Марий Элыште общеобразовательный организацийым тунем пытарыше-влакын кугыжаныш иктешлыше (ГИА) аттестацийлан ямдылалтме паша кузерак эрта?
Выпускник-влакым могай тергымаш вуча – тиде да моло нерген Марий Элысе Увер технологий-влак да образований качествым аклыме рӱдерын Кугыжаныш иктешлыше аттестаций дене пӧлкан вӱдышо специалистше Галина Малинина палдара.
Тений республикыштына шинчымашым 11 тӱжем выпускник ончыкта: 9-ше классым тунем пытарыше – 8300 наре ӱдыр-рвезе, 11-ше классым – 2700 наре.
Кызыт 11-ше классым тунем пытарыше-влак 1 февраль марте Иктешлыше кугыжаныш экзаменыш (ЕГЭ) йодмашым пуат. 9-ше классын выпускникше-шамыч руш йылме дене иктешлыше собеседованийлан ямдылалыт, тудо 12 февральыште лиеш.
ГИА-11
Тенийысе выпускник йодмашым шке школышкыжак пуа, а экстерн-шамыч кыдалаш общий образований программе дене кугыжаныш аттестациян кеч-могай школым ойырен кертыт.
Эртыше ийласе выпускникын йодмашыжым ЕГЭ-м кучаш регистрацийым эртыме верыште налыт. Тыгай вер нерген образований виктемын регионысо кучемжын официальный сайтыштыже пален налаш лиеш.
2025 ийыште ЕГЭ кум йыжыҥ дене эртаралтеш: палемдыме жап деч ончыч (21 март гыч 21 апрель марте), тӱҥ (23 май гыч 23 июнь марте) да ешартыш (4 гыч 23 сентябрь марте). ГИА-н участникше-влаклан шке гыч ойырымо ик предмет дене экзаменым ешартыш кечылаште (3 да 5 июльышто) уэш кучаш йӧн уло. Экзамен-влакын расписанийыштым Рособрнадзорын официальный сайтыштыже пален налаш лиеш.
Экзамен правил дене келшышын, эртыше ийласе выпускник-влак ЕГЭ-м резерв кечылаште (20 июнь гыч 1 июль марте) кучен кертыт. Тунемше палемдыме жап деч ончыч экзаменыш толнеже гын, тидлан иктаж-могай кугу амал (чер але весе) лийшаш. Ик кечыште иканаште кок экзамен гын, участник иктышкыже резерв кечылаште каен кертеш, – умылтара Галина Андреевна.
ЕГЭ-лан йодмашыште участник могай предмет дене экзаменым кучымыжым палемдышаш. Тенийысе выпускниклан обязательныйлан кок предмет шотлалтеш, тиде математике (профилян але базовый – участник шке ойырышаш) ден руш йылме. Кыдалаш ощий образованиян улмым палдарыше аттестатлан лач нуным сайын кучыман. Эртыше ийлаште школым тунем пытарыше профилян математике дене гына ЕГЭ-м кучен кертеш.
Моло предметым участник шке ойыра. Тыгодым умбакыже вузышто могай направлений але специальность дене шинчымашым погаш тӱҥалмым шотыш налман. Тидын деч посна палыман: вузлаште могай предмет дене ЕГЭ-м вступительный экзамен семын аклат. Сандене экзаменыш йодмашым пуымо деч ончыч вуз-влакын официальный сайтышкышт пурыман да чылажымат тӱткын лудын лекман.
ГИА-9
9-ше классыште тунемше-влаклан руш йылме дене иктешлыше собеседований 12 февральыште лиеш. ОГЭ-ш (тӱҥ кугыжаныш экзаменыш) але ГВЭ-ш (кугыжаныш выпускной экзаменыш) тудым сайын кучышым гына пуртат.
Руш йылме дене иктешлыше собеседованийым кузе аклаш тӱҥалыт? Тиде йодышлан Галина Андреевна вашештыш:
– Аклыме системе – «зачёт-незачёт». Эн изи балл – 10. Тергымаш 15-16 минут эрта, начар тазалыкан-влаклан – ешартыш 30 минут пуалтеш. Кӧ начар результатым ончыкта, тудо 21 мартыште да 21 апрельыште уэш тудым эртен кертеш. Собеседованийыште заданий-влак тыгай улыт: текстым йӱкын лудаш, лудмо текстым радам дене каласкалаш (темлыме цитатым кучылтын), шке гыч шонымашым ойлаш, вашмутланымашке ушнаш.
Текст ныл ужашан, чылаже 170-200 мут уло. Ямдылалташ кок минут пуалтеш. Тиде жапыште текстыште вашлиялтше фамилийлан, лӱмлан, датылан, могай кундемыште действийын кайымыжлан, терминлан поснак кугу тӱткышым ойырыман. Тиде заданийым ыштымылан эн кӱкшӧ балл – 3. Кум критерий почеш аклалтеш: лудмо интонаций, темп да мут-влакым чын каласымаш.
Текстым лудмеке, тунемше тудым каласкалышаш. Тыгодым заданийыште пуымо цитатым кучылтшаш. Ямдылалташ икымше заданийысе семынак кок минут пуалтеш. Эн кугу балл – 4. Вашмутым пуымо годым черновик ден цитатым гына кучылташ лиеш, а текстым ончаш ок лий (тудым кораҥдат). Ик эн чӱчкыдын вашлиялтше йоҥылышлан фактический рашдымылык шотлалтеш: мутлан, жап да дате чын огытыл, цитатым але изи темым каласыде кодымаш.
Монолог дене кылдалтше заданий тыгай. Эн ончычак тунемшылан текстын чоҥалтме тӱсшым (повествований, описаний але шонкалымаш) ойырыман. Вара эн шагалже лу предложений гыч шогышо текстым ыштыман. Черновикым кучылташ ок лий. Ямдылалташ ик минутым гына пуат. Эн кугу балл – 3. Тунемше-влак эн чучкыдын тыгай йоҥылышым ыштат: нунын монологышт йодыш-вашмут сынан, шагал ойлат.
Вашмутланымаш вигак монолог деч вара тӱҥалеш, ямдылалташ жап ок лий. Участниклан кумшо заданийыште ойырымо теме почеш йодыш-влак пуалтыт. Вашмутланымаште кум йодышлан кумда вашмутым пуыман.
Аклыше-влак тунемшын грамотнын ойлымыжым посна критерий почеш аклат, тыгодым чыла заданийым шотыш налыт. Эн кугу балл – 7. Тынар баллым погаш тунемше ойлымыж годым йоҥылышым ыштышаш огыл.
– Иктешлыше собеседований 9 шагат эрдене тӱҥалеш. Участник-влак шке черетыштым лӱмынак ойырымо аудиторийыште вучат. Тергымашым эртарыме пӧлемыште аудиозапись возалтеш. Участник-влаклан телефон, фото да видеоаппаратурым, справке материлым, кагазеш возымо заметкым кучылташ ок лий – аудиторий гыч вигак луктын колтат. Тыгай участник 12 мартыште, 21 апрельыште уэш тергымашыш толын кертеш. ЕГЭ семынак ОГЭ кум йыжыҥ дене эрта: жап деч ончыч (22 апрель – 17 май), тӱҥ (21 май – 2 июль) да ешартыш (2-23 сентябрь), – каласыш Галина Андреевна.
Галина Кожевникова
М.Скобелевын фотожо