Оркестрын иерархийыштыже тӱҥ айдеме уло. Тиде — концертмейстер. Оркестрыште тудо лидер, авторитет, профессионал. Э.Сапаев лӱмеш опер да балет театрын симфонический оркестржынат шке концертмейстерже уло. Мый лач тиде еҥ дене палдарынем.
Марий Эл энциклопедийын 496-шо лаштыкыштыже тыгерак возымо: «Макова Татьяна Владимировна. Калуга областьысе Шлиппово селаште шочын, музыкант. Озаҥысе Назиб Жиганов лӱмеш кугыжаныш консерваторийын скрипке классшым тунем лектын. 1975 ий гыч Марий Республикысе музыкальный театрын артистше. Марий Эл Республикын сулло артистше (1997 ий), Марий Эл Республикын калык артистше (2005 ий)».
Мемнан республикыште «Марий Эл Республикын калык артистше» лӱмым нумалше музыкант шуко огыл. Сандене Татьяна Макован усталык пашаште тыршымыжым да илыш корныжым ончалаш темлем.
Изи ӱдыр Таня Воинова Йошкар-Олаште илаш тӱҥалмыже да Макова лиймыж нерген иктаж-кунам шоналтен мо? Уке, конешне. Тудо Марий Эл Республик да Йошкар-Ола нерген 1975 ий марте паленжат огыл. А эше марий пӧръеҥлан марлан лекташ? Но… Пӱрымашнам ме шке чоҥена, кеч мӧҥгешла ойлат гынат.
Таня интелигент ешыште шочын. Ачаже — Владимир Александрович Воинов, госслужащий, кӱкшӧ образованиян еҥ. Музыкым да литературым моткоч йӧратен. Аваже — Евдокия Михайловна Воинова, тудат пашам ыштен. Но тудын эн тӱҥ сомылжо теве могай лийын — кум икшывым йол ӱмбак шогалташ, кудышт варажым кӱшыл шинчымашым налыныт. Танян вич ияш улмыж годым еш Коми Республикын йӱдвел олашкыже, Ухташ, илаш кусна. Ачан службыжлан кӧра.
Йочасадыште Танян мастарлыкше палдырна: мура, кушта. Тидым йочасад вуйлатыше шижын шуктен да ача-аважлан ӱдырым музыкальный школыш колташ темлен. Тугак ыштеныт. Таня Воинован илышыштыже профессийым ойырен налмаште скрипке тӱҥ рольым налын. Южгунам тудлан кокытеланаш логалын, вет Таня Ухта школышто чолга спортсмен семын ойыртемалтын: тудлан волейбол, баскетбол, ече, куштылго атлетике лишыл лийын. Ятыр таҥасымаш гыч медаль да грамот дене пӧртылмыжӧ скрипкым ӧрдыжеш кодаш амалым ыштен. Но… Образовательный школышто 10 классым сайын, а музыкальный школым чыла визытанлан тунем пытарымеке, Таня скрипкым ойырен налын да 1971 ийыште Горькийысе (кызыт — Нижний Новгород) музыкальный училищыш тунемаш пурен. Ныл ий тунеммеке, 1975 ийыште уэш ойырен налаш кӱлын. Горькийысе консерваторийыш пураш конкурсым эртен огеш керт. Мом ышташ? Горькийыш мемнан музыкальный театр гыч вуйлатыше-влак оркестрыш музыкант-влакым кычал толыт. Нуно Татьяна Воинова ден йолташ ӱдыржым Йошкар-Олаш каяш кутырен келыштарат. Лач тунам Таня Йошкар-Ола да марий калык нерген пален налеш. Пӱрымаш, кудыжым ме шке ойырена! Скрипке дене мастарын шокташ тунемаш — моткоч кугу паша. Мастарлыкым да тыршымашым йодеш. Тыге 1975 ийыште Татьяна Воинован Йошкар-Олаште кугу лектышан усталык пашаже тӱҥалеш. Йолташ ӱдыржӧ, икмыняр жап мемнан дене пашам ыштымеке, мӧҥгеш кая. А Татьяна шке пӱрымышыжым да илышыжым марий музыкант, мемнан музыкальный театрын оркестрыштыже пашам ыштыше Евгений Маков дене кылда. 1977 ийыште нуно ешым чумырат. Кок ӱдырышт (Светлана ден Полина) шочыт да нуным кумда илыш корныш луктыт. Жап эртымеке, Евгений Маков Марий Эл Республикын сулло артистше лиеш, а Татьяна Макова 1982 ийыште шке специальностьшо дене Казаньысе консерваторийым сайын тунем лектеш, оркестрын солистше да камерный исполнительын преподавательже квалификацийым налеш. Оркестрын концертмейстерже да тунамак оркестрын директоржо лиеш да тачат ты сомылым мастарын шукта. Тӱжем дене спектакль ончыкталтын, тыгодымак музыкальный училищыште пашам ышта. Э.Сапаев лӱмеш опер да балет театрын репертуарже гыч балет да опер гыч шӱдӧ дене йоҥгалтарыме неле сольный партийже-влак. Татьяна Владимировна Макован ыштыме пашажым мемнан республикыште кӱкшын аклыме. 1997 ий гыч — Марий Эл Республикын сулло артистше. 2005 ий гыч — Марий Элын калык артистше. Марий кундемыштына музык искусствым вияҥден колтымаште кугу надырым пыштен. Тидыжым погынышо грамотшо, Тауштымашан серышыже-влакат пеҥгыдемдат.
В.Шапкин.
