– Тений Морко – Шолэҥер – Звенигово корным олмыктымылан нимучашдымын куаненам, вет тымартеже тудын дене кузе кудал мошташат от пале ыле, – манеш Морко посёлко гыч Кокласола врачебный амбулаторийыш рушарня деч моло кажне кечын эрдене пашашке, кастене мӧҥгышкӧ кудалыштше Инна Эргубаева.
«…мӧҥгӧ ом пурто!»
Инна Эриковна тыште ынде кандаш ий участкысе терапевтлан, тыгак вич ий утла вуйлатышылан ышта. Морко посёлкысо 1-ше №-ан школым тунем пытарымыж деч вара Ижевск кугыжаныш медицине академийын лечебный факультетышкыже пурен.
– Моло семын врач лияш изинек шонен омыл. Школышто, а вара Политехнический лицей-интернатыште тунеммем годым биологий предметым йӧратен шынденам. Мыланем пасу паша, кугу комбайн-влак, тӱрлӧ кушкыл ден лыве изинек келшат, сандене агрономлан тунемаш каяш кумылаҥынам. Но авам «тыгай специальность дене мӧҥгӧ ом пурто!» пеҥгыдын манын… Тыге йолташ ӱдырем дене коктын медициныш кайышна, – профессийыш толмо корныж дене палдара И.Эргубаева. – Врач лиймемлан ик ганат ӧкынен омыл. Мыланем калыкын тазалыкшым эскераш, черлым эмлаш да тиде пашалан таумутым колаш моткоч келша.
Самырык специалист врач-терапевт веле огыл, Морко районысо рӱдӧ больницым вуйлатыше-влакын темлымышт почеш 2014 ийыште Москваште кардиологлан, тиде ийынак Казаньыште функциональный диагностике врачлан тунемын. Шинчымашыжым нӧлтенак, паша опытшым пойдаренак шога.
Опытан врач гаяк
– Кокласола врачебный амбулаторийыште пашам ыштыше медик-влак кокла гыч иктыжымат ойырен кодаш огеш лий гынат, Инна Эриковна нерген поснак поро мутым каласынем, – «Марий Эл» газет гыч улмем пален налмекше, мутланымашкына ушныш Арын селаште илыше 64 ияш Валентина Михайловна Васильева. – Мыланем медик-влакын полышыштлан поснак тений эҥерташ логале, нунын тыршымышт дене веле йол ӱмбалне коштам. Неврологий дене чот орланем, да ийготемжат ынде погынен. А кодшо ийын пелашемын шӱмжылан неле лийын. Инна Эриковна – самырык специалист, но тӱрлӧ черым опытан врач семынак жапыштыже рашемден, руалтен кучен да эмлен мошта. Пелашемым вигак Волжский районысо рӱдӧ больницын вӱргорно отделенийышкыже колтыш. Тушечын Йошкар-Олашке Региональный вӱргорно рӱдерыш наҥгаеныт да стентированийым ыштеныт. Кызыт амбулаторийышке я рецептым налаш, я ой-каҥашым йодаш коштына.
Ӱдыр-шамыч кугу молодец улыт: пандемийлан кӧра пашашт ситышынак ешаралтын гынат, яллашкат чӱчкыдын лектын коштыт, амбулаторийыштат шуко пациентым приниматлат – калыкын тазалыкшым кӱлынак эскерат. Республикым вуйлатыше-влаклан тыгай чапле зданийым ыштымыштлан тау, вет ондакше медик-шамыч йӱштӧ пӧртыштӧ кылмен шинченыт. Мый нуным чылаштым шӱжарем семын ужам да йӧратем. У коронавирус инфекций дене черланыше пациент-влак деке аралыше костюмым чиен кайымыштым ужам да чаманен колтем, вет инфекций кӧ улметым огеш ончо, а нуно эше чыланат самырык, ешан улыт… Юмо гына аралыже паша верыштыштат, коштмо корштыштыштат…
Академий деч вара – шочмо Морко кундемышкак
И.Эргубаева медицине академийыш целевой направлений почеш огыл, а шке семынже тунемаш пурен, сандене, врач-терапевтын дипломжым налмеке, моло йолташыже семын Москвашкат, Санкт-Петербургышкат, манмыла, тӱня тӱрышкат пашам ышташ каен кертын…
– Эше тунеммем годым шкенан Кожлаял качылан марлан лектынам. Пелашем «Звениговский» совхозышто ыштен, сандене Морко районысо рӱдӧ больницыш пашам кычалын толынам, – шочмо кундемыш пӧртылмӧ амалым рашемдыш Инна Эриковна. – Тӱҥ врачын пашажым шуктышо Андрей Валентинович Сергеев мыйым порын вашлие, Кокласола врачебный амбулаторийыш «Ялысе доктор» программе дене каяш темлыш.
Программе почеш ойырымо выплате дене Эргубаевмыт Морко посёлкышто ик пӧлеман пачерым налыныт. Кодшо оксам, конешне, эше шкеныштыным ешарен, автомашинам налаш кучылтыныт, вет Инна Эриковналан Кокласолашке кече еда гаяк кудалышташ кӱлын.
– Тӱшка автобус дене йӧнанжак огыл, вет тушко жапыштыже лектын шуктыман. А шке машина дене кудалыштме годым корнымбалне верланыше яллаште илыше шоҥгыеҥ ден черле-шамыч деке йодмышт почеш але тазалыкыштым тергыме семын пурен лекташ лиеш, – умылтара И.Эргубаева.
«Кеч диспансеризацийым эртышт ыле!»
– Чаманен палемдем, илалше-влак амбулаторийыш кеч жапын-жапын коштыт гын, пашам ыштен кертше ийготан калык тазалыкшым огеш эскере гаяк. Пӧръеҥжат, ӱдырамашыжат кеч диспансеризацийым эртышт ыле! Уке вет! «Молан кӱлеш» манын, южышт амбулаторийыш ӱжыктымылан эсогыл вурседылыт. Онкоцитологий, вӱрын тичмаш анализше, маммографий дене поснак Кумыжъялыште, Октябрьский да Кужер (Красный Стекловар) посёлкылаште илыше-влак шукын «логалыт». Йӧра, рак вияҥаш тӱҥалме йыжыҥыште лиеш ыле гын… Тыгай-влакым вара онкодиспансерышкыжат эмлалташ огыт пыште, мӧҥгышкышт веле колтат… Диспансеризаций – тазалыкым тергыктыме пеш сай йӧн. Тудым эрташ толшо-влакым эсогыл черетыште огына кучо, – диспансеризацийын пайдалыкше дене палдара врач.
Амбулаторийыште кок терапевт, педиатр, акушерке, педиатр, стоматолог, кок медсестра, санитарке да водитель (медицине тӧнежлан шукерте огыл автомашинам ойыреныт), тыгак тӱрлӧ оборудований диспансеризацийым эрташ чыла йӧным ыштат. Тергышаш биоматериалым тыштак налыт, Морко районысо рӱдӧ больницын лабораторийышкыже наҥгаят, а ямде результат компьютерыш толеш. Пациент-влакым райбольницыш кугурак ситыдымаш палдырныме годым веле колтат, изиракшым верыштак эмлат.
– Южышт йол корштымылан вуйым шийын толыт. Айдемым тергет да рашемдет: йол таза, а теве вияшшолышто рак вияҥеш, – тыгеат лиеда маншыла, кидшым кок могырыш шаралта Инна Эриковна. – Сандене амбулаторийын обслуживатлыме 32 ялыште илыше 4735 кугыеҥлан кажныжлан диспансеризацийым эрташ кӱлмӧ нерген ушештаренак шогена.
Тыште оҥайрак
– Ижевскысе ик эмлымверыште санитаркылан, Морко больницын поликлиникыштыже веле огыл, стационарыштыжат врачлан ыштенам… Тӱрлым ужынам, сандене иктым пеҥгыдын каласен кертам: амбулаторийыште пашам ышташ оҥайрак. Тыште кардиолог семын ик направлений дене от шинче, а пудийымат луктат, сусырымат ургет, пылышымат эмлет, шинчамат тергет, нерымат ончет… – ойырен налме пашажлан куанен шыргыжеш И.Эргубаева. – Адакше ял калык простарак.
Кокласоламат ӧрдыжеш коден огыл
Коронавирус нерген ойлем. Тений 1 август марте кундем гыч 125 еҥ Звенигово ден Медведево районласе рӱдӧ эмлымверлаште, Йошкар-Оласе больницыште COVID-19 да коронавирус шотан чер деч эмлалтын, сакыр диабет да гипертоний дене орланыше 60 ий деч кугурак ныл черле ӱмыр лугыч лийын.
– Ончычшо илалше-шамыч веле черланышт гын, кызыт чылан инфицироватлалтыт, эсогыл аза коронавирусан шочын. Шоҥгыеҥ-влак каласымым, эмлалтме йӧным пеҥгыдын шуктат, эсогыл чодырашке огыт кошт – мӧҥгышт гыч лекде шинчат. Самырык-шамыч нерген тыге ойлен ом керт, – палдара Ирина Эриковна.
Чер шучко, шукынжо тудын деч лӱдыт гынат, Морко районысо калык COVID-19 деч прививкым кумылынжак огеш ыште, но Кокласола кундемыште илыше-влакым тидын шотышто шылталаш огеш лий. Вакцинироватлалтше-шамыч коклаште поснак илалше тукым ден образований, торговльо, обслуживаний, моло сфер пашаеҥ-влакым палемдыман. Медик-шамыч прививкым амбулаторийыште веле огыл, верлаштат ыштат.
– Амбулаторный черле-влакын тазалыкыштым шке эскерена: анализым налына, эмым наҥгаен пуэна, уколым ыштена… Эрла гыч декрет отпускыш лектам, паша деч вара нелынрак черланыше кандаш еҥ деке шке пурен лектам, – пашам тӱҥалтыш гыч мучаш марте кӱлынак шуктымыжым эше ик гана пеҥгыдемдыш врач.
«Мыняр пуа, тунар ыштена»
Инна Эриковна лу ий ончыч марлан лектын. Икымше ӱдыржылан вич ий темын, кокымшыжо кок ияш лиеш….
– Авам – шым икшыван еш гыч. Ердӱрыштӧ илыше 83 ияш ковам деке чыланат миена гын, малаш огыл, шинчаш вер уке! Пеш весела… Икымше йочам варарак ыштенам, да пелашем дене «Юмо мыняр пуа, тунар ыштена» манын кутырен келшенна, – воштылеш ончыкылык шуко шочшан ава. – Ӱдырем-влак дене йочам ончымо шотышто отпускышто шуко лийын омыл, ковам ден авам пашаш колтеныт. Тидлан амалжат уло: окса кӱлеш – Морко посёлкышто пӧртым чоҥена. Кумшо икшыве денат утыжым шинчаш ом шоно. Тӱҥжӧ – чылалан таза лияш… Пашаш лекмемлан амбулаторий ончылнысо кумдыкышто йоча площадкым ыштат гын, пеш сай ыле.
Шонымашын пеш чапле вийже уло – шукталташ. Тыгай кумда шинчаончалтышан врач Инна Эргубаеван чыла шонымашыже шукталтеш манын ӱшанем. Вес семынже лийынжат огеш керт.
Маргарита ИВАНОВА
Авторын фотожо
