Пагалыме лудшо йолташна-влак, «Физкультур да тазалык» рубрикынам умбакыже шуена.
Ончыкыжым республикысе физкультурно-врачебный диспансерыште, эмлымверлаште, поликлиникылаште тыршыше специалист-влак тазалыкым аралыме, капкылым пеҥгыдемдыме шотышто ой-каҥашым пуаш тӱҥалыт, тыгак спортын могай видшым ойыраш полшат.
Таче Провой кундемысе Чакмарий села гыч ече дене СССР-ын спорт мастерже, ятыр ий Звенигово поликлиникыште тыршыше, эмлыме физкультурым эртарыше методист Л.Белкина дене кутырена.
Людмила Ивановна – кеҥеж биатлон дене тӱнямбал спорт мастер-влак Татьяна ден Надежда Белкинамытын авашт. Кызыт ешыжге таза илыш-йӱлам кучат, тидлан молымат кумылаҥдат.
Л.Белкина дене эмлыме физкультур кабинетыштыже вашлийна.
Тыглай ончымаште зал йоҥгыдо, волгыдо. Кӱлешан инвентарьжат коеш: мече, скакалке, велосипед, тренажёр… Ик велне пырдыж мучко воштончышым келыштарыме. Тидыже капкылым рыҥ кучаш, шкем эскерен, упражненийым ышташ кӱлешан.
Теве икмыняр еҥ, кидышкыже коврикым кучен, кабинетыш пурен шогале. Спорт формым чиеныт. Людмила Ивановна, саламлалтын, упражненийым кузе ышташ кӱлмым умылтараш тӱҥале. Кажныжым икмыняр гана ойла, умылтара, шотла… Оҥай такшым. Кунам тыланет ыштыктат, куштылгыла веле чучеш. «Тидыже мо, пеш куштылгыс, шкеат ышташ лиеш», – вуйышто пєрдеш. А вот мӧҥгыштыжє ала-молан його сеҥа.
– Кумло ийыште ты сферыште тыршымем пашамын ӱпеҥгыдемда веле. Тышке черле-влакым врач-шамыч колтат. Тӱрлӧ черан-влаклан посна упражненийым ямдыленам. Ик кечыште лу группо толеш. Чылаже 30-40 процедурым эртыман. Мемнан тӱҥ пашана – упражненийым чын, кокла темп дене утыждене вашкыде ышташ туныкташ. Мутлан, кунам упражненийым эркын ыштет, шӱмлан кугу нагрузко логалеш. Тыгодым писын тарванылашат ок йӧрӧ. Тылеч посна кийыше черле-влакланат посна физкультур занятийым ыштыкташ логалеш. Нунышт деке отделенийлашке коштман.
Оҥ да шылыж турасе тупрӱдӧ коштымо годым упражнений-влак
Комдык киен
- Кӱварыш кидым кӱшкӧ шуялтен, комдык возаш.
- Йолым почела кӱшкӧ нӧлташ.
- Шола кидым кӱшкӧ нӧлталын лупшаш.
- Йол дене «велосипед педальым пӱтыраш».
- Кид дене вачым кучен, кынервуй дене кругым ышташ.
- Кутанлум нєлташ.
- Кынервуйыш эҥертен, отжиманийым ышташ.
- Кидым – кӱшкӧ, шола кид дене пурла йолым кучаш, пурла кид дене – шола йолым.
Шола велыште кийышыла
- Шола кидым вуй йымак пышташ, пурлам кап пелен кучаш. Пурла кидым, йолым нєлташ.
- Пурла кидым ончыко нӧлталын, пурла йолым нӧлташ.
- Йолым, тӧр ыштен, кӱвар гыч кӱшкӧ нӧлташ.
Чыла тиде упражненийым (12,13,14) пурла велыш возын ышташ.
Кумык возын
- Саҥга дене кӱварыш эҥертен, кидым кӱшкӧ нӧлташ.
- Кидкопам саҥга йымак пыштен, йолым шеҥгекыла ышташ.
- «Брас» дене иймаш.
- «Нушмаш». Шола пулвуй дене шола кынервуйым ваш ышташ, пурла пулвуй дене – пурла кынервуйым.
- Вачым кӱшкӧ нӧлташ.
- Кидым кок велыш ыштен, шола йол дене пурла кидым тӱкаш, пурла йол дене – шола кидым.
- Шола кидым шеҥгек ыштен, шеҥгекыла ончалаш, тыгак – пурла кид дене.
Нылйола шоген
- «Пырыс» упражнений.
- Шола кидым, ончыко пурла йолым – шеҥгеке.
- «Маскала ошкылмаш» упражнений.
- «Савар йымалне нушмаш» упражнений.
Комдык киен
- Кидым кок велыш ыштен, шола дене пурла йолым ваш ышташ, пурла кид дене – шола йолым.
- Кидым кок велыш ыштен, шола дене пурла кидым тӱкаш, пурла дене – шолам.
- Кидым кўшкє ыштен, пулвуйым тӱкаш.
- Кидым вуй йымак пышташ, йолым – кок велыш. Йолгопам – кєргышкыла да кӱшкыла савыркалаш.
- Кидым кап пелен пыштен, вуйым нєлталын, йолварням ончалаш.
Чыла упражнений деч вара изиш каналтыман.
Е. Эшкинина
