ТАЗАЛЫК

Уло тыгай чер

Вуйлатыше але нужна улметым ок ончо

Таче ВИЧ-инфекций нерген палыдыме кугыеҥ тӱняштыжат уке, очыни. «XX курымын чумаже» XXI курымышкат ӱшанлын тошкалын да ий еда вияҥын толеш.

Марий Элыште тений ныл тылзе жапыште ВИЧ-лан 31880 еҥым тергыме, тыгодым эше 45 черлым учётыш шогалтыме. Ӱмаште тыгаяк жапыште ВИЧ дене черланыме 43 случайым регистрироватлыме.

Тений ВИЧ дене республикнан 2 олаштыже да 9 районыштыжо черланеныт: Волжскышто – 13 случай, Йошкар-Олаште – 12 случай, Звенигово районышто – 5 случай, Параньга районышто – 4 случай, Волжский да Медведево районлаште – 3 случай дене, Кужэҥер, Морко, У Торъял, Оршанке да Советский районлаште – 1 случай дене.

Угыч регистрироватлыме  68,9 процент случайыште чер половой йӧн дене куснен, 28,9 процент случайыште – наркотик средствым инъекций йӧн дене колтымылан.

Черланыше-влак коклаште утларакше 31-40 ияш-влак (46,6 процент) улыт.

Российын тазалыкым аралыме министрже Вероника Скворцова калыкын 2016 ийыште ВИЧ дене молгунамсе деч шагалрак черланымыжым палемден. Тыгодымак СПИД ваштареш кучедалме, профилактикым эртарыме федеральный рӱдерым вуйлатыше Вадим Покровский мӧҥгешла цифрым ончыктен.

Министрын ойлымыж почеш, 2016 ийыште ВИЧ ваштареш кӱлынак кучедалме, сандене тудын дене черланыме у случайымат кок пачаш шагал регистрироватлыме. 2016 ийыште Российыште ВИЧ дене угыч черланыше 86,8 тӱжем еҥым учётыш шогалтыме, тиде чот кодшо ий дене таҥастарымаште 15 процентлан шагалрак.

А СПИД-рӱдерым вуйлатыше йӧршын вес семын ойла: «Чаманен палемдыман, ВИЧ-инфекций дене кылдалтше ситуаций умбакыже нелемеш. 2016 ийыште ВИЧ дене Российыште илыше 103,5 тӱжем еҥ черланен, тидыже 2015 ий деч 5,3 процентлан шукырак».

Российын Тазалыкым аралыме министерствыштыже нине чотын келшен толдымыштым тыге умылтарат: В.Скворцован данныйже – тиде регистрироватлыме черле-влакын чотышт, В.Покровскийын  данныйже – лабораторийыште ыштыме мониторингын лектышыже (ик айдеме икмыняр тестым эртен кертеш).

Тиде ситуацийыште кудыжо чын – пеҥгыдын вашешташ неле. СПИД ваштареш кучедалме, профилактикым эртарыме рӱдер регионла гыч сведенийым ятыр ий поген, сандене статистический данныйым пуышо тӱҥ тӧнежлан шотлалтын. Федеральный рӱдерын базыштыжат кажне пациент шотышто тичмаш информаций уло, сандене сведенийын дублироватлалтын кертмыжлан ӱшанаш неле.

Эпидситуацийым саемдаш полшышо амалат раш огыл. 2015 ийыште Вероника Скворцова ешартыш финанс деч посна ВИЧ-ын 2020 ийлан 250 процентлан шарлен кертмыж нерген ойлен. Кызыт кугыжаныш ВИЧ ваштареш кучедалме пашалан ий еда 15-17 миллиард теҥгем кучылтеш.

Тидымат палемден кодыде ок лий: Российыште черланыме шотышто официальный статистике чын цифрым пеш шуэн ончыкта. Чынжым гын, черланыше-влак учётышто шогышо деч ятырынрак улыт, молан манаш гын шукынжо медицине тӧнежлашке йӧршын огыт кошт але пеш шуэн миен лектыт, сандене ВИЧ-инфекциян улмыштым огытат пале. Вадим Покровскийын мутшо почеш, СПИД-рӱдерын учётышкыжо 1,1 миллион еҥым шогалтыме гынат, таче Российыште ВИЧ-инфекциян 1,4 миллион наре але утла еҥ ила.

2017 ийыште Российын Тазалыкым аралыме министерствыже ВИЧ-инфекциян еҥ-влакын федеральный регистрыштым ыштен. Тудат пациент-влак нерген данныйым пога да нуным эмлаш кугыжаныш роскотым контрольышто кучаш полша.

ВИЧ – эмлаш лийдыме хронический шучко чер. Российыште тудын дене кажне шагатыште 10 еҥ черлана. ВИЧ айдемын социальный статусшым ок ончо, сандене шкем эскеренак шогыман, жапын-жапын медицине тӧнежлаште тергалтман.

ВИЧ-ын икымше палыже-влак:

  • Йӱштымужо нимогай амал деч посна ик арня утла тургыжландара.
  • Шӱйыштӧ, коҥлайымалне, вожгоклаште лимфоузел овара, лимфаденопатий икмыняр арня гычат ок эрте.
  • Икмыняр арня почела пушкедыкта.
  • Кугыеҥын умшажым кандидоз гай чер, лончо авалта.
  • Герпес гай йора лектеда.
  • Айдеме амал деч посна каҥгештеш, уто нелытым кудалта.

Нине пале кокла гыч кеч иктыже палдырнымек, жапым шуйкалыде, СПИД ваштареш кучедалме, профилактикым эртарыме республикысе рӱдерыш кайыман да ВИЧ-лан тестированийым ыштыктыман. Черланыме рашемешак гын, утыжым ойгырыман огыл: антиретровирусный препарат полшымо дене вирусым икмыняр лу ий контрольышто кучаш лиеш. 

М.ИВАНОВА.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий