо ялжым йӧршеш коден кайымыже шуын огыл.

   Кызыт такшым ялыште илаш чыла йӧн уло. Тышке пӱртӱс газым шукертак пуртеныт, вӱд пуч дене толеш. Шкалан скважиным кӱнчышӧ-влакат улыт. Ялыште шӱкым кышкаш кум контейнерым вераҥдыме, машина тушко темшым жапыштыже наҥгая.

   Ынде ялыште улыжат вич суртышто ушкалым ашнат. Кум ий ончыч кӱтӱ коштмым чарнен, сандене вольыкым вӱраҥыште кучат. Ял кужу, кок километрыш шуэш. Ончыч вольыклан вончаш ий еда старостын вуйлатымыж почеш кӱварым ачаленыт. Казамат ынде кум-ныл ешыште гына кучат. Калык вольык деч йӧршеш гаяк йӱкшен, шӧрым да шӧр кочкышым кевытыште налеш.

   Тысе калык шке кумылын шке кундемым тӱзатышаш, илаш йӧнанракым ыштышаш верч тырша. Теве кеҥежлан ялыште витле чоло йоча погына. Икшыве-влак коча-кова деке посёлко ден олала гыч толыт. Нунылан яра жапым эртараш йӧн лийже манын, старостын вуйлатымыж почеш шке гыч оксам поген, коча-кова, ача-ава-влак йоча площадкым келыштареныт, чиялтеныт. Тылеч посна тыште ятыр пеледышым шындылыныт, да йырым-йыр моткоч сӧралын коеш.

   Шке жапыштыже ялыште медпункт лийын, но вич ий ончыч тудым петырыме да оралтыжым шым икшыван авалан, Э.Смирновалан, пуымо. Ынде ты ялыште илыше-влак медполышлан Вечын селашке коштыт. А икшыве-влакым автобус дене Вечын школыш шупшыктат, кок рейсым ыштат.

   2010 ий кеҥежым чот шокышлан кӧра ты кундемыште куп йӱлен. Тунам ял  калыкым тулым йӧртымӧ пашашке ӱжын, кумлаҥден мошташ кӱлын. Ты сомылым Любовь Николаевна сайын шуктен да ойыртемалтмыжлан, чолгалыкым ончыктымыжлан Россий МЧС-ын «Маршал Василий Чуйков» шарнымашан медальжым кучыктеныт. Чулым ӱдырамашын тыршымыжым арам огыл тыге акленыт.

   В.Смоленцев

   Авторын фотожо

       

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий