Кызыт чыла вере коронавирус нерген ойлат. Еҥ-влакат икте-весышт дене мутланыме годым тудын нерген йодышым тарватыде огыт кодо – ты чер шотышто тӱняште, элыштына, республикыштына могай сӱрет улмо, мыняр еҥ черланыме нерген уке-уке да мутым луктыт. Телевидений дене, газет ден журналлаште, интернетыште тидын нерген чарныде манме гай у деч у увер дене палдарат.
Но тудын нерген тыглай еҥ-шамычат уверым шаркалаш «полшат». Южышт шоякым колташат огыт ӧр.
Мыскарам ышташ шонен
Мутлан, кодшо кечылаште Нижнекамск гыч ик ӱдырамаш коронавирус эпидемийлан кӧра олаштым каратиныш петырат манын уверым шарен.
Татарстанысе МВД пашаеҥ-влак рашемденыт: тидын нерген тудо икмыняр палымыжлан WhatsApp дене йӱкан сообщенийым колтен. Тылеч вара тиде мессенджер дене пайдаланыше-влак коклаште ты увер икте деч весе деке пеш писын «каен». Уверын писын шарлымыжым пален налмеке, ӱдырамаш шкежак тиде увер чын огыл манын, еҥ-шамычлан ӱшандараш тыршен. Эсогыл «НТР 24» телерадиокомпанийыш тиде шоя манын каласаш миен. Ойлымыж почеш, тудо йолташ ватыже-влаклан мыскарам ышташ веле шонен улмаш.
Шоякшылан — 30000 теҥге штраф
Но тидлан ӱдырамашым КоАП-ын (Кодекс Российской Федерации об административных правонарушениях) «Злоупотребление свободой массовой информации» статьяж дене келшышын, 19 мартыште административно мут кучаш шогалтеныт. Тудын шотышто материалым тусо полиций Нижнекамскысе оласе судын мировой судышкыжо ончаш колтен. Татарстан Республикын МВД-жын палдарымыж почеш, шояк уверым шаркалымыжлан тиде ӱдырамашлан 30 тӱжем теҥге штрафым тӱлыкташ палемденыт.
Тергат, эскерат
Паникым тарватен, калык коклаште тургыжланымашым луктын кертше увер-влакым шаркалыме шотышто Роскомнадзор чыла СМИ-м, соцкылым, видеохостингым, телекомпанийым сутка мучко терга, мониторингым эртара. Кеч-могай тыгай уверым тыманмеш правам аралыше органлашке да Генеральный прокуратурыш колтат.
Тӱҥжӧ – окса!
Еҥ-влакын коронавирусын пижмыж деч лӱдмӧ дене мошенник-шамыч чотак пайдаланаш тӱҥалыныт, возат СМИ-влак. Тӱрлӧ йӧн дене, но тӱҥжӧ кузе-гынат оксам ыштен налаш манын, мошенник-шамыч удам ыштен кертше серышлам колтылыт. Тыгак тиде вирус деч пуйто арален коден кертше «юзо средствам, аралтышым, «кугу скидке» дене маскым, эмым, эсогыл прививкым ышташ (тидлан 20 наре тӱжем теҥгем луктын пышташ йодыт) темлат. Но кунам айдеме тиде ссылке почеш пура, ондалалтме дене пырля эше шке компьютерышкыже але телефонышкыжо удам ыштен кертше программым пурта. Сандене нуным почмо деч ончыч чотак шекланаш темлалтеш.
Умылтарымаш
Марий Элысе МВД-н Увер да общественный кыл отдел начальникше Ольга Плотникова тыгай умылтарымашым пуэн:
— Россий Федерацийын административный правонарушений-влак нерген кодексшын «Злоупотребление свободой массовой информации» статьяж дене келшышын, шояк уверым шаркалымыжан гражданинлан 30 тӱжем теҥге, юридический лицалан 1,5 миллион теҥге марте штраф палемдалтеш. Административный протоколым элкӧргӧ паша орган-влакын (полицийын) должностной лицаже-влак возат да нуным мировой судья-влак ончат.
Ольга Плотникован рашемдымыж почеш, кызытсе жапыште Марий Элысе МВД-ште СМИ-ште да увер-телекоммуникаций кыллаште шояк уверым чынлан шотлен шаркалыме факт-влак дене кылдалтше кум материал шотышто тергымаш кая.
Любовь КАМАЛЕТДИНОВА
