УВЕР ЙОГЫН

Эн  сай  идалык, кудым эше илыме огыл…

Эн сай  муро, кудо муралтын огыл. Эн сай ола, кудым эше ужмо огыл.

Эн сай идалык, кудым эше илыме огыл. А шушаш 2020 ий тек мыланна 366 кечанан кечым конда. Тек тиде ийын эн шуко шыргыжаш да куанаш тӱҥалына. Тек тиде ийын кажныжын чыла шонымашыже шукталтеш. Илыш лийже ӱй да мӱй, кумылнаже — ялт шӱшмӱй!

Вес ийысе гороскоп-влакым шергалынат, мом вучышаш шотышто ӧрмалгет, идалыкын тотемже-влак тугай тӱрлӧ улыт! Эрвел гороскоп почеш 2020 ийже куголян идалыкше толеш, кеч тудо 25 январьыште гына  тӱҥалеш. Зороастрий календарь почеш, кудыжлан марий кечышот эҥерта, канде Слонын, тыгодым славян календарь почеш шӱдырышӧ эҥыремышын (прядущий мизгирь) идалыкышт лийыт, нуно 22 мартыште тӱҥалыт.

А теве Пошкырт кундем гыч шкенжым Эрвел марий муша манше Эсен Элайын ойлымыжлан ӱшанаш гын, астрономический календарь почеш У ий Ший лудын идалыкше лиеш. Финн-угор тӱшкаш пурышо чыла калык семынак марий-влак вӱдыштӧ ийын коштшо лудын тукымжо улыт. Лудо мландывалне илыше чыла илышын Шочынаважлан шотлалтеш. Тудын пыжашыже Лудо пыжаш шӱдыр тӱшкаш пура. Шке лудыжо Венера планет (Ӱжара шӱдыр) улеш. Тудо кажне кандаш ий гыч шке пыжашышкыже пӧртылеш. Пытартыш гана Венера тушто 2012 ий апрельыште лийын гын, вес ийын тудо тушко 2-4 апрельыште шуэш. Акрет годым шке пыжашыш пӧртылтымӧ сӱретшым Кавасе Лудын — Ӱжара шӱдырын угыч чоҥештымыжлан шотленыт. Тыгак ты чоҥештен коштмо пагытын пелыжым палемденыт. Олимпий модмашым эртарымымат тидын денак кылденыт.  Венеран Лудо пыжашыш пӧртылмӧ пагытыште шке Лудыжым путырак шотленыт, эсогыл идалыкымак пӧлекленыт.

Палыше деч каҥаш

Калык эмлызе Виталий Головин У ий вашеш темла:

У ийыште чыла сай лийже манын, тудым вашлияш ончылгоч тӱҥалман. Кугезе йӱла почеш, тидым кече ден йӱдын телым ик тураште шогымыж годым кумшо кечын кастенже ыштыман. Йолташ, тунемшем-влак дене пырля пӱрымаш корным вашталтыше йӱлам эртарем. Илышыштыда идалык мучко мом вашталтынеда але пелашым мунеда, але поянрак лийнеда, шинчымашдам нӧлтынеда — куэ кумыжеш возыман. Вара, тул деке савырнен, тудын деч Юмо Пӱрышӧ деке ты шонымашым шукташ да вашмутым колташ йодман. Тидын годым саде кумыжетым йӱлатыман да мо ышталтмым — могай вашмут толмым эскерыман. Лач тиде кечын, кунам Мланде у савыртышыш тарвана, тыгай йӱлан вийже уло.

Марий-шамычын шке У ийже варарак толеш, у тылзе шочмеке, икымше кугарнянже. Тений тидыже 27 декабрьлан логалеш. Календарьысе У ий — тиде эртен кодшо да толшо пагыт-влак кокласе чек. Сандене тиде жапыштат шонымаш шукталтше манын, ыштен ончаш лиеш. Но тидым У ий йӱд деч ончычак шонен ямдылыман. Но шонымаш вич шомак деч утла лийшаш огыл. Тунам те нуным идалыкын тӱҥалме ик эн первый татыштыжак йӱкын каласен але шоналтен шуктеда.

 Эшежым кузе те ты идалыкым илен эртарынеда? Еш, йолташ-влак дене пырля. У ийым кӧ дене, кузе вашлийыда, нунын денак пырля идалык мучко лийыда. Пашаште сеҥымашке шунеда гын, лучо пырля пашам ыштыме йолташ-влак дене кафеште але рестораныште вашлияш.

У ий пайремыште ик чыр лийын кертеш — утыжым кочмаш. Но поян ӱстел чесым погымо гын, тидыже тыланда вес ийлан поянлыкым сула. Тиде акрет годсек кая, кунам Йӱштӧ Кугыза деч пӧлекым вучен огытыл, мӧҥгешла, тудлан пӧлекым ямдыленыт, тудо телым илен лекташ полшыжо да пеленже ынже наҥгай манын. Санденак пучымыш деч посна ӱстембаке эше икмыняр кочкышым шынденыт. Икманаш: У ий пайрем, пырля погынен, икте-весе деке унала коштмо, куанле пайрем. Тек тендан суртыштыда порылык озалана да еш перкеда пиал шижмашан гына лиеш!

 С.НОСОВА

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий