Козьмодемьянскысе «Моритлыме тумын пӧртшӧ» тоштер Российысе лучко эн оҥай частный тошер-влак радамыш логалын.
РФ Тӱвыра министерствын Туризмыште импортозамещений шотышто комитетшын экспертше-влак тиде рейтингым «Вестниик АТОП» савыктышлан ямдыленыт. Нунын палемдымышт почеш, тыгай тоштер-влак сайын пашам ыштат гынат, нунын нерген калыкыште шагал палат. Шкеныштын сайтышт уке улмат пашаштым мыняр-гынат чаракла.
«Моритлыме тумын пӧртшӧ» ончычсо купеч пӧртышто верланен. Тудым Владимир Казаков вуйлата. Тыгай тумо — тиде историйым аралыше шергакан пушеҥге. Тоштерыште лачшымак моритлыме тумо дене ыштыме тематический инсталляцийым, мозаике гай панном, пӱртӱс сӱрет форман скульптурым да тӱрло декоративный композицийым ужаш лиеш.
Тачысе кечылан Российыштыжат ик тыгай тоштер гына. Тудым ыштыше-влаклан таушташ гына кодеш. Моритлыме тумым вес семынже шеме, кугыжан тумо маныт. Эҥерысе вӱд эркын серым мушкын толын. А тушто шогышо тумо тыгак эркын вӱдыш каен да йӧрлын. Пеш кужу жап, икмыняр курымла дене тушто кийышыла юж деч посна минерализироватлалтын да эркын у материалыш — моритлыме тумыш — саврынен. А тыгай материалжым акрет годсек пагаленыт. Тудын гыч архитектур памятник-влакым, искусство арверым, кугыжан полатласе интерьерым ыштеныт. Моритлыме тумо дене кылден, тӱрлӧ жапыште илыше лӱмлӧ еҥ-влакымат ушештарат: Людовик ХIV, Яков II, Мазарини кардинал, Шереметьев граф да молат. Тыгай тумын кугу куатан улмыжым Петр I пален налмеке, тудым вӱд гыч луктын, кажне йытыржым учётыш налын шогаш кӱштен улмаш.
Чаманен каласыман, пытартыш жапыште моритлыме тумым промышленнный амал дене 1948 ийыште гына ыштеныт. Тиде — неле паша да мондалтше манашат лиеш.
Ончаш толшо-влак шкештат моритлыме тумо гыч ыштыме кресло-троныш шинчен кертыт. Ойлат, икмыняр курымаш историйым аралыше тыгай креслыш шинчын, тудын кугу куатан улмыжым шижаш лиеш.
С.Носова.
