ЯЛОЗАНЛЫК

Шыже – иктешлыме пагыт

Республикнан экономикыштыже агропромышленный комплекс кугу верым налын шога. Пытартыш ийлаште Юл кундем федеральный округысо моло регион дене таҥастарымаште южо отрасльым вияҥдымаште поснак сай ошкылым ыштен. Ял калыкын пайремышт вашеш журналист В.Смоленцев ялозанлык да продовольствий министр Ю.Сидыганов дене вашлийын мутланен. Тидым ешарыман: Юрий Николаевичлан министерствым тений май гыч вуйлаташ ӱшаненыт. Тидын деч ончыч Орловский областьысе ялозанлык департаментым вуйлатен. Ондакше ятыр ий Юлтех университетыште тыршен, технический науко доктор, икмыняр чап лӱм дене палемдалтын. 

— Юрий Николаевич, Те шукерте огыл гына Москваште эртыше Всероссийский ялозанлык выставке гыч пӧртылында. Тушто марий кундемнан экспозицийже, делегацийже нерген газетна кумдан каласкалыш. Предприятийна-влак ятыр медаль дене палемдалтыныт. Тидыже мо нерген ойла?

— Кундемна ятыр моло регион деч пӱртӱс условий, мландын куатше шотышто ойыртемалтеш. Шӧрым, шылым ыштен налме да нуным кучылтын, кочкыш сатум ямдылыше мемнан гаяк кундемла дене таҥастарымаште шуко шотышто ончылно улына. Но эшеат сай ошкылым ыштышашлан мланде пашам утларак вияҥден колтыман, верысе йӧнлан тичмашынрак эҥертыман, норматив базым кӱшкырак нӧлталман. Чыла тидым илышыш шыҥдарыше озанлыкна-влак чапле лектышыш шуын толыт. Нуно эсогыл минеральный ӱяҥдышым, кушкылым аралыме средствам шагал кучылтын, органикылан утларак эҥертен, севооборотым, жаплан келшыше технологийым шотыш налын, сай лектышан кургым, шурным ончен куштат. Техникыштат куатле. Чыла тидыже вольык озанлыкым вияҥдаш сай негызым ышта. Шуко шӧрым, шылым ыштен налын, переработчикна-влаклан чаплырак качестван кочкышым ямдылаш сай корно почылтеш. А нуно экологий могырым яндар, тутло сатум ямдылен моштат да кочкышыштым ынде мӱндыр кундемлаштат сайын палат. Тидымак пеҥгыдемдыш Россий кӱкшытан выставке.

— Тенийсе ий мланде пашаеҥ-влаклан поснак ойыртемалтше лийын. Эн ончычак игече шотышто. Пасушто тыршыше-влак нелылыкым сеҥаш манын мом ыштеныт, могай йӧнлан эҥертеныт?

— Чынак, тиде гана пасушто трышыше-влакым игече ыш куандаре. Шурно вараш шумылан кӧра тудым погаш кок-кум арнялан почеш кодын лекме. Туге гынат шурно лектыш куандарыше лийын. Тыге кажне гектар гыч кокла шот дене ӱмашсе деч кок центнерлан шукырак, 19,7 центнер, лектын. Медведево ден Оршанке район-влак 29-25,8 центнер дене погеныт. Ты гана клатыш 262 тӱжем тонн шурным поген пыштыме. Пытартыш ийлаште тыгай кӱкшытыш шумо огыл. Пареҥге лектыш начар игечылан кӧра ӱмашсе деч изирак лийын, гектар гыч кокла шот дене 144 центнерым погымо. Кызыт озанлыклаште мландым кылмаш куралыт, урлыкаш пырчым ямдылат, эрыктат.

Нелылыкше тыште: пырчым эрыктен-коштымо озанлыкна лушкыдо. Тенийсе гай вӱдыжгӧ игече годым пасу гыч пурышо чыла шурнымак иканаште эрыктен да коштен шуктымо огыл. Но тыгай нелылыкым кораҥдаш шагал огыл ышталтеш. Теве Медведево районысо «Семёновский» племзавод» акционер ушем, Кужэҥер районысо «Искра» колхоз ден «Куженерский» ООО ешартыш комплексым налыныт але тоштыжым уэмденыт. Моло озанлык тыгай пашам лишыл ийлаште шукташ палемден.

— Тений пырче лектыш чапле гынат, тудын акше изи. Тидыже озанлык-влаклан парышым налаш чаракым ышта?

— Ты гана пӱтынь Российыштыжат шурно чаплын шочын, чумырыжо 130 миллион тонныш погынышаш. Тидыжат акым волташ амалым ыштен. Килограмм пырчым эсогыл ныл теҥгелан темлат. Но мемнан озанлык-влак пырчым ӧрдыжкӧ пеш шагал ужалат, вольыклан, сурткайыклан пукшаш кучылтыт. Сандене мыланна ты шотышто кунар-гынат куштылгырак.

Кумданрак — «Марий Эл» газетын
2017 ий 17 октябрьыште лекше номерыштыже лудын кертыда.

Д.Речкинын фотожо. 
В.Смоленцев мутланен.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий