ОБРАЗОВАНИЙ

«Изишлан чарналтет гын, умбаке кушмым, вияҥмым чарнет»

Тачысе лаштыкнан унаже – «Марий йылмым эн сайын туныктышо» республикысе конкурсышто  тений сеҥыше Елена ШАЛАЕВА.  Тудо Курыкмарий район Виловат школышто тӱҥалтыш класслаште туныкта. Елена Витальевна школышто ынде 19 ий пашам ышта. Виловат школышто 6-шо ий тырша.

— Тачысе илышыште туныктышо шкенжым шке шуарышаш, илыш дене тӧр кайышаш. Тидын дене келшеда?

— Туныктышын профессийже кугу чытышым йодеш. Тыгак тудо ик верыште шогышаш огыл, эре ала-мом уым кычалшаш. Изишлан чарналтет гын, умбаке кушмым, вияҥмым чарнет.

— Кызыт йоча-влакым предметлан тӱрлӧ методикым кучылтын кумылаҥдат. Икшывым могай йӧнлан эҥертен туныктеда?

Мый пашам, тунемшем-влакым йӧратем. Тачысе ден ончычсо технологийым кучылтам. Шке манмемла, тоштым «шыматен», улан туныктем. Урокым системно-деятельностный подходым кучылтын чоҥаш тыршем.

— Те вет икмыняр учебникын авторжо улыда…

2008 ийыште 4-ше класслан, 2010 ийыште 2-шо класслан «Туан шая» учебникым, 2011 ийыште  4-ше класс учебниклан методике пособийым, варажым ты книгаланак паша тетрадьым ямдыленам. 2014 ийыште 4-ше класслан, 2016 ийыште 3-шо класслан шочмо йылме дене КИМ-ым возышо коклаште лийынам.  2016 ийыште 2-шо, 3-шо, 4-ше класслан шочмо литератур лудмашлан паша программым ямдылымаште тыршенам. Пытартыш жапыште 3-шо класслан «Туан шая»  учебно-методический комплексын рукописьше дене пашам ыштенам. 2008 ийыште савыктыме учебник дене Россий книгоиздатель-влакын ассоциацийыштын эртарыме «Эн сай туныктымо книга» конкурсышто лауреат лӱмым налынам.

— Конкурс «Марий йылмым эн сайын туныктышо» маналтеш, а Те тӱналтыш класслаште туныктеда. Лач ты предметым вӱдышӧ-влак коклаште таҥасаш неле лийын огыл?

Тӱҥалтыш классыште тӱрлӧ предметым туныктем. Марий (шочмо ) йылме ден литератур урок-влаклан кажне арняште кок шагат гыч ойыралтеш, сандене мый шкемым марий йылмым туныктышо улам манын кертам. Туге гынат сенышыш лектам манын шонен омыл. Тыгай шотан конкурсыш 2015 ийыште икымше гана миенам. Тудын деч вара тенийсе таҥасымаште вич эн сай марий йылмым туныктышо коклаш логалаш тыршенам.

— Конкурслан кузе ямдылалтында?

Конкурслан ямдылалтме годым школ администраций, коллеге-влакын кумылаҥдымышт, каҥашым пуымышт, йолташ-шамычын вачышт тыгай кӱкшытыш шуаш кугу полышым пуэныт. Нунын дене пырля тӱрлӧ методике материалым шерын лекме, почылтшо урокым ямдылыме. Икманаш, тиде сеҥымаш мыйын гына огыл, а чыланнан.

Таҥасымаште кажне еҥ кушкеш, шкаланже уым налеш…

Конкурсышто моткоч шуко творческий шӱлышан айдеме дене палыме лийынам. Икмыняр педагогын  туныктымо технологийжым, разработкыжым, методикыжым пашаштем кучылташ шонем. Ты таҥасымаште шкемым утларак шуаренам, туныктымо пашамат у семын ончалынам.

— Россий кӱкшытан конкурсышто жюрим мо дене ӧрыктараш, кумылыштым мо дене савыраш шонеда?

— Республикысе таҥасымаште «Марий йылме ден сылнымутым лудмашын туныктымо методикыжым инноваций технологийым пуртымо дене саемдымаш» методикем жюри ончыко аклаш луктынам. Тиде пашам умбакыже вияҥден, ешарен, Москваште эртыше Россий кӱкшытан конкурсыш наҥгаяш шонем.

—  Елена Витальевна, шочмо йылмылан икшывым кузе кумылаҥдеда?

Мый урокым так гына ом эртаре, тачысе илыш дене тӧр каяш тыршем. Шкем почеш вӱдем, а ӧрдыж гыч ом ончо. У технологийым кучылтам, тыгак тунемшем-шамычлан оҥай лияш тыршем. Туныктышо эре шукырак пален налаш вашкышаш, тылеч посна тунемшым ӧрыктарыман, куандарыман. Мыйын шкешотан девиз-влакемат улыт: «Профессиет йӧрате. Тунемшым пагале. Пашам кыртмен ыште, ик верыште ит шого. Тунем да мом палымет дене весе дене пайлалт». Чыла тидыже тунемше-влакын чонышкышт корным муаш, предметлан кумылаҥдаш полшат. Нунылан марий йылмым туныктышо семын калыкнан поянлыкшым умылаш, шижаш туныктем. Нунылан марий йылмым туныктышо семын калыкнан поянлыкшым умылаш, шижаш туныктем. Сеҥымашемлан йоча-влакын шочмо йылмыштым кумылын тунемаш тӱҥалмыштым шотлем. Кызыт тунемшем-шамыч «Молан марий йылме кӱлеш?» манын мутымат огыт лук. Ача-ава-влакат курыкмарий йылмым тунемаш кӱлмым умылат.

— Мер пашашкат чолган ушнеда?

Шкем кугу мер пашаеҥ улам манын ом керт, но ӱмаште эртыше Марий калык погынышто Курыкмарий район гыч делегат лийынам. Кертмем семын мер пашаште чолгалыкем ончыкташ тыршем, но туныктышо сомылемлан кӧра тушко ушнаш чылаж годым жап ок сите.

— Россий конкурсышто шкем чолган да сай могыр гыч ончыкташ тыланена.

— Тау.

Лидия ШАБДАРОВА мутланен.

М.Скобелевын фотожо.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий