Техникым погышо уста мастар
Провой кундем Олыктӱрыштӧ илыше кидмастар Николай Зиновьевич Уткин шке кундемыштыже техникым устан погышо, ачален моштышо мастар семын палыме. Суртозан пӧртшӧ ваштареш гаражше шинча. Тушто пӧръеҥын техникыже шога. Эн ончыч тудо мыланна шке кидше дене погымо тракторжым, пареҥгым лукмо копалкым, шудым солаш косилкым, оварташ йӧршӧ оборудованийым, тӱрлӧ агрегатшым ончыктыш. Тыгак кудывечыште шогышо у трициклжымат ончална. Тудыжым заводитленат ончыктыш, тошто мопедше ден изи «Ока» автомашинаж нерген каласкалыш.
– Мый ты ялыштак шочынам, тыштак илем. Авам, Любовь Николаевна, Ленин лӱмеш колхозышто зоотехниклан ыштен, кызыт – сулен налме канышыште. Ачам, Зиновий Михайлович, водитель лийын. Мый Эсмпекпляк школ деч вара Ежовысо техникумышто шинчымашым погенам, ветеринарлан тунем лектынам. Умбакыже МарГУ-што Аграрно-технологический институтышто тунемынам, ялозанлык продукцийым перерабатыватлыше технолог специальностьым налынам. Кызыт кочкышым ямдылыме отрасльыште пашам ыштем. Тольык налме специальность дене огыл, мый механиклан, – мане Николай Зиновьевич.
Николай Уткин – пеш пашаче айдеме. Йӱдшӧ-кечыже эре ала-мом ышта, уым шонен луктеш. Теве пучым кадырташ станокымат ыштен. Чодыраш изи тракторжо дене кудалыштеш, поҥгым пога. Юлышко, шке ыштыме куштылго пушышко шинчын, колым кучаш коштеш.
– Самырык годым эн ончыч тошто «Ока» гыч у автомашинам, вара изи тракторым, трициклым погенам. Трициклжым кугу кок ораваным ыштенам, вара вашталтышым. Молан? Тиде конструкций ыш келше, ончыч ораваште цепной передаче лийын, а мый кардананым шынденам. Цепной передаче (шинчыран) писын пыта, тудым эре эскерыман. Шинчыр шуйна, нагрузко дене кужурак лиеш, сандене чӱчкыдын шупшын шындаш логалеш. Эн сай трицикл – кум ораван. Тудын дене олыкышто, лавыраште кудалышташ сай, ок пиж. Ныл ораван квадроцикл дене кошташ пешыжак йӧнан огыл, – умылтарыш Николай Уткин.
Уткинмытын ешыштышт кок ӱдыр ден ик эрге кушкыт. Эргыжлан ик ият пеле, садлан аваже, Светлана Николаевна, тудын дене декрет канышыште шинча. – Эргым кушкын шуэшат, техникылан шӱман лиеш манын ӱшанем. Мутат уке, мый тидын шотышто тыршаш тӱҥалам. Ялыште технике деч посна илаш – манаш веле. Теве рокым кондыман. Кид дене тидым ыштен ончо-ян! Мыняр вий кӱлеш. А мый тудым тележкыш пыштемат, техникем дене кондем, – умбакыже каласкала суртоза.
Икмыняр жап мутланымеке, сурт нерген мут лекте. Тиде пӧртыштӧ Николайын ача-аваже иленыт. А 2005 ийыште ял уремыште икмыняр сурт йӱлен. Суртын пырдыжше веле кодын. Чылажымат уэмдаш, угыч чоҥаш кӱлын. Варажым тошто сурт воктене вес у пӧртым нӧлтеныт. Уткинмыт вольыкым огыт кучо, чывым, лудым веле ончат, но садак пашашт ятыр. Пакчаште шогылташ шуко жап кая. Туге гынат суртоза ден озавате шочмо кундемыштым йӧратат, ӧрдыж велыш каяш огыт шоно.
Михаил СКОБЕЛЕВ
Лидия ШАБДАРОВА
М.Скобелевын фотожо
