СПОРТ

Мастарлыкат ешаралтын, кумылат лектын

Шернур кундемыште вольный кучедалмаш вияҥын, кызытат вияҥеш. Ты вид тыште йӱлаш але модыш пурен манашат келшен толеш. Тренер-преподаватель-влакымат сай специалист улыт манын палемдыман. Воспитанникышт тӱрлӧ кӱкшытан турнирлаште вийыштым тергат, ойыртемалтыт. Уста тренер кокла гыч иктыж дене палдарена. Тиде – Шернур районысо Кугу Мушко ялын тале эргыже РФ физический культурын отличникше, Марий Эл физический культурын сулло пашаеҥже В.Шабердин. Таче кечылан тудо ты кундемыште эн опытанлан шотлалтеш.

Виталий Гавриловичым вольный кучедалмаш дене шкешотан легенде манаш лиеш. Тений тудо 70 ияш лӱмгечыжым палемден. Ты кундемыште верысе кокла гыч лекше энтузиаст, вольный кучедалмашлан тӱҥалтышым ыштыше айдеме. Тӱҥалынже шымлымше ийлаште. Салтак илышым тамлыше, таза илыш-йӱла верч вуйын шогышо самырык еҥ шке кундемыштыже спорт секцийым почаш, кумылан-влакым чумыраш, кучедалмашын ик видшылан туныкташ шонен. Шонымашыжым илышышке шыҥдарашак тыршен. 

– Специальностем уке, но кучедалмашын ты видше пеш келшен. Ончыч футболла модынам. Лийын, республикыште сеҥен, Рязань областьышкат миенам. Ийготемже дене моло деч изирак лийынам гынат, сайын модмылан кӧра командыш налыныт. Армийыште служитлымем годым кучедалмаш дене таҥлалтынам, таҥасымашлаште вием тергенам, келшен. Пырля служитлыше-шамыч пагаленыт. Мемнан годым «дедовщине» манмет ыле. Шкендын пеҥгыдылыкетым ончыктет гын, тыйым нигӧат ок обижатле.  Тыге, шке порысым шуктен, мӧҥгӧ пӧртылмеке (Венгрийыште служитленам), мыйын ялысе рвезе-влак дене заниматлаш кумылем лектын. Ончыч икте-весе дене тыглай пижедылынна, шке коклаште патырленна. Варажым книгамат лудынам, йолташем дене ялысе клубыш кином ончаш коштынна. Поснак пограничник-влак нерген ончаш келшен. Эркын-эркын, шке гыч тунемын, ялыште группым чумыренам. Кумыланжат ятырак лийыныт. Сай результатым ончыктен,  варажым кумылан-шамыч эшеат ешаралтыныт, ик сеҥымаш деч вара весылан пуйто у шӱлышышт почылтын. Эшеат кыртмен ямдылалташ тӱҥалыныт. Тыге рвезе-влак армий радамыштат лӱддымын служитлен толыт, МВД структурышто служитлышат улыт, тренер сомылымат сайын шуктен шогат, – манеш В.Шабердин. – Воспитанникет-влак тый дечет сай кӱкшытыш шуыт гын, пашам ыштыме арам ок лий. Куандара: самырык тукымым чын корныш шогалтымаште мыйынат надырем уло.

Негызым – шочмо кундемыште

Виталий Шабердин тунамсе жаплан спортын ты шкешотан видшылан ятыр икшывым кумылаҥден. Ончыч вержат лийын огыл. Я пуста пӧртыштӧ (туштыжо коҥгаш олташ пужат лийын огыл, шкеак конденыт) але ферме пӧртыштӧ ямдылалтыныт, кӱвареш шараш мат олмеш фуфайкат келыштаралтын. Илен-толын икмыняр матым налыныт. Тушто черет дене заниматлалтыныт. «Йоча-влак колыштыныт. Икте-весым пагаленыт. Аватмут дене туманлен коштшат лийын огытыл. Тидыже тунам мыланем эн тӱҥ лийын. Йошкар-Олашке, турнирыш, 12 еҥ олмеш 35 рвезымат наҥгаенам. Турнирыште патырлымым ужын, опытышт, мастарлыкышт ешаралтын. Шке окса денат пукшаш логалын», – эртышым шарналтен каласкала Виталий Гаврилович.

Туныкташ, тренироватлаш специальностьшо, профессийже лийын огыл гынат, шукыштлан сай пример семын кодеш, ятыр тале, уста спортсменым куштен. Тудым колыштыныт, пагаленыт, кызытат кугу таум каласаш толыт. Кучедалмашын классик видшылан шукынжо негызым шке кундемыштак пыштеныт. Нунын коклаште спорт мастерат улыт. Шкеже Лев Глушковым, Герман Аслановым, Виктор ден Юрий Мустаевмытым, Борис Тымбаевым  палемда. Теве кызыт Шернурышто тренер-преподаватель сомылым шуктышо, спорт мастер Александр Шабдаров ончычат сайын выступатлен, кызытат сай тренер семын аклалтеш. Ӱдыр-влак кокла гыч Алла Тымбаршевам мокта. Рвезе-влак дене вашпижаш тореш лийын гын, В.Шабердинлан тудын соперникше семынат лияшыже пернен. «Варажым, тӱрлӧ приёмым кучылтын, техникым шотыш налын, мастарын кучедалын, мыланемат ӱдырын ваче гочшо чоҥешташ логалын. Алла Россий кӱкшытыштат ойыртемалтын, призёр радамыштат лийын, спорт мастер нормативымат шуктен. Тыге рвезе-ӱдыр-влак кучедалмашын моло видышкыжат куснат», – рашемда тренер.

Адакшым примерлан мӱндыркӧ каяш ок кӱл. Виталий Гавриловичын Сергей эргыже кундемыштына кучедалмашын у видше, кекусинкай дене тренер сомылым шуктен, кызыт – пошкудо Чебоксарыште. Результатшым шукын ужыт: тудын воспитанникше Полина Петухова кикбоксинг дене тӱнямбал первенствын сеҥышыже да тӱнямбал кӱкшытан Бриллиантовый кубокын озаже. Самырык спорт мастер тений профессионал боксышто тӱнямбал кӱкшытыштӧ шкенжым терген. Ӱдыр ик гана веле огыл тайский бокс дене Россий кўкшытыштӧ ойыртемалтын. Тачысе кечылан тӱнямбал рейтингыште Полина ӱдырамаш-влак коклаште кикбоксинг дене 12 вер гыч 8-ше верыш нӧлталалтын.

Порым шижын, ужын моштыман

Вольный кучедалмаш дене тале тренер В.Шабердин айдемын койыш-шоктышыштыжо порылыкым ужаш тырша. «Пашаштем армейский дисциплине лийын. Шкежат кеч-могай пашам кыртмен ыштенам, молымат сай результатлан туныктенам. Вольный кучедалмаште эн ончыч вуй лийшаш. Айдеме шонен моштышаш. Тунам веле сай результатыш шуат. Тидлан книгамат лудман, кугурак-влакын ой-каҥашыштымат шотыш налман. Шкеже 2015 ий марте тренироватленам. Икманаш, уло вием, моштымашем йоча-влаклан пуаш тыршенам. Кызыт ом керт: идалыкыште кум операцийым ыштеныт. Тек самырык тукым чыла велымат шуаралташ тырша. Тиде илышыште арам ок лий, – пеҥгыдемдыш мучашлан В.Шабердин.

Чыла велымат шуаралтме шотышто В.Шабердин – адакат шкеак пример. Тукымыштыжо чылан таза илыш-йӱла дене кылым кученыт. Ачаже тале сонарзе лийын, адакшым мурызо, семӱзгар дене шоктышат улыт. Виталий Гавриловичат гармонь, аккордион дене сайын шокта, пайрем годым палымыж-влакым куандара.

Командировко годым мӧҥгыштыжӧ лийынна. Чынжымак, чылажат шке гыч тӱҥалман маныт калыкыште. Тыгак. Мӧҥгыштыжє чыла вере ару, йоҥгыдо. Ты суртышто илалше-влак илат манын отат шоналте. Сергей эргыжын медаль, кубокшо-влакым посна пӧлемеш ойырен келыштареныт (снимкыште). Тудын, тыгак воспитанникше-шамычын сеҥымашышт денат палдарыш, эсогыл кутырымо годым вольный кучедалмашын икмыняр приёмжымат ончыктыш, гармонь денат сылне марий семым йоҥалтарыш. 

Виталий Гаврилович кызыт сулен налме канышыште, но воспитанникше-влакым эскера. Нунын сеҥымашыштлан куана, кертмыж семын ой-каҥашыж дене полша. Тек илышыже кужу, ласка лиеш, ончыкшымат икшывыже, родо-тукымжо-влак куандарат.

1987-1988 ийлаште Марий АССР-ын эн сай тренерже лийын. В.Шабердинын воспитанникше-влак РСФСР-ын сборныйжын чапшым араленыт, Россий первенстве ден чемпионатын зональный таҥасымашлаштыже сеҥышыш лектыныт. 1995 ийыште Марий Элын сборныйжо Юл кундем чемпионатын сеҥышыже лийын. Индеш призан вер гыч визытшым Шабердинын воспитанникше, Шернур патыр-шамыч налыныт.

Е.Эшкинина.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий