Але мо кӱшеш аралалт кодын Мишкан агропромышленный колледж?
Кызыт регионласе шагал огыл район, тидын шотыштак Марий Элыштат, профтехучилище деч посна кодын. Санденак верлаште самырык механизатор, яллан кӱлшӧ квалификациян пашаеҥ ден специалист-влак огыт сите. Башкортостан Республикыште гын сӱрет вестӱрлӧ – тусо ятыр районышто ялозанлык тунемме заведений-влак пашам умбакыже ыштат, тидын шотыштак – Мишкан районыштат. Мо кӱшеш нуным арален кодымо нерген Мишкан агропромышленный колледжын директоржо В.Т.БАЙБУЛАТОВ дене кутырена.
— Валерий Тимиргалиевич, ялозанлык тунемме заведенийлам арален кодымым Те мо дене кылдеда?
— Башкортостан Республикыште кыдалаш профессионал тунеммаш сайын аралалт кодын гын, социальный ден экономике регионал системын сайын ыштымыж деч посна огыл. Тидын годымак профессионал тунеммаш деч посна республикым вияҥдымаште ончык кайымашыже лийынжат ок керт ыле.
Агропромышленный комплекс пашаеҥ-влакым шуарен куштымаште Мишкан агропромышленный колледжат кӱлешан пашам шукта. Тудо районын экономикыжым пеҥгыдемдымашке кугу надырым пыштен да пышта, тунемше-влакын ялозанлыклан ӱшанле улмыштым да ялын ончыкылыкшылан мутым кучымыштым пеҥгыдемден шога.
Тунеммаш ден производство пашам моштен кылдымаш гына квалификациян пашаеҥым ямдылаш полша. Тыгодым пашаеҥым сайын ямдылымашыже производствылан туныктымо да призводство практикым эртыме сай базым ыштыме дене кылдалтын. Тудымат ме арален коденна.
— Колледждан эртен толмо корныжат тыглай огыл.
— Да, тудо «Мишкинский» совхозын базыж негызеш ПТУ семын 1992 ий октябрьыште ышталтын. Туныктымо кум группо чумыралтын – трактористым , каменщикым да штукатур-малярым ямдыленыт. Занятий зданийым келыштарен олмыктымо жапыштак каен. Но вашке класслам келшышын оборудоватлен шуктеныт. Илен-толын ПТУ профессионал лицейыш, вара агропромышленный колледжыш савырнен. 27 ий утла тудо районысо да республикысе ялозанлык производствылан пашаеҥым кушта.
— Кызыт могай специалистым ямдыледа?
— Таче колледжыште 354 еҥ тунемеш. Кокла звено специалистым ямдылыме программе почеш ялозанлык механизаций да бухучёт специализаций пуалтеш. Квалификациян пашазе ден служащийым ямдылыме программе почеш мӱкш ончышым, повар ден кондитерым, чоҥымо паша мастерым, ялозанлык производство тракторист-машинистым, автомеханикым туныктена. Ешартыш профессионал туныктымаш программе почеш «А», «В», «С» категориян автомобиль водитель, электросварщик, мӱкш ончышо, ялозанлык производство тракторист-машинист, паркетчик, плотник, столяр, автомобильым олмыктышо слесарь, топливо аппаратур шотышто слесарь, «В», «С», «Д», «Е», «F» категориян тракторист ямдылалтыт.
Профессийым налаш чыла йӧным ыштыме – спецдисциплине ден тунемме предметла почеш кабинет, кажне специальность дене мастерской, учебник ден методике пособий-влак, автодром ден трактородром, мӱкшотар, тӱшкагудо, столовый ден актовый зал улыт.
— Тыгай кугу паша грант деч посна ок ышталт, векат?
— «Вашталт толшо агроклимат условийыште сай качестван ялозанлык продукцийым ыштен лукмо технологийым шуктен толшо квалификациян пашаеҥым ямдылымаш» теме дене инноваций шӱлышан тунемме программым арален, 2013 ийыште колледжна Башкортостан Республик правительствын грантшым налын. Ты окса дене тунемме лабораторийлам у оборудований дене пойдарыме, программе ден методике ешартышым налме, тунемме кабинетлам уэмдыме, пашаеҥ-влакын квалификацийыштым нӧлтымӧ, кушкылым ончен куштымаште да вольыкым ашнымаште технологийым саемдыме, туныктымо пашам вияҥдыме.
— Тунеммым пашаште пеҥгыдемдыме йӧндат кугу…
— Тидлан мемнан шке озанлыкна уло. Курал-ӱдымӧ мландына гына 700 утла гектарыш погына. Тушто пырчым, шудым да пакчасаскам ончен куштена. Да таклан огыл – 70 утла вуй тӱкан шолдыра вольыкна, 100 наре вуй сӧснана улыт, ий еда 200 комбым ашнена, 100 утла мӱкш ешым кучена. Уто продукцийым ужалена, кодшыжым шкенан столовыйышто кучылтына. Тыге туныктымо дене пырляк пашалан кумылаҥдена, ончыкылык илышлан ямдылена.
— Тунеммаштат лектышда куандарыше докан?
— Агропромышленный колледжна республик кӱкшытан профессионал мастарлык олимпиадыш чулымын ушна. Вич гана тудо мемнан денак эртен, нылытыштыже тунемшына-влак сеҥышыш лектыныт. Ты радамыште Виталий Валеев ден Кирилл Александровым ончыкташ лиеш. Виталий Валеев ден Светлана Баязова «Самырык профессионал» (World Skills Russia) V регионал чемпионатын ойырен налме турыштыжо вийыштым тергеныт. Икымшыже – ялозанлык, кокымшыжо — повар паша дене. Виталий Валеев тыгак кӱшыл да кыдалаш ялозанлык тунемме учреждений-влакын студентышт ден тунемшышт кокласе таҥасымаште кодшо ийын шурным погымаште комбайн дене ыштыше эн сай оператор семын палемдалтын да CHEVROLET NIVA автомобиль дене наградитлалтын.
Земфира Галлямова сылнымут паша да лудмаш, Кристина Асмандиярова сылнымут дене шымлымаш паша, Айгуль Гарифуллина историй дене шымлымаш паша конкурслаште ойыртемалтыныт. Колледжын студентше-влак художественный самодеятельность дене район ден республик кӱкшытыштӧ мастарлыкыштым ончыктеныт, спорт таҥасымашлаште ик гана веле огыл сеҥышыш лектыныт.
— Санденак колледждат ик эн ончыл радамыште.
— Кодшо ийын Мишкан агропромышленный колледж «Российысе эн сай 100 кыдалаш профессионал образований организаций» Россий конкурсышто сеҥышыш лектын. Тӱҥалтыш профессионал образований учреждений-влак коклаштат эн сай семын Башкортостан Республик правительствын дипломжо дене кум гана палемдалтын.
Таче колледжна – районысо, республикысе да элысе агропромышленный комплекслан специалистым ямдылыме шотышто жаплан келшен толшо тунемме заведений. А тидыже чылажымат шонен да чумыр коллективын тыршен ыштыме деч посна огыл негызлалтын. Ийла дене тудо пеҥгыдемдалт толын. Сандене таче ялозанлыклан специалист ситыдыме условийыште мемнан гай колледжын кӱлешлыкше да акше поснак кугу.
— Тыште Тенданат вуйлатыше семын надырда кугу.
— Мый колледжым тӱҥалтыш гычак вуйлатем. Мо тыште ышталтын, могай вашталтыш лийын, чылажат шинча ончылно да чон вошт эртен. Мишкан агропромышленный колледж ялозанлык тунемме заведений веле огыл, тудо тунемме озанлыкым кумдаҥдымылан кӧра кугу озанлык субъектыш савырнен. Тидын дене ончычсо озанлыкын пашажым умбакыже шуен манашат лиеш. А ял — марий калыкнан вийым налме да аралалт кодмо верже. Ты шотыштат тудын пашаже кӱлешан.
— Ме палена, Те тунемме заведенийым вуйлатыме дене пырляк тысе марий калыклан кӱлешан кугу мер пашам шуктен шогенда да шуктеда.
— Районыштына «Мишкан» марий историй да тӱвыра рӱдер ышталтмеке, латкум ий (2003 ий гыч 2016 ий марте) мый тудым вуйлатенам. Тунам тунемме заведенийна Башкортостанысе марий обществын ик рӱдерышкыже савырнен. Тушто республик кӱкшытан конференций, семинар да моло мероприятий эрташ тӱҥалыныт. Марий-влакын тӱшкан илыме регионла гыч толшо уна-влак республик нерген эн ончычак Мишкан колледж гоч пален налыныт, а верысе актив тудым шке кундемым чапландарыме вер семын ончен.
Кызытат мый мер паша деч ӧрдыжтӧ ом шого. Районысо «Эрвел марий» национальный тӱвыра автономийын председательже улам. Погынымашлаште ме марий калыкын илышыж дене кылдалтше тӱрлӧ кӱлешан йодышым нӧлталына. Сандене тугеат ойлен кертам: колледжна туныктымо дене пырля ончычсо семынак мер пашам ыштыме вер лийын кодеш.
Юрий ИСАКОВ
