Школым тунем пытарыме деч вара – вигак фермыш. Кызыт тыгайже шуэн лиеда. Фермыштыжат кугурак ийготан-влак гына пашам ыштат, да нуныжат петырналтыт. А тыште, Усола Корамасыште, самырык мужыр, петырныше фермысе пеле шаланыше оралтым налын, олмыктен да еш фермым почын.
Марийже, Дмитрий Вячеславович, школ деч вара Россий ДОСААФ-ын регионысо пӧлкажын автошколыштыжо водительлан, армий деч вара Звениговысо транспортно-энергетический техникумышто тракторист-машинистлан тунем шуктен. Пелашыже, Ксения Евгеньевна, марлан лекмыж деч ончыч улыжат индеш классым пытарен да вигак вольык ашныме пашаш кычкалтын. Тудак вара фермер лияш тоштын. Лачак фермыштышт вашлийна.
— Кандаш ий ончыч тиде вӱтан кермыч меҥгыже-влак да леведышыже гына лийыныт. Тошто ферме «Москва» озанлыклан кӱлдымыш лектын, да петыреныт. Имньым шогыктымо деч кодшо ты пеле оралтым йодын налынна да, олмыктен, вольыкым ашнаш тӱҥалынна, — мане Ксения Евгеньевна.
Тӱҥалтыште шке оксашт дене налме кум ушкалышт лийын. Эркын-эркын латикте марте шуктеныт. Но писынрак вияҥме шуын да, фермер семын регистрироватлалтын, грантым сулаш шонен пыштеныт. Ӱмаште тудын дене МТЗ-82 у тракторым, солымо, удырымо да прессоватлыме агрегатлам, тыгак лу тунам налыныт. Чыла тидлан ты окса, мутат уке, ситен огыл, да шкеныштыным пыштеныт.
Вольык ешаралтме дене пашат шукемын. Кок пашаеҥым налыныт. Иктыже, чынжым ойлаш гын, тӱҥалтыш гычак полышкален. Эше тӱшка озанлыкын фермыштыже презым ончен, а тудын петырналтмекыже, Борисовмыт дене ушкалым лӱшташ тӱҥалын. Тиде пашам кызытат тӱҥ шотышто шкетынак шукта – эше ончычак налме лӱштымӧ аппарат дене. А весыже вӱдым ырыкта, пырчым йоҥышта, вӱтам эрыктен шога.
Но эн кугу пашаже Борисовмытлан шканышт логалеш. Нунын 27,9 гектар мландышт уло. Тушто шукияш шудым куштат. Кормам ямдылыме – солымо, удырымо, прессоватлыме – сомылым Дмитрий Вячеславович техникыж дене тӱҥ шотышто шкетын вораҥдара. Ок шукто гын веле иктаж трактористым полшаш йодеш. Вӱташкат рулоным шкак конден шога. Мийымына годымат пелашыже Ксения Евгеньевна дене коктын шудым вольыклан пуэдаш пижыч.
Пырчым нуно огыт кушто – налын пукшаш роскотшо изирак, маныт. Шӧр лектышым нӧлталаш эше минерал ешартышым кучылтыт. Тидым ыштыде ок лий, уке гын паша роскотшым ок суло. Кажне ушкал деч кечыште кокла шот дене 12-13 литрым шупшылыт. Коло ушкал уло гын, идалыкыште 45 тонн наре лектеш.
— Тушечын 10 тоннжо презылан пукшаш кая, — шылтыде каласыш фермер. – Но тидымат ыштыман, вет налме грантын условийже почеш, вич ий жапыште лӱштымӧ ушкалым 44, а презе ден тунам 80 вуй марте шуктышаш улына. Кызыт чылаже 36 вуй тӱкан шолдыра вольыкна уло. Ончыкылан вӱтана изи лиеш, ешарен чоҥымо нерген шоныде ок лий. Адакат кугу роскот вуча. Сандене шӧр налме акым волтен модмышт мыланна нимынярат ок келше. Теве кодшо ийын шошо велеш пелыжлан иземдышт да теле марте ышт кугемде — мыняр йомдарышна! Тидыжак пашанам чаракла.
Вӱташте пырдыж воктене икмыняр бачок шинчалан перныш. Тушко шӧрым лӱштен оптат. Кечыште кок гана лӱштымаште кум бачок наре погына – тидыже 150 литр наре лиеш, а кок кечыште – кок пачаш шукырак. Лач кок кече кокла гыч Озаҥ гыч толшо машина шӧрым поген кая. Тыге кече гыч кечыш изи ферме пашам ышта.
А нунын озашт эше пеш самырык улыт. Куд-шым ияш кок йочам ончен куштат. Иктыжым йочасадыш коштыктат, весыже школышто тунемаш тӱҥалын. Сандене нунын нергенат шоналтыман. «Нелылык деч огыда лӱд?» — йодде шым чыте. «Тӱҥалме гын, мӧҥгеш от чакне. Ончыко кушмо нерген шоныман», — нимыняр кокытеланыде вашештышт. Да тыге манмышт дене ӱшандарыде ыш керт.
Юрий Исаков
Авторын фотожо
