Марий калыкын черетан ХI погынжо марте пел ий гына кодын. Мер Каҥаш черетан Марий форумын шыже сессийжым лачак погынлан ямдылалтме темылан пӧлеклен. Морко район Унчо селаште эртыше погынымаш 2 ноябрьыште «Унчо ӱжара» ансамбльын кинде-шинчал да ямле мурыж дене вашлиймыж деч вара верысе культур пӧртыштӧ Марий калык погынын «Марий сандалык» гимнжым (мутшо – С.Николаевын, семже – А.Эшпайын) тӱшкан мурымо дене почылто.
Форумыш Мер Каҥашын, исполкомжын еҥышт деч посна республикысе районла, тыгак Пошкырт, Татарстан, Киров, Пермь, Урал кундемла гыч марий мер актив чумырген. Нуным Оньыжа Э.Александров, Марий Эл правительстве вуйлатышын икымше алмаштышыже, Мер Каҥаш вуйверын еҥже М.Васютин, культур, савыктыш да калык паша шотышто министрын алмаштышыже Г.Ширяева, Кугыжаныш Погын вуйлатышын алмаштышыже Е.Кузьмин, Морко район администрацийым вуйлатыше А. Голубков, финн-угор культур рӱдыверлан шотлалтше Унчо ял шотан илем вуйлатыше И.Евсеев саламлен вашлийыныт.
Форумын икымше ужашыжым, «Марий калык погын вашеш: шонымаш, иктешлымаш, темлымаш!» конференцийым, оналмаш В.Мочаев вӱден. Тудо ик тӱҥ йодыш семын теве могайым тарватыш. Марий-влак шагалемына, шочмо йылмым тунемшат шагалемеш. Мом ыштыман? Мутланымаш эрыкан микрофон йӧн дене эртен. Актив гыч кажне еҥ Марий калык погынышто ончышаш йодышым темлен кертын. Тезис шот дене латкок темлымашым ыштыме.
- 2020 ийыште эртышаш черетан калык переписьым эртарымашке марий активым ушаш.
- «Марий ял» проектым ямдылен шукташ.
- Йочасадыште, школышто марий йылмым туныктымо шотышто район администраций, ача-ава, туныктышо-влак дене чак пашам ышташ.
- Марий научный сообществым мер пашаш ушаш.
- Шуко шочшан еш-влакын категорийыштым (шке икшыван ден ашнаш налше-влакым) ойыраш кӱлмӧ нерген йодмашым Марий Эл Кугыжаныш Погыныш колташ.
- «Ялыште илаш жап (модно)!» манме шонымашым (брендым) вияҥдаш.
- Яллаште изи предпринимательствым вияҥдаш кӱлмӧ йодышым тарваташ.
- Марий калыкын чын историйже нерген чылалан умылаш лийше литературым ямдылаш пижаш.
- Кочывӱдым йӱмӧ ваштареш кампанийым тарваташ.
- Интернет кумдыкышто, сото кыл гоч икшыве, йолташ-влак да самырык тукым дене икте-весылан марла возкалаш.
- Марий спутниковый телевиденийым ыштыме нерген йодышым решатлаш.
- Марий калыкын икмыняр ий ончыко палемдыме задачыже-влак (шке дорожный картыже) лийшаш улыт.
Марийым тургыжландарыше йодыш-влакым Погын кечын кажныже посна огыл, а ончычрак каласа гын, нуным иктыш чумырен, кӱлеш кагазым ямдылен шуктыман. Темлымашым 1 декабрь марте Мер Каҥашыш социальный кылысе лаштыкше гоч, электрон (mer-kanash@mail.ru) але почто адресла ( Йошкар-Ола, Гагарин проспект, 8-ше №-ан пӧрт. 211 пӧлем) дене колтыман.
Форум жапыште Мер Каҥашын туныктыш, тӱвыра, самырык тукым, окса паша да ял илыш, тергыше комиссийже-влак, тыгак исполком ден кугурак-влак каҥашын погынымашышт лийыныт.
Оньыжа Э.Александров Погыным чумырымо радам дене палдарыш. Устав почеш тудым Мер Каҥаш гына поген кертеш. Районлаште да регионлаште сходым 1 декабрь гыч 29 февраль марте верысе кучем орган дене келыштарен эртарыман. Но эртарышаш кечыж нерген увертарымашым ик тылзе ончыч СМИ-ште вераҥдыман. Шушаш Погыныш чылаже 411 деч шагал огыл делегат сайлалтшаш. Кажне 1500 марий деч – 1 делегат.
Ямдылалтме да эртарен колтымо шотышто республиканский оркомитетын председательже — Марий Эл правительстве вуйлатыше А.Евстифеев. Председательын кум алмаштышыже – правительстве председательын икымше алмаштышыже-влак С.Сметанин ден М.Васютин да Оньыжа Э.Александров. Оргкомитетыш правительстве член, район администраций вуйлатыше-влак икте кодде, тыгак кугыжаныш да мер пашаеҥ-шамыч пурталтыныт. Оргкомитетын икымше заседанийже таче, 8 ноябрьыште, эрта.
Пленумын еҥже-влак Погыным ямдылаш да тудым эртарен колташ чумырымо пашаче группо-влакын составыштым пеҥгыдемденыт, делегат-влакын анкетышкышт пурталтше йодыш-влакым уэмденыт. Тылеч посна 2020 ийыште Мер Каҥаш лӱм дене тӱрлӧ кӱкшытан наградылан темлышаш радамым онченыт.
Тиде кечын «Унчо – 2019 ийын финн-угор тӱнян культур рӱдыверже» идалыкым мучашлышт. Тудым эртарен колтымаште тыршыше ятыр еҥлан Мер Каҥашын, Морко район администрацийын Чап кагазыштым кучыктышт.
А «Унчо ӱжара», Морко поселко гыч «Рвезылык» ансамбль, В.Лазарев лӱмеш академический калык хор, Я.Эшпай лӱмеш кугыжаныш филармоний пеленысе «Марий кундем» калык семӱзгар кугыжаныш оркестр сылне концертым ончыктышт.
Форум «Тӱжем денат тӱжем дене…» калык муро дене (мутшым С.Чавайн келыштарен) иктешлалтын.
Светлана ПЕХМЕТОВА.
Денис Речкинын фотожо.
