Пытартыш жапыште Марий Элысе чодыраште айдемын маска дене вашлиялтмыж нерген увер шокташ тӱҥалын. Ик случайже Марий Турек районышто лийын. Маска мӱкшотарыш уэш-пачаш толын коштын. Марий Элын Пӱртӱс поянлык, экологий да йырым-йырысе средам аралыме шотышто министерствыжын специалистше-влакын ойлымышт почеш маска амал деч посна еҥ-влак деке ок лек. Эшежым тиде пагытыште ты янлык телылан коям пеш чолган пога. Но чодыраште кочкыш ок сите гын, мутлан, емыж шагал, шужымылан кӧра тудым кычалаш еҥ-влак декат лектын кертеш. А тыгай годым тудо чынжымак лӱдыкшым ыштен кертеш. Маска ик верышкак икмыняр гана лектеш гын, районласе инспектор-влак тудым лӱдыктымӧ йӧным кучылтыт. Тунам маска тылетла ик верышкак уэш огеш лек.
Но иктым садак мондыман огыл, маска — ир янлык. Вашлиялтмеке, тудын койышыжо могай лийын кертмым палаш огеш лий. Санденак министерствын специалистше-влак тудын дене вашлиялтме годым шкем кузе кучышаш нерген шижтарат:
Чодыраште шкет коштман огыл.
Чодыраште коштмо годым икте-весе дене кугун мутланыман. Маска пеш сайын колеш, сандене ен-влак деке огеш лек.
Илем воктенысе кумыдыкышто утышо кочкыш йӧрвар гыч шӱкшак орам ышташ огеш кӱл. Тыгай куштылго кочкыш улмым пален, маска уэш-пачаш толаш тӱҥал кертеш.
Чодыраште маска дене вашлийында гын, куржын утлаш вашкыман огыл. Маска почешда каен, ӱмбакыда кержалт кертеш. Вучыдымын тудым вашлийында гын, янлыкынат реакцийже тӱрло лиеш: лӱдынат, тендан ӱмбаке кержалтынат кертеш. Ава маска шке игыже-влак дене лиеш, але мумо кочкышыжым арала гын, тудо тендан ӱмбаке вигак кержалт кертеш.
Маска вигак агрессийым ончыкта гын, куржын садак огыда утло, сандене йӱкын мутланыза, кычкырлыза, кидыш мо логалын, тудын дене пушеҥгым, моло арверым перкалыза, пушеҥгышкат кӱзен кертыда. Молан манаш гын маска кузе агрессийым ончыкта, тугак пеш писын лыпланен кертеш.
Нине правилым шукташ гын, те ир янлыкын копашкыже огыда логал, ӱшандарат специалист-влак. Но лӱдыкшӧ лекме годым утарыше-шамычлан йыҥгырташ йӧным муыда гын, 112 але 45-42-94 номерым шарнен кодса.
С.НОСОВА
