Эртыше кечылаште Регионым виктарыме рӱдерыште Марий Эл образований да науко министр Наталья Адамова дене вияш эфир лийын. Черетан у тунемме ийлан республикысе образовательный организаций-шамыч кузе ямдылалтыныт? 1 сентябрьыште торжественный линейке лиеш мо? Школышто тунемше-влаклан у коронавирус инфекций ваштареш прививкым ышташ тӱҥалыт але уке? Тиде да моло йодышлан вашмут-влак дене тендам палдарена.
– Наталья Васильевна, кундемыштына чыла образовательный организаций уэш омсажым почаш ямде мо?
– Марий Элыште улшо чыла образовательный организаций гыч 521-же приниматлыме шотышто йодмашым пуэн, чыланат у тунемме ий тӱҥалме кечын омсаштым почаш ямде улыт. Тений 27 школышто капитально олмыктымо паша эрта, нунын кокла гыч визытыштыже тиде сомыл варарак мучашлалтеш, туге гынат чылаштыжат 1 сентябрьыште тунемме процесс тӱҥалшаш. Общеобразовательный организацийлам уэмден ачалаш федерал бюджет гыч 400 миллион утла теҥгем ойырымо. Туге гынат ты пашам идеально ыштен шукташ ок лий. Ик эн тӱҥ амалже тыгай: проект документацийым идалык тӱҥалтыште ямдылыме, тымарте чоҥымо материалын акше кӱзен, а уэш документацийым ямдылаш да вашталтышым пуртен шуктымо огыл. Туге гынат, Россий президент Владимир Путинын кӱштымашыж почеш, тиде кӱлешан паша республикыште ышталтеш да умбакыже шуйна.
– Чаманен каласыман, эпидемий шеҥгеке ок чакне. Тидлан кӧра иктаж-могай чарак-шамыч лийыт? 1 сентябрьыште торжественный линейке эрта мо?
– Таче кечылан у правил да чарак-шамыч уке улыт. Ме ӱмашсе семынак пашам ышташ тӱҥалына. Мутлан, образовательный организацийыш пурышо кажне еҥ эрденысе фильтрым эртышаш, урок-влак кокласе каныш кужурак лийшаш, ик класс весе дене пырля занятийым да моло мероприятийым эртарышаш огыл. У вашталтыш-шамыч огыт лий. 1 сентябрьыште торжественный линейке лиеш, но, эпидемиологий сӱретым шотыш налын, уло школ дене лектын шогалман огыл – мутлан, икымше классыш толшо-влак да латикымше классым тунем пытарыше-шамычлан гына. Ача-ава-влак садак толыт, сандене нунылан маскым чийыман, дистанцийым эксерыман.
– Рашрак ойлаш гын, тунеммаш очно лиеш?
– Очно тунеммылан ямдылалтына.
– Шуко школышто (поснак оласыште) туныктышо-влак кугу нагрузко дене пашам ыштат, ик классым туныктымеке, тудо кечынак вес классыш куснат…
– Тачысе республикыштына веле огыл, Российын уло образований системыштыже тидын шотышто йодыш уло. Туныктышо-влак огыт сите, поснак – тӱҥалтыш класс-шамычлан. Пытартыш жапыште самырык-шамыч тиде профессийлан мыняр-гынат мелын савырненыт, туге гынат садак педагог-шамыч мыланна кӱлыт.
– Социальный сетьлаште общеобразовательный организацийыште шокшо кочкышын качествыже шотышто вуйшиймаш ятыр вашлиялтеш. Тидын шотышто могай паша ышталтеш?
– Тунемше-влакым пукшымо дене кылдалтше пашалан кажне кеҥежым ямдылалтына. Ӱмаште ме Россий президент Владимир Путинын кӱштымашыжым шуктенна, школ-шамыч тидлан ямде лийыныт. Ты пашалан республикын бюджетше гыч 50 миллион теҥге ойыралтын. Тиде окса школ-шамычлан, мутлан, Роспотребнадзорын предписанийжым кораҥдаш, столовыйыш кӱлешан оборудованийым але у кӱмыж-совлам да молымат наледаш кучылталтын.
Шокшо кочкышын качествыжлан мутым общеобразовательный школ шкеак куча, тыгак Роспотребнадзорын пашаеҥже-влак тергат. Ӱмаште тыгак ача-ава-влаклан эскераш йӧным ыштыме. Идалык мучко «шокшо линий» пашам ыштен: тушко кажныже йыҥгыртен да ситыдымаш нерген ойлен кертын. Ситыдымашым ме кажне школ дене пырля тӧрлена. Но, каласыман, школысо шокшо кочкыш шотышто замечанийже мемнан республикыште тунар шуко лийын огыл. Шукышт «шокшо кочкыш пешыже «шокшо» огыл» маныныт. Тидыже теве мо дене кылдалтын. Профилактике мероприятийлан кӧра перемен-влак кужунрак шуйнат, йоча-шамычым кугу тӱшка дене огыт коштыкто. Тидын шотышто кажне школ администраций дене ме, посна мутланен, йодышым решатлаш тыршенна.
– Кугурак класслаште тунемше-влакын шокшо кочкышыштлан ак кӱза мо?
– Кочкыш сатум налмеке, школ администраций чылажымат шотлен луктеш. Тиде йодыш экономике дене кылдалтын, туге гынат кажне образовательный организаций шокшо кочкышым чыла тунемшыжлан темла, шукырак йочам авалташ тырша.
– Палена, кызыт марте Медведево посёлкысо Руэм школышто йоча-шамыч кум смене дене тунемыт. Тушто у школым але ешартыш оралтым чоҥаш тӱҥалыт мо?
– Тиде йодышым ме сайын палена. Проектно-сметный документацийлан лишыл жапыште экспертизе мучашлалтеш. Тидын деч вара ме Россий Просвещений министерствыш йодмаш дене лектына. Тудын вашмутшым налмеке гына увертараш лиеш. Но тушто школым кызытак чоҥаш кӱлеш.
– Кызыт туныктышо-влак вакцинацийым эртат. Тиде паша могай этапыште? Тунемше-шамычлан прививкым ышташ тӱҥалыт мо?
– Тиде пашам таче огыл, а июнь-июль гычак тӱҥалме. Умылыман: 1 сентябрьыште школыш йоча-влак, ача-ава-шамыч толыт. Ӱмаште туныктышо-влак коклаште шукын черланеныт, нуно деч чер тунемше-шамычлан ынже кусно манын тургыжланенна. А кызыт сӱрет вашталтын: йоча-влак коклаште черле шуко. Республикын тӱҥ санитарный врачшын пунчалже дене келшышын, 1 сентябрь марте мемнан задаче тыгай: чыла туныктышо гыч 60 процентше вакцинацийын икымше компонентшым эртышаш. Тиде задачым ме шуктенна манын каласаш лиеш, кызытеш 62,8 процентлан прививкын икымше компонентшым ыштыме.
Тунемше-влаклан прививкым ыштыме шотышто. Ме Российыште, кугу элыште, илена. Мемнан закон почеш ийготыш шудымо йоча верч мутым ача-ава-влак кучат, сандене нунын шонымашышт эреак шотыш налалтеш. Адакшым кызытеш Российыште школышто тунемше-влаклан вакцинат, нунылан вакцинацийым эртарыме шотышто пунчалат уке – республикыштынат тыгак.
Г.Кожевникова ямдылен.
