ЛӰМГЕЧЕ

Мӧҥгешташ да лушкаш ок шоно

Кужэҥер район шке кумдыкшо дене республикыштына ик эн изи: эрвел гыч касвелыш – 42, а йӱдвел гыч кечывалвелыш – 30 километр. Тыгодымак тудын гоч 28 изи эҥер йоген эрта, нунын чумыр кужытышт – 350 километр. Таклан огыл районым Кужэҥер манме. Эҥер-влак кокла гыч утларак палымыже – Немда, Ӱшӱт, Лаж… Шукышт кеҥежым чот пучат да кошкат. Но кундемлан илыш вийым памаш-влак пуат. Таклан огыл шуко ялже памаш лӱмым налын. А шолын лекше памашан Кӱ курык кундемым сӧраллыкшылан кӧра «Марий Швейцарий» маныт.

Тыгай кундемыште гына шӧртньӧ шулдыран, тӱкан да йол кӱчан ший шордо илен кертын.  Илен тудо тыгаяк ший тӱсан кожлаште, канде эҥер воктене. Тидымак ме ужына районын гербыштыже.

Районысо калык шукертсек мланде пашам шуктен да чодырам ямдылен. Пашам ыштен кертше тӱшка да фермер озанлык-влакат эше кодыныт – киндым куштат, вольыкым ашнат. Ты пашам тыште 8 ялозанлык предприятий, 14 кресаньык (фермер) озанлык, 3 тӱжем утла сурт пеленысе озанлык шуктат. Кугурак предприятий кокла гыч поснак  «Акашевский» сурткайык фабрике» ООО-н шылым перерабатыватлыше заводшо ден чывым ашныме комплексшым, а озанлык кокла гыч «Искра» (колхоз) СХА ПК ден «Тумьюмучаш» ООО-м ончыкташ лиеш. 

Ялозанлык кодшо ийын 3109,7 миллион теҥгеаш продукцийым ыштен налын, производство 4,3 процентлан кушкын. Теният икымше кварталыште ӱмашсе дечын 10,3 процентлан ешаралтын. Тылзаш кокла пашадар ӱмаште ик пашаеҥлан шотлымаште 14561 теҥге лийын, але 4,4 процентлан кугемын.

Промышленный производствын кугу ужашыже сурткайык шылым перерабатыватлымылан, шокшо энергийым лукмылан да кинде ден булко изделийым кӱэштмылан логалеш. Продукцийым колтымо кугыт кодшо ийын 9148,7 миллион теҥгеш шуын, но тыгодымак ончылийысе деч 0,6 процентлан туртын. Теният икымше кварталыште 4 процентлан иземын. Тылзаш кокла пашадар организацийла мучко, изи предпринимательстве субъектла деч моло вере, ӱмаште 24590,2 теҥге лийын, але 4,8 процентлан кушкын.

Чоҥымо паша кугыт кодшо ийын 2,3 ганалан, але 16,5 гыч 38 миллион теҥге марте, ешаралтын. Теният икымше кварталыште 20,5 процентлан кугемын. Тидын шотыштак илыме верым шке вий дене чоҥымаш ӱмаште 11 процентлан, але 1,9 гыч 2,1 тӱжем квадратный метр марте, кушкын гын, тений икымше кварталыште 6,7 процентлан ешаралтын – 0,43 тӱжем квадратный метра наре чоҥалтын.

Сандене ӧпкелаш амал пешыжак уке. Умбакыже кузе лиеш, илыш ончыкта. Коронавирус шарлымылан кӧра эҥгекше лиешат дыр, но район лӱмгече идалыкыште  мӧҥгешташ да пашам луштараш ок шоно.

Ю.ИСАКОВ
Авторын фотожо

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий