УВЕР ЙОГЫН

Икте-весым умылаш, икте-весылан ӱшанаш

Жап эртыме семын кажне еҥ эртыше шке илыш корныжым савырнен ончалеш, могай сеҥымашке шумыжым иктешла. Тудо кеч тыглай пашазе, ялыште пашам ыштыше, районышто але республик кӱкшытыштє тыршыше лийже, садикте кумда элнам вияҥдыме верч шона. Чыла тидын нерген Марий Эл правительстве председательын алмаштышыже С.Воронцов дене вашлийын мутланышна. Тиде должностьышто тудо идалык утларак тырша.  

–  Степан Александрович, Тендан ӱмбалныда моткоч кугу ответственность. Чыла вере шуктыман, чылажымат шотыш налман, кудыжым жапыштыжак тєрлыман…

– Тидыже чын. 2017 ий мучаште Марий Эл вуйлатыше кугу да ответственный должностьым темлен. Таче кечылан коррупций ваштареш кучедалме пашам виктарем, правам пудыртымо ваштареш шогымо аланыште, калыкым аралыме, чрезвычайный ситуаций лийын кертме лӱдыкшым ончылгоч кораҥдыме, а тыгайже лийын гын, тудын кышажым пытарымылан вуйын шогем. Граждан-влакым военный службыш налме сомылат паша радамышкем пура. Чылаштыжат шинчымаш кӱлеш. Кум кӱшыл образованийым налме шинчымашат ок сите, чыла аланым авалтыман. Сандене шке подчинённыем-влакым колыштын шкеат тунемам, могай-гынат чын иктешлымашым ышташ тыршем.

– Идалык эртыш. Кузе шонеда: ончылан шындыме задаче шукталтын, чыла паша ышталтын?

– Улшо обязанностьым специалист-влак дене пырля тӱрыснек шуктымо, шонем. Республикыште кертме семын пожар лӱдыкшым иземдаш, вўдыштє, корнышто туткар лиймымат шагалемдаш тыршыме, но пытартышыже водитель-влакын корнышто тӱткырак лиймышт дене чот кылдалтын. Калыкын электричество да газ дене моштен пайдаланымыжымат тергена. Ончычсо дене таҥастарымаште идалык сайынрак эртен, кугу аварий монь лийын огыл. Ме муниципал образований вуйлатыше-влак дене пеҥгыде кылым кучена. Арняш кум гана вашлийын, кутырена, лекше йодышым решатлена.

– Призыв шотыштат тургыжланашда логалеш. Тудо шке радамже дене эртен?

– Шыже призыв изиш нелынрак эртен. Службо деч шылаш тыршыжат шуко лийын. Мутлан, Килемар районышто кажне нылымше еҥ шылын гын, Йошкар-Олаште – кажне луымшо рвезе. Я вес регионыш куржыт, я шке  оралтыштыштат шылыт… Армийыште чылажат сай манаш ок лий гынат, службым эрташ таче кечын чыла йєн ышталтеш. Порысым шуктымо жап улыжат идалык веле. Военный техникат тачысе саманлан келыштаралтше. Марий Элыштат тыгак. Военный часть-влак у технике дене пойдаралтыт. 2018 ийлан шындыме задачым тӱрыснек шуктымо.

– Ты шотышто вузым тунем лекше-влаклан куштылгырак?

– Чын. Кугурак ийготан да тунемше рвезе-влакын шонымашыштат чылт весе. Кӱшыл шинчымашан еҥ школым тунем лекше деч палынак ойыртемалтеш. Ончыкшым самырык тукымым шочмо верым, элым йєраташ туныктымо шотышто ме Молодёжный политике, спорт да туризм министерстве дене пырля тӱрлӧ мероприятийым эртараш кутырен келшенна. Мутлан, гражданин семын шуарыме деч посна патриотический шӱлышеш воспитатлыме паша шотыштат. Тыште кугу верым оборонно-массовый да военно-патриотический воспитаний ден месячник налыт. Тышке 17-18 ияш-влак деч посна изирак класслаште тунемше-влакымат ушаш тыршена. Адакшым тиде мероприятий дене гына серлагыман огыл. Шонымаш моткоч шуко. Тений 15 февральыште Афганистан гыч совет войскам лукмылан 30 ий темеш, а вараже, 9 майыште, Сеҥымаш кечым пайремлена. Кокымшо августышто воин-десантник-влаклан чапкўм шогалташ шонымаш уло да тулеч молат.

– Илышыште эреак могай-гынат проблеме лектеш.

– Тидыже тыгак. Республик мучко коштмо годым шуко ужат, тыгодым тєрлышаш йодышат рашемеш. Яллаште кузе илат, могай условийыште… Тидыже чоным коржтара. Илышым саемдаш шуко ышталтеш, верысе калык денат вашлийын кутырена. Корным олмыкташ, уремым тул дене волгалтарашат кӱлеш, ятыр вере шӱгарлаште печым ыштыман, а южо вере корныжат тушто начар. Тротуарым тєрлаш, йоча-влаклан модашышт йєнан лийже манын площадкылам, йӱштылаш верымат келыштарыман. Лӱҥгалтышат, мунчалташ курыкат лийшаш улыт. Мутат уке, чылажат шийвундыш миен тӱкна, но ончыкыжым сай велыш вашталтыш лиеш манын ӱшаныман.

– Чылажланат жап, вий-куат кӱлыт. Тыгодым ешын умылымыж деч посна ок лий? Тендан шке еш йӱлада уло?

– Тидын деч посна огеш лий. Пелашемлан, тудын чытышыжлан, умылымыжлан кугу тау. Кунам тыйым умылат, полшаш тыршат, тунам пашажат ворана, лектышат сайрак лиеш. Вет 36 ий эре Вооружённый Вийыште, эре службо… Иктаж 10-12 ийже еш деч ӧрдыжтӧ эртен. Шуко жапем командировко дене кылдалтын. Ешлан тӱткышым шагал ойыренам. Тидыжым ийгот эртыме дене гына умылет. Еш, мутат уке, илышыште эн шерге. Тудым аралыман. Тыгак икте-весылан ӱшанаш, икте-весым умылаш, чыташ, йӧраташ кӱлеш, кунамже проститленат моштыман. Еш йӱлам аклыман, аралыман. Пелашем дене ик школышто тунемынна, сандене тӱняончалтышна икгайрак, шонем, ме икте-весым эреак умылаш тыршена.

А еш йӱла кажнын шкенжын. Ме, мутлан, У ий пайремым эреак йомакыш савыраш тєченна. Кок ӱдырна шымше классыште тунемме марте Йӱштӧ Кугызалан ӱшаненыт, пєлекым вученыт. Тидым пелашем дене аралаш,  оҥайракын эртараш тыршенна. Южгунамже шкеак Йӱштӧ Коча лийынам. Кеч могай еҥ, икшыве, кеч 30 ияш лиеш – садак пӧлекым вуча. Кызыт мемнам эше кум уныкана куандарат.

– Каныш шотышто кузерак? Лишылда-влакым мо дене куандареда?

– Изирак кумдык мландым налынна. Шке пакчана уло, мончамат чоҥенна. А кочан пашаже могай? Уныкам куандараш  (шыргыжеш). Теплицынат уло, тӱрлӧ емыж-саскам шындена. Тидыже илышыш шкешотан ойыртемым пурта. Кочкаш шолташат йӧратем. Поснак ямдылыме кол шӱрем куанен кочкыт. Ик жап пашам ыштен омыл, сандене киндымат пыштен моштем. Тидыжым кызытат ыштем. Шке пыштыме кинде тутлырак.

– Книгам лудашат жапым муыда? Театрыш лектыда?

– Командировко гыч эреак книгам налын конденам. Сандене мӧҥгыштӧ сай библиотекына уло. Пелашем историй дене кылдалтшым лудаш йӧрата гын, мый – мӱндыр Сибирь, Забайкалье, Дальний Восток кундем нерген. Уэш ты кундем дене «вашлиям». Театрыш шуэн лектына, жап уке. Но марий мурым колышташ моткоч йӧратем. Кӱрылтшӧ, торжа огыл, яндар вӱд шыргыктен йогымо гай йоҥгымыж дене лишыл, келша.

– Тынар жап службо, тӱрлӧ вер-шєр… Элнан могай кундемже Тендан  шарнымашеш келге кышам коден?

– Чынжымак, шуко вере лияш логалын. Тидын шотышто ӱдырем-влакын каласкалымыштым пеҥгыдемдыме шуэш. Вет икшыве нигунам ок шойышт. Неле индешлымше ийлаште Санкт-Петербургышто иленна. Тунам пашадарымат жапыштыже тӱлен огытыл. «Те мемнам тӱрлӧ экскурсий дене куандаренда. Илышын чын проблемыж деч кораҥден моштенда. Чодыраш коштыктенда. Туштыжо куткышуэм ужынна, тудын йыр пєрдынна… Тӱрлӧ походыш коштыктенда. Телым ече дене мунчалтенна», – манын шарналтат. Можыч, тыгак. Тула, Пермь, Новосибирск, Челябинск да молат верысе пӱртӱсышт, шкешотан игечышт дене ойыртемалтыт. Чылаже 15 регионым вашталтыме. Оренбург изиш нелырак шарнымашым коден.

– Степан Александрович, Тендан илышыштыда спорт кугу верым налын?

– Спорт мылам моткоч кугун полшен. Нылымше классыште тунеммем годым районышто, варажым республик кӱкшытыштӧ эртаралтше таҥасымашлаште вием тергенам. Спорт, чынжымак, эн тӱҥ верым налын. Ятыр вид дене пеҥгыде кылым кученам. Биатлон келшен, республикын чемпионжат лийынам, спорт мастерыш кандидат нормативымат шуктенам. Тыгак волейбол, баскетбол дене кумылын модынам. Жапше годым ече дене таҥасымашлаште участвоватленам, куштылго атлетикыштат сай результатым ончыктенам. Варажым, курсант лиймекем, военный округлан, Вооружённый Вийын первенствыштышт вием тергенам. Физически шуаралтме военный училищыш тунемаш пурашат полшен. Турникыште шкем 21 гана нӧлтенам, кум километрым писын куржынам. Икманаш, физически ямде улмо моткоч кӱлеш лийын.

Кызытат физкультур дене пеҥгыде кылым кучена. Жап лийме семын пелашем дене коктын ече дене мунчалтена. Кеҥежым велосипед дене кудалыштам. Южгунам эрдене Изи Какшан эҥерыште йӱштылынат

шуктем. Пелашем кажне кечын зарядкым ышта. Тидын шотышто мый теве мом ойлынем: эреак оптимизм шӱлышан, лӱддымӧ лияш, ончыкылык волгыдылан ӱшанаш кӱлеш. Тачысе куштылго огыл илышыште чыла шотыштат (морально, материально) поян лияш.

– Тау. Тӱҥалме пашада ушныжо, лектышыже лишылда-влакымат, калыкымат куандарыже.

– Тау.

  

Тачысе унанан илышыж гыч икмыняр йыжыҥ:

Генерал-майор С.Воронцов 1963 ийыште Советский район Немычродо ялеш шочын. Ӱшнур кыдалаш школышто тунемын.

  • 1984 ий. Вольский кӱшыл военный училищым тунем лектын.
  • 1996 ий. РФ Вооружённый Вийын тыл да транспорт шотышто военный академийым тунем пытарен.
  • 2006 ийыште РФ Вооружённый Вий генеральный штабын военный академийжым тунем лектын.
  • 1984-1996 ийлаште воздушно-десантный войскаште тӱрлӧ должностьышто служитлен.
  • 1996-2002 ийла стратегический назначениян ракетный войскан тӱрлӧ должностьышто служитлен.
  • 2003-2013 ийла. Сухопутный войскалаште служитлен.
  • 2013-2016 ийла. Балтийский флотын командующийжын алмаштышыже.
  • 2017 ий ноябрь гыч Марий Эл правительстве председательын алмаштышыже.

 

Е.Эшкинина.

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий