Волжский район Пӧртанур ял гыч Наталия Васильева «Героиня-ава» чап лӱм дене палемдалтын. Тидын нерген Россий президент Владимир Путин шукерте огыл указыш кидпалым пыштен.
Вате-марий Васильевмытын ешыштышт чылаже 16 икшыве кушкеш. Нунын кокла гыч 11 – шкеныштын, 5 – ашнаш налме. Молан нуным налыныт? Тиде кузе лийын? Шуко шочшан еш кузе ила? Тиде да моло нергенат Наталия Васильева дене мутланышна.
– Наталия, икымше йодышымак тыгайым пуынем: Те ончыкылык пелашда дене келшымыда годымак шуко шочшан ава лияш шоненда мо?
– Тыгеат манаш лиеш. Марлан лекмем годым пелашемлан ойленам: «Мыняр гана мӱшкыраҥам, тунар йочам ыштем. Иктымат ом кудалте». Но чылт тынаржак лиеш манын шонен омыл ыле (шыргыжеш – авт.). Коктым але кумытым ыштем, шоненам. Но пӱралтын улмаш вес семын. Вараже аралалтынам гынат, садак мӱшкыраҥынам. Шочшо кажне икшывынан илышашыже, шке илышыже лийшаш улмаш, санденак шочыныт, очыни.
– «Ындыже сита» манын, пелашда дене мутланен огыдал?
– Уке, тыгай мутланымаш коклаштына лийын огыл. Но визымше дене мӱшкыраҥмекем, тидын нерген мариемлан ойлымеке, тудо мый денем кум кече мутланен огыл. Кузе ончена, кузе куштена, кузе пукшена манын шонен тургыжланен коштын. Ме Юмылан ӱшанена, уло еш дене черкыш коштына, да пелашем вараже лыпланен. Умылен: Юмо икшывым пуа гын, ончен кушташат йӧным ышта, полша. «Йоча – Юмын благословитлымашыже», – возымо «Слово Божие» книгаште. Тидым пален, мыйын гын лӱдмаш лийын огыл. Адакшым тыгак лекте: кугыжанышат икте почеш вес йоча пособийым тӱлаш тӱҥале, ава капиталын кугытшат ешаралт толеш. Но латикымше йочана кугу нелытан лийын, да пеш йӧсын ыштенам. Тунам пелеголышо гай веле лийынам да тетлаже ом ыште, шонем.
– Но вет Те «иктымат ом кудалте» манында. Тугеже кызыт мӱшкыраҥыда гын, кузе лийыда?
– Кузе лийшашым Юмо пала. Мый шуко шочшан ешыште кушкынам. Ачам ден авам куд йочам ыштеныт. Мый кокымшо йоча улам. Верысе колхоз пытымылан кӧра да вес амал денат авана вес вере пашам ышташ каен, мемнам ача дене коден. Изам ты жаплан шке семынже илаш тӱҥалын ыле. А мый тиде жапыште Казаньыште Тукай лӱмеш ялозанлык техникумышто бухгалтерлан тунемынам да кажне арнян мӧҥгышкӧ коштынам, вургемым мушкын, пӧртым эрыктен коденам, ачамлан кок шольым ден кок шӱжарым ончаш полшенам. Икманаш, мылам вашке кушкаш, кугу лияш логалын.
– Шкендан йочада-влак кызыт мыняр ияш улыт?
– Лиза ӱдырна 20 ияш. Тудо туныктышылан оксала тунем лекте, но Казаньыште шке специальностьшо дене огыл пашам ышта. Саша Казаньыштак педагогический колледжыште кокымшо курсышто тунемеш. Вова 10-шо классыште, Света 8-ше классыште, Юля 7-ше классыште, Аня нылымшыште, йыгыр-влак Вика ден Анжелика кокымшо классыште тунемыт. Дима ден Миша йочасадыш коштыт. Илья эше идалык да лу тылзаш веле.
– А эше вич икшывыже кузе тендан деке логалыныт?
– Тиде шӱжаремын шочшыжо-влак улыт. Тудо ӱмаште июльышто илыш дене чеверласен. Йочаже-шамычым мемнан деке илаш кондымо годым нуно 14, 12, 11, 9 да 6 ияш лийыныт. 2015 ийыште шӱжаремын марийжын колымыж деч вара икшывыже-влак ик ий мемнан дене иленыт. Тылеч вара шыже, теле, шошо каникуллан шкенан деке конденна. Мемнан пӧртна кугу – 129 квадрат метр кумдыкан, сандене вер чылаштлан сита. Ме тудым налынна. Тений кеҥежым леведыш йымалне улшо кумдыкыш эше пӧлем-влакым ышташ тӱҥалаш шонена. Тыге, мемнан деке эрелан илаш куснымекышт, нунылан икшывына-влак дене икте-весышт деке тунемашыштат кӱлын огыл гаяк. Чыным ойлаш гын, тышке илаш толмыштлан шукынжо куаненыт веле ыле. Школышто мӧҥгылан пуымо пашам ышташ икшывына-влак полшат. Мый южыштыным терген лектам. Но мемнан кум ушкална, изи огыл пакчана уло, сандене кастенат да кечыгутат шогылташ тугакшат сомыл сита. Кеч сурт коклаште мо кертмыштым шкенан да шӱжаремын йочашт-шамычат ышташ полшат. Умылат: мый чылт чылажак шуктен ом керт. Адакшым ушкалым ме аппарат дене лӱштена. Тудыжым шулдым огыл, а сайым, шергаканым, 50 утла тӱжем теҥгеашым, налынна. Тидлан спонсор семын окса полышым черке ойырен.
– «Героиня-ава» лӱмым налаш йодмашым пуаш кӧ темлен? Тиде кузе лийын?
– Тиде оҥайын лектын. Лу йочам ыштымеке, «Героиня-ава» званийым налаш мом ышташ кӱлмым йодаш икана районысо соцзащите отделыш миенам ыле. Но тунам эше эр манын каласышт. Тылеч вара ик ганат нигушкат миен омыл. А кок ий ончыч ты отделыш тӱрлӧ организаций гыч йыҥгырташ да мемнан еш нерген йодышташ, умылкалаш, уверым погаш тӱҥалыныт. Ӧрын, тушеч мылам йыҥгыртат да ойлат ыле: «Кушто могай начальник палымыда уло? Молан эре тендан документдам йодыт?» «Мый нимат ом пале», – манам ыле. А вара соцзащите отдел гыч шкешт йыҥгырташ да ешна, йочана-шамыч нерген данныйым, школ гыч нунылан характеристикым йодаш тӱҥальыч. Тунамже ынде мый ӧрынам да «чыла тидыже тыланда молан кӱлеш?» манын йодынам. Тушто «Героиня-ава» званийым пуышашлан» манын каласышт. «Мыйже нигушкат коштын омылыс, молан шкешт пуаш лийыныт?» – ӧрынам. Но кунам Россий президент Владимир Путин мылам тиде лӱмым пуымо нерген указым подписатлен да тидын нерген интернетыште увер савыкталтын, тудым мый ужынат омыл. Пошкудына ойлен да веле пален налынам. Паша министерстве гыч официальный документшым вара веле колтеныт.
– Тугеже адакат ӧрында улмаш докан?
– Ӧрынамат, куаненамат. Мылам тиде лӱмым пуышаш верч йодмаш дене мариемын чӱчӱжӧ Йошкар-Олашке миен коштын улмаш. А мыланна тидын нерген нимомат каласен огыл. Чылажымат шыпак ыштен. Вара веле ойлен.
– Пелашдан чӱчӱжӧ моткоч молодецыс!
– Туге. Тау тудлан. Тудо огыл гын, мый, соцзащите отделыш йодмаш дене ик гана миен толмекем, тетла шкеже омат кай ыле.
– Ешда нерген мутым умбакыже шуяш гын, яра жапыштыда чылан пырля мом ышташ йӧратеда?
– Ме фильмым пырля ончена, но тыглай фантастикым, молым монь огыл, а Юмо дене кылдалтшым. Кеҥежым южгунам чылан иквереш футбол дене модына. Пӧртна ваштарешак пӱя уло. Тушто пелашем йоча-влакым пуш дене коштыкта. Рвезе-шамыч коклан колым кучаш миен толыт. Шудым солымо годым пашам иквереш шуктена. Пелашем тудым шкенан тракторышко пижыктыме косилке дене сола, трактор денак поген налеш да изи рулонлашке пӱтыра гынат, ме вараже нуным тракторыш чумырена да вӱтамбаке оптена.
Кеҥежым шкенан кудывечыштак кугу бассейным шындена. Икшыве-шамыч тушто йӱштылаш моткоч йӧратат. Тений эшеат кугуракым да кӱкшыракым налнена. А идалыкын моло пагытыштыже, погынен, Приволжскийыш бассейныш пырля миен толына. Теве кызытат шукерте огыл гына лийынна ыле. Тыгай годым пелашем, йоча-шамычым чыланыштым наҥгаяш да кондаш манын, машина дене икмыняр гана миен савырна. Южгунамже пошкудынан кугурак машинажым йодына.
– Тендан эн кугу шонымашда могай?
– Кеч-могай шонымашнат йоча-шамыч дене кылдалтеш. Тӱҥжӧ – нуным туныктен лукташ да йол ӱмбаке шогалташ.
Любовь Камалетдинова мутланен
Фотом еш альбом гыч налме
