УВЕР ЙОГЫН ЭКОЛОГИЙ

Йот элыш ужаташат шотым муыт…

Марий кундемын пеле наре ужашыже чодыра дене леведалтын. Тудо, чынжымак, мемнан ик эн тӱҥ поянлыкна. Санденак тудым аралыме йодышлан правам аралыше орган-шамычат кугу верым ойырат. Марий Элысе МВД-н пресс-службыжын увертарымыж почеш, 2019 ийыште чодырам закондымын руымо дене кылдалтше 10 случай лийын. 81 процентше шотышто рашемдыме да титакан-влакым мут кучаш шогалтыме. 2020 ийыште ты сӱрет начарештын, тиде пагытлан гына 15 тыгай случайым рашемдыме.

Теве пытартыш тыгай случайже почеш Россий МВД-н Марий Турек районысо пӧлкажын следовательже-влак уголовный дела шотышто расследованийым мучашленыт. Шернур район гыч ик еҥ чодырам шолып руымо дене кугыжанышлан эсогыл 7 миллион теҥгеаш эҥгекым ыштен. Кодшо ийын июльышто тусо лесничествын ик участкыштыже кугу кумдык чодырам руэн налыныт. Оперативно кычалме пашам эртарыме дене, рашемын: осал пашам ыштыше еҥын чодырам руаш нимогай документше лийын огыл. Тудын ойлымыж почеш, тулеч ончыч фигурант деке ик ялын старостыжо тусо марий кӱсото кумдыкым кукшо пушеҥге деч эрыкташ йодын миен. Кеч титаклыме чодырам руымо да перерабатыватлыме пашам шукертсек шуктен, сандене умылен, тидым ышташ официальный кагаз лийшаш. Туге гынат бригадым чумырен да кӱлеш техникым ойырен, старостын йодмыжым шуктен. Кеч бригадыже тидын годым закондымын чодырам руымо нерген пален огыл, кӱштымым веле шуктен.

Ото-влакым кукшо пушеҥге деч эрыкташыже кӱлеш. Але вара верлаште онаеҥ-влак кумалме верыштым тӱзатыде чытат. Но тиде пашам шукташ куштылгыжак огыл, молан манаш гын нуно тӱрлє фондын кумдыкышкыжо пурат. Чодыра фондышто але верысе ял шотан илемыште улшо ото-влакын чекыштым рашемдыме да законлан келшышын регистрироватлыме шотыштыжо эре умылыдымаш лектеш. Ты пашаже республикыште эше вийым налеш веле. Кугыжаныш шулдыр йымаке налме отыжат ситышын — 327. Сандене отым эрыктыме дене кылдалтше умылыдымаш-влак эше лийын кертыт, очыни.

Чылаже чодыра участкын кумдыкыштыжо ик тўжем кубометр наре иман да лышташан 27 пушеҥгым руэныт. Мутат уке, титакан еҥым уголовно мут кучаш шогалтеныт да пушеҥгым обрабатыватлыше цехшымат, грузым шупшыктышо машинажымат арестоватленыт. Прокурорын пеҥгыдемдыме титаклыме иктешлымашан уголовный делам судыш колтеныт.

Шернур районысо суд тыгак Марий Турек районышто илыше 28 ияш еҥ шотышто пунчалым луктын — тыгак чодыра кушкылым закондымын поснак кугу кугытым руымылан титаклен.

Марий Эл МВД-н следственный управленийже шукерте огыл вес тыгай уголовный дела шотыштат расследованийым мучашлен. Ты ганаже Марий Эл гыч 35 ияш ик бизнесмен закондымын куэ чодырам Эрвел Азийын ик элышкыже ужален. Россий Правительствын пунчалже почеш, куэ стратегический кўлешан ресурс категорийлан шотлалтеш. Тидын годым титаклыме еҥ таможньысо постышто пуымо декларацийыштыже куэ пушеҥгым закон дене келшышын налмыж нерген шоя уверым ончыктен. Тыге тудо элнан чекше гоч 2,4 тӱжем кубометр пум луктын кертын, кугытшо 7 миллион теҥгеш шуын. Уголовный делам судыш колтеныт. Предпринимательым 7 ийлан эрык деч посна коден кертыт.

Вес уголовный дела почешат Курыкмарий районысо суд пунчалым луктын. Угарман кундемысе Воротынский районышто илыше кок еҥын тыгак ончылгоч мутланен келшыме почеш чодырам закондымын шолыштмышт пеҥгыдемдалтын. Марий Элысе Юрино лесничествыште нуно 144 куэм руэныт. Руымо пушеҥгым трактор дене наҥгаеныт. Шке титакыштымат пеҥгыдемденыт. Суд кажныжлан кум ий условный срокым пуэн. Марий Элын Пӱртӱс поянлык, экологий да йырым-йырысе средам аралыме шотышто министерствыжын йодмыж почеш, нуно кугыжанышлан ыштыме 800 тӱжем наре теҥгеаш эҥгекым шӧрышаш улыт.

Угарман кундем гыч марий чодыраш толын, пушеҥгым шолып руымо тыгай случайже икте веле огыл лийын. Ӧрдыж гыч толын, ужар поянлыкнам руышыжо-влак огыт чамане шкеныштын огыл вет. Эшежым мемнан семын чодыра поянлык дене моктанен огыт керт. Пуыштым налше-шамычлан могай йӧн дене тудым руымыжат садак. Но южгунам тергыше орган-шамычын чодырам закондымын руышо-влак дене пайышке пурымыш ӧрыктара. Йӧра эше ты шотышто закон чоткыдемын. Штрафым веле огыл тӱлаш пуат, южо годым уголовнат мут кучаш шогалтат. Эсогыл 7 ийлан эрык деч посна коден да 500 тӱжем теҥгем тӱлаш палемден кертыт. А должностной еҥ-влакым гын кум ийлан паша вер деч поснат кодат. Но Марий Элыштак илыше да шке кундемыштак чодырам шолыштшо-шамычшым тыгай осал пашам ыштымыштлан умылаш нелырак. Мутлан, Марий межрайонный прокуратурын увертарымыж почеш Кокшайск лесничствыште ик арендатор ойырымо делянке деч ӧрдыж кумдыкыштат 400 наре пушеҥгым руэн. Тидын дене 3,3 миллион те‰геаш эҥгекым ыштен.

С.НОСОВА

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий