«Марий Эл мыланна кокымшо Шочмо элыш савырнен», — ойла Марий Элыште илыше азербайджан диаспорым вуйлатыше Иса будаг оглы Агамалиев.
Тудын дене угыч вашлийын мутланаш кок амал лекте. 15 мартыште республикыште эртарыме «Калыксий-2018» калык кочкыш фестивальын кышкарыштыже азербайджан кухньын кечыже лийшаш. Тыгак шукерте огыл Марий Элыште илыше азербайджан-влакын эше ик мер организацийышт ышталтын. Тудо Марий Элын внутренний политике, верысе самоуправленийым вияндымаш да юстиций министерствыштыже «Марий Элыште азербайджан-влак» национально-культурный ушем семын регистрацийым эртен. Организацийым Октай Аскерхан оглы Гусейнов вуйлата. Мемнан кундемыште коло ий наре ила.
А Агамалиевын вуйлтыме организацийже 2001 ийыштак «Азербайджан» азербайджан национально-культурный автономий семын ышталтын ыле. 2015 ийыште шке пашажым чарен. Но кызыт тудын еҥже-влак шке ушемыштым «Азербайджан тӱвыра рӱдер» региональный мер организаций семын регистрироватлаш манын, документым кӱшно ойлымо министерствыш пуэныт. Кеч мер организаций закон почеш регистраций деч поснат пашам ыштен кертеш. Мутлан, Марий Элыште грузин, осетин, дагестан калык-влакын мер организацийышт юридический пале деч посна пашам ыштат. Ты у, манаш лиеш, организацийын шкенжын оралтыжат уло. Тудо Йошкар-Оласе Машиностроитель уремын ик пӧртыштыжӧ верланен. Тушто офисышт уло. Лишыл жапыште рушарня школым почаш шонат.
Азербайджаным шке калыкше «тул эл» манын лӱмда. Молан манаш гын ты кундем нефть ден газлан поян. Санденак тушто игечылан кӧрат, поснак кӱдырчан йӱр годым волгенче перыме дене чӱчкыдын тул ылыжеш, ойлат. Тачысе кечылан Марий Элыште кок тӱжем наре азербайджан ила. Иктышт тышке тунемаш толыныт, весышт илаш кусненыт. Икымше мер ушемыштыже нылле наре еҥ гын, ончычрак ышталтшыже тӱжем нарым уша. Иса Агамалиевын ойлымыж почеш, вес тыгай организаций ышталтме республикыште илыше азербайджан-влак коклаште мыняр-гынат умылыдымашым луктын. «Тыште илыше-влак дене мутланен келшыме деч посна тыге ыштымым умылаш нелырак. Мо умбакыже лиеш, илена да ужына. Но ме нунын денат пырля пашам ышташ ямде улына, — каласыш тудо.
Иса Агамалиевын вуйлатыме организацийын ворандарыме ик эн ушеш кодшо пашаж дене «Марий Эл» газетыште шке жапыштыже палдаренна. Лач тудын еҥже-влак Шернур кугорно воктене «Келшымаш памаш» манын лӱмыдымӧ кумдыкым тӱзатеныт ыле. Памашым, воктенысе кумдыкшым эрыктеныт, икмыняр беседкым нӧлтеныт. Кугорно дене кудалыштше-влаклан тушко пурен лекташ, вӱдым налаш, канен шинчаш пеш йӧнан лийын. Но, жап эртыме семын, тудын сынже шапалген манашат лиеш. Иса Агамалиевын ойлымыж почеш, тений кеҥежым нуно ты кумдыкым угыч уэмден тӱзаташ палемденыт.
Ворандарен толмо икмыняр моло пашаштымат ончыктен кодаш лиеш. Мутлан, нуно республикыште эртаралтше тӱрлӧ тӱвыра мероприятийыш чолган ушнат. Шкеныштын Новруз-У ий пайремыштымат кажне ийын республик кӱкштыштӧ эртарат. Республикысе йоча пӧрт-влаклан окса полышым чумырен пуат. Шке коклаштышт ваш полшат.
Кодшо ийын Йошкар-Олаште эртыше Пеледыш пайремыш нунын ӱжмышт почеш Баку гыч лӱмын телегруппо толын коштын, шагатат пеле кужытан фильмым войзен каен да тудым «Мир» телеканалыште ончыктен. А тиде группыжо Российысе 86 регионышто илыше азербайдажан-влан нерген фильмым войзен улмаш. Но телеканалын вуйлатышыже-влаклан лач марий кундемыште войзымо фильм келшен. Санденжат нуно Иса Агамалиевым азербайджан диаспорым вуйлатыше-влак кокла гыч эн чолган пашам ыштыше семын Чап грамот дене палемденыт. Иса шкеже Марий Элыште кумло ий утла ила. Ончыч Марий машиностроитель заводышто ыштен, тыглай слесарь гыч тӱҥалын, цех вуйлатыше марте кушкын. Но пытартыш ийлаште тудо предприниматель семын пашам ворандара. 55 ийыш тошкалын. Марий Элыште илыше азербайджан-влакын веле огыл, тӱрло калыкын келшымаш кылыштым пеҥгыдемден толшаш верч тырша. Санденак тыгай «Калыксий» гай фестивальышкат уло кумылын шке землякше-влакым ушаш кумылаҥда.
Светлана Носова.
Р.Николаеван фотожо.
