Морко район Кокласола кундемысе калыкын илыш условийжым саемдышаш верч пытартыш жапыште ятыр ыштыме.
Тыште верысе калыкын тӱҥалтышыжлан полышым пуымо программе дене кандаш проектым илышыш шыҥдарыме, йӱшаш вӱдым ситарыме шотышто шуко пашам шуктымо, корным ий еда уэмдат. Тиде да моло нерген нерген ял администраций вуйлатыше Владимир Павлов дене мутланена.
– Владимир Альбертович, тендан кундемыште пытартыш ийлаште могай вашталтыш лийын, верысе кучем мом эн тӱҥлан шотла?
– Мемнан тӱҥ пашана – администрацийын йӧнжым кучылтын, калыклан илашыже сай условийым ышташ, качествыжым ятырлан нӧлталаш. Кызытсе пагытыште тидым эн ондак мыланна темлыме проект-влак кӱшеш ыштен кертына. Налаш, мутлан, верысе калыкын тӱҥалтышыжлан полышым пуымо программым. Тудо 2018 ий гыч пашам ышта. Ий еда проектым возенна да кажне ганажат конкурсышто сеҥышыш лектынна. Кандаш проектнам сайлан шотленыт. Утларак чолгалан Нужа ял калыкым шотлыман. Тыште кок проект почеш корным ачалыме, шӱгар йыр печым ыштыме, тенийлан адак тиде ялыштак Кугу Ачамланде сарыште вуйыштым пыштыше-влак лӱмеш шарныктышым шогалташ палемдыме. Тыгак Кокласолаште памашым тӱзатыме, шӱкым погаш контейнерым шындылаш латкум площадкым ыштыме, Муналмаш ялыште тавым ачалыме. Тений кок проектым сеҥен налынна: Нужа ял деч посна Йошкарэҥерыште шӱкым погымо контейнерым вераҥдаш площадке-влакым ышташ тӱҥалына.
Проектым шыҥдараш ял калыкат шке оксажым уша, тыгак спонсор-влак ты пашаште чолга улыт. Икманаш, тӱшка вий дене поро пашам шуктена.
– Ялыште пеҥгыде шартышан корно уло гын веле калык ӧрдыжкӧ каяш кумылан огыл. Вет кызыт ынде шуко ешыште автомашинам кучат, сай корно деч посна лавыран, кугу луман годым нигушко от кай. Тидын шотышто мом каласеда?
– Администрацийнан балансыштыже кумло ныл километр утла кужыт корно шотлалтеш. Тышечын Нужа ялыште ик километрже асфальтан, Чавайнурышто 0,9 километр тыгаяк корно уло. Изи Корамасыште да Арыныште кок километрыш тыгыде кӱм шарыме. Молыжо – тыглай корно.
Кодшо ийын яллаште корным ачалаш район администраций 626,2 тӱжем теҥгеаш 835 тонн тыгыде кӱм ойырен ыле. Кокласола кӱ карьер гыч транспорт дене шупшыкташ калык деч оксам погымо. Ял уремлаште шошо вӱд дене мушкылтшо лакылам петырыме. Ӱмаште шуко лум возын ыле, тудым корныла гыч кораҥдаш чылаже 1,3 миллион утла теҥгем кучылтмо. Кум механизатор дене вашкылым ыштыме ыле. Тений куштылгынрак шӱлалтыме: лум шагал возын да уто роскот ышталтын огыл.
– Пӱртӱс газ ял илышым ятырлан куштылемден. Тыгай йӧн дене чыла вере пайдаланат?
– Йӧнан да шулдакан топливым яллаште шукертсек вученыт да вучат. Латшым ялна уло. Тышечын Кокласолаште, Йошкарэҥерыште, Нужаште, Арыныште, Чодыраялыште, Изи Корамасыште, Нуръял Корамасыште газ дене пайдаланат. Моло ялжым программыш 2026-2030 ийлан пуртымо. Пӱртӱс газ калыкын илышыжым куштылемден, тудым пайдалын кучылташ тыршат.
– Пытартыш ийлаште яллаште йӱшаш вӱдым ситараш кугу тӱткыш ойыралтеш. Тендан дене ты шотышто мом ыштыме?
– Лу ялыште вӱдпуч уло. Но тиде гына шагал, шукырак калык яндар вӱд дене пайдаланынеже. Тыге кодшо ийын «Яндар вӱд» федерал программыш ушненна да Чодыраял ден Арын селасе калыкым куандаренна: тыште 5,4 километр кужыт вӱдпучым шупшмо, тыгак башньым шогалтыме. Муналмаш ялыште «Ял кундемым тӱзатымаш» федерал программе дене «Таве – ялын чонжо» проектым шыҥдарыме, у тавым ыштыме, тидлан 189,3 тӱжем теҥгем кучылтмо. «Лидер 12» ООО-н пашаеҥже-влак пашам кӱчык жапыште шуктышт.
Кызыт Кожлаерысе ик уремыште Йошкар-Ола гыч «Волгастрой» ООО вӱдпучым вашталта, башньым вераҥда. Эше тидым ешарем: Кокласолаште кодшо ийын лавыра вӱдым эрыктыше сооруженийым ыштыме. Кызыт марте тиде йодыш пӱсын шоген.
– Яллаште лийме годым шуко уремыште шӱкым погымо контейнерым ужна. Тугеже тендан дене арулыкым эскерыме пашам сайын виктарен колтымо?
– Кокласолаште, Нужаште, Арыныште, Чодыраялыште, Изи Корамасыште, Нуръял Корамасыште, Чавайнурышто, Кожлаерыште, Овдасолаште шӱкым контейнерлашке погаш тӱҥалме деч вара арулык поснак шижалтеш. «Благоустройство» ООО-н техникыже арняште кум гана шӱкым поген наҥгая. Тений кеҥежым Йошкарэҥерыште контейнер-влакым шындылме пашам вораҥдарен колтена. Моло ялыште кызытеш сай корно укелан кӧра ты пашам виктарен колтен огына сеҥе. Администрацийна ончылно тыгай задаче шога: конейнер-влакым вераҥдыме кумдыкым ышташ. Тидлан чоҥымо графикым ямдылыме. Вет кызытеш шуко ялыште контейнер-влак келыштарыдыме верлаште шогат. Кушан тыгай площадкым ышташ – ялласе калык дене кутырен келшыме.
– Старосто-влак тыланда кузерак полшат, нунылан эҥертеда?
– Нуным ме ик тӱҥ полышкалышыланна шотлена. Кеч-могай йодыш лектеш – ме эн ончычак старосто дене кылым ыштена. Нунат лекше йодыш дене администрацийыш толыт, калык йодмым мемнан деке шуктат. Поснак Овдасолан старостыжо Анатолий Фоминовым, Чодыраял гыч Александр Тихомировым, Изи Корамас гыч Вениамин Михайловым да молымат палемдаш кӱлеш. Нуно чолгалык дене ойыртемалтыт, тарватыме йодышым мучаш марте шукташ тыршат.
– Тул ылыж кертме лӱдыкшӧ пагыт лишемеш. Тыгай туткар деч аралалташ мом ыштыме?
– Чыла ялыште пожар нерген шижтарыше, кырыме годым кугу йӱкым лукшо чаҥ гайым вераҥдыме. Вӱдым налме верыш указательым, знакым вераҥдылме. Телымат кылмыдыме вакырож-влак улыт, нуным старосто ден ял администрацийын пашаеҥже-влак эскерен шогат. Улшо чыла витле вич гидрант ямде улыт. Кодшо ийын нуным Йошкарэҥер ден Кокласолаште ачалыме. Яллаште кум мотопомбо уло. Кожлаер, Чавайнур, Никольский почиҥга, Ильинский почиҥгаште ялла йыр тул шарлен кертме деч полосам ыштен куралме.
Чаманен каласаш кӱлеш: кодшо ийын ял шотан илем кундемыштына ныл гана «йошкар агытан» вуйжым нӧлталын. Яллаште погынымашым эртарыме годым тул деч аралалтме йодышым эн ончыч нӧлталына, шымшӱдӧ еҥлан шарныктыш кагазым кучыктымо.
Снимкыште: Владимир Павлов.
Вячеслав Смоленцевын фотожо
Морко район Кокласола кундемысе калыкын илыш условийжым саемдышаш верч пытартыш жапыште ятыр ыштыме.
Тыште верысе калыкын тӱҥалтышыжлан полышым пуымо программе дене кандаш проектым илышыш шыҥдарыме, йӱшаш вӱдым ситарыме шотышто шуко пашам шуктымо, корным ий еда уэмдат. Тиде да моло нерген нерген ял администраций вуйлатыше Владимир Павлов дене мутланена.
– Владимир Альбертович, тендан кундемыште пытартыш ийлаште могай вашталтыш лийын, верысе кучем мом эн тӱҥлан шотла?
– Мемнан тӱҥ пашана – администрацийын йӧнжым кучылтын, калыклан илашыже сай условийым ышташ, качествыжым ятырлан нӧлталаш. Кызытсе пагытыште тидым эн ондак мыланна темлыме проект-влак кӱшеш ыштен кертына. Налаш, мутлан, верысе калыкын тӱҥалтышыжлан полышым пуымо программым. Тудо 2018 ий гыч пашам ышта. Ий еда проектым возенна да кажне ганажат конкурсышто сеҥышыш лектынна. Кандаш проектнам сайлан шотленыт. Утларак чолгалан Нужа ял калыкым шотлыман. Тыште кок проект почеш корным ачалыме, шӱгар йыр печым ыштыме, тенийлан адак тиде ялыштак Кугу Ачамланде сарыште вуйыштым пыштыше-влак лӱмеш шарныктышым шогалташ палемдыме. Тыгак Кокласолаште памашым тӱзатыме, шӱкым погаш контейнерым шындылаш латкум площадкым ыштыме, Муналмаш ялыште тавым ачалыме. Тений кок проектым сеҥен налынна: Нужа ял деч посна Йошкарэҥерыште шӱкым погымо контейнерым вераҥдаш площадке-влакым ышташ тӱҥалына.
Проектым шыҥдараш ял калыкат шке оксажым уша, тыгак спонсор-влак ты пашаште чолга улыт. Икманаш, тӱшка вий дене поро пашам шуктена.
– Ялыште пеҥгыде шартышан корно уло гын веле калык ӧрдыжкӧ каяш кумылан огыл. Вет кызыт ынде шуко ешыште автомашинам кучат, сай корно деч посна лавыран, кугу луман годым нигушко от кай. Тидын шотышто мом каласеда?
– Администрацийнан балансыштыже кумло ныл километр утла кужыт корно шотлалтеш. Тышечын Нужа ялыште ик километрже асфальтан, Чавайнурышто 0,9 километр тыгаяк корно уло. Изи Корамасыште да Арыныште кок километрыш тыгыде кӱм шарыме. Молыжо – тыглай корно.
Кодшо ийын яллаште корным ачалаш район администраций 626,2 тӱжем теҥгеаш 835 тонн тыгыде кӱм ойырен ыле. Кокласола кӱ карьер гыч транспорт дене шупшыкташ калык деч оксам погымо. Ял уремлаште шошо вӱд дене мушкылтшо лакылам петырыме. Ӱмаште шуко лум возын ыле, тудым корныла гыч кораҥдаш чылаже 1,3 миллион утла теҥгем кучылтмо. Кум механизатор дене вашкылым ыштыме ыле. Тений куштылгынрак шӱлалтыме: лум шагал возын да уто роскот ышталтын огыл.
– Пӱртӱс газ ял илышым ятырлан куштылемден. Тыгай йӧн дене чыла вере пайдаланат?
– Йӧнан да шулдакан топливым яллаште шукертсек вученыт да вучат. Латшым ялна уло. Тышечын Кокласолаште, Йошкарэҥерыште, Нужаште, Арыныште, Чодыраялыште, Изи Корамасыште, Нуръял Корамасыште газ дене пайдаланат. Моло ялжым программыш 2026-2030 ийлан пуртымо. Пӱртӱс газ калыкын илышыжым куштылемден, тудым пайдалын кучылташ тыршат.
– Пытартыш ийлаште яллаште йӱшаш вӱдым ситараш кугу тӱткыш ойыралтеш. Тендан дене ты шотышто мом ыштыме?
– Лу ялыште вӱдпуч уло. Но тиде гына шагал, шукырак калык яндар вӱд дене пайдаланынеже. Тыге кодшо ийын «Яндар вӱд» федерал программыш ушненна да Чодыраял ден Арын селасе калыкым куандаренна: тыште 5,4 километр кужыт вӱдпучым шупшмо, тыгак башньым шогалтыме. Муналмаш ялыште «Ял кундемым тӱзатымаш» федерал программе дене «Таве – ялын чонжо» проектым шыҥдарыме, у тавым ыштыме, тидлан 189,3 тӱжем теҥгем кучылтмо. «Лидер 12» ООО-н пашаеҥже-влак пашам кӱчык жапыште шуктышт.
Кызыт Кожлаерысе ик уремыште Йошкар-Ола гыч «Волгастрой» ООО вӱдпучым вашталта, башньым вераҥда. Эше тидым ешарем: Кокласолаште кодшо ийын лавыра вӱдым эрыктыше сооруженийым ыштыме. Кызыт марте тиде йодыш пӱсын шоген.
– Яллаште лийме годым шуко уремыште шӱкым погымо контейнерым ужна. Тугеже тендан дене арулыкым эскерыме пашам сайын виктарен колтымо?
– Кокласолаште, Нужаште, Арыныште, Чодыраялыште, Изи Корамасыште, Нуръял Корамасыште, Чавайнурышто, Кожлаерыште, Овдасолаште шӱкым контейнерлашке погаш тӱҥалме деч вара арулык поснак шижалтеш. «Благоустройство» ООО-н техникыже арняште кум гана шӱкым поген наҥгая. Тений кеҥежым Йошкарэҥерыште контейнер-влакым шындылме пашам вораҥдарен колтена. Моло ялыште кызытеш сай корно укелан кӧра ты пашам виктарен колтен огына сеҥе. Администрацийна ончылно тыгай задаче шога: конейнер-влакым вераҥдыме кумдыкым ышташ. Тидлан чоҥымо графикым ямдылыме. Вет кызытеш шуко ялыште контейнер-влак келыштарыдыме верлаште шогат. Кушан тыгай площадкым ышташ – ялласе калык дене кутырен келшыме.
– Старосто-влак тыланда кузерак полшат, нунылан эҥертеда?
– Нуным ме ик тӱҥ полышкалышыланна шотлена. Кеч-могай йодыш лектеш – ме эн ончычак старосто дене кылым ыштена. Нунат лекше йодыш дене администрацийыш толыт, калык йодмым мемнан деке шуктат. Поснак Овдасолан старостыжо Анатолий Фоминовым, Чодыраял гыч Александр Тихомировым, Изи Корамас гыч Вениамин Михайловым да молымат палемдаш кӱлеш. Нуно чолгалык дене ойыртемалтыт, тарватыме йодышым мучаш марте шукташ тыршат.
– Тул ылыж кертме лӱдыкшӧ пагыт лишемеш. Тыгай туткар деч аралалташ мом ыштыме?
– Чыла ялыште пожар нерген шижтарыше, кырыме годым кугу йӱкым лукшо чаҥ гайым вераҥдыме. Вӱдым налме верыш указательым, знакым вераҥдылме. Телымат кылмыдыме вакырож-влак улыт, нуным старосто ден ял администрацийын пашаеҥже-влак эскерен шогат. Улшо чыла витле вич гидрант ямде улыт. Кодшо ийын нуным Йошкарэҥер ден Кокласолаште ачалыме. Яллаште кум мотопомбо уло. Кожлаер, Чавайнур, Никольский почиҥга, Ильинский почиҥгаште ялла йыр тул шарлен кертме деч полосам ыштен куралме.
Чаманен каласаш кӱлеш: кодшо ийын ял шотан илем кундемыштына ныл гана «йошкар агытан» вуйжым нӧлталын. Яллаште погынымашым эртарыме годым тул деч аралалтме йодышым эн ончыч нӧлталына, шымшӱдӧ еҥлан шарныктыш кагазым кучыктымо.
Снимкыште: Владимир Павлов.
Вячеслав Смоленцевын фотожо
Морко район Кокласола кундемысе калыкын илыш условийжым саемдышаш верч пытартыш жапыште ятыр ыштыме.
Тыште верысе калыкын тӱҥалтышыжлан полышым пуымо программе дене кандаш проектым илышыш шыҥдарыме, йӱшаш вӱдым ситарыме шотышто шуко пашам шуктымо, корным ий еда уэмдат. Тиде да моло нерген нерген ял администраций вуйлатыше Владимир Павлов дене мутланена.
– Владимир Альбертович, тендан кундемыште пытартыш ийлаште могай вашталтыш лийын, верысе кучем мом эн тӱҥлан шотла?
– Мемнан тӱҥ пашана – администрацийын йӧнжым кучылтын, калыклан илашыже сай условийым ышташ, качествыжым ятырлан нӧлталаш. Кызытсе пагытыште тидым эн ондак мыланна темлыме проект-влак кӱшеш ыштен кертына. Налаш, мутлан, верысе калыкын тӱҥалтышыжлан полышым пуымо программым. Тудо 2018 ий гыч пашам ышта. Ий еда проектым возенна да кажне ганажат конкурсышто сеҥышыш лектынна. Кандаш проектнам сайлан шотленыт. Утларак чолгалан Нужа ял калыкым шотлыман. Тыште кок проект почеш корным ачалыме, шӱгар йыр печым ыштыме, тенийлан адак тиде ялыштак Кугу Ачамланде сарыште вуйыштым пыштыше-влак лӱмеш шарныктышым шогалташ палемдыме. Тыгак Кокласолаште памашым тӱзатыме, шӱкым погаш контейнерым шындылаш латкум площадкым ыштыме, Муналмаш ялыште тавым ачалыме. Тений кок проектым сеҥен налынна: Нужа ял деч посна Йошкарэҥерыште шӱкым погымо контейнерым вераҥдаш площадке-влакым ышташ тӱҥалына.
Проектым шыҥдараш ял калыкат шке оксажым уша, тыгак спонсор-влак ты пашаште чолга улыт. Икманаш, тӱшка вий дене поро пашам шуктена.
– Ялыште пеҥгыде шартышан корно уло гын веле калык ӧрдыжкӧ каяш кумылан огыл. Вет кызыт ынде шуко ешыште автомашинам кучат, сай корно деч посна лавыран, кугу луман годым нигушко от кай. Тидын шотышто мом каласеда?
– Администрацийнан балансыштыже кумло ныл километр утла кужыт корно шотлалтеш. Тышечын Нужа ялыште ик километрже асфальтан, Чавайнурышто 0,9 километр тыгаяк корно уло. Изи Корамасыште да Арыныште кок километрыш тыгыде кӱм шарыме. Молыжо – тыглай корно.
Кодшо ийын яллаште корным ачалаш район администраций 626,2 тӱжем теҥгеаш 835 тонн тыгыде кӱм ойырен ыле. Кокласола кӱ карьер гыч транспорт дене шупшыкташ калык деч оксам погымо. Ял уремлаште шошо вӱд дене мушкылтшо лакылам петырыме. Ӱмаште шуко лум возын ыле, тудым корныла гыч кораҥдаш чылаже 1,3 миллион утла теҥгем кучылтмо. Кум механизатор дене вашкылым ыштыме ыле. Тений куштылгынрак шӱлалтыме: лум шагал возын да уто роскот ышталтын огыл.
– Пӱртӱс газ ял илышым ятырлан куштылемден. Тыгай йӧн дене чыла вере пайдаланат?
– Йӧнан да шулдакан топливым яллаште шукертсек вученыт да вучат. Латшым ялна уло. Тышечын Кокласолаште, Йошкарэҥерыште, Нужаште, Арыныште, Чодыраялыште, Изи Корамасыште, Нуръял Корамасыште газ дене пайдаланат. Моло ялжым программыш 2026-2030 ийлан пуртымо. Пӱртӱс газ калыкын илышыжым куштылемден, тудым пайдалын кучылташ тыршат.
– Пытартыш ийлаште яллаште йӱшаш вӱдым ситараш кугу тӱткыш ойыралтеш. Тендан дене ты шотышто мом ыштыме?
– Лу ялыште вӱдпуч уло. Но тиде гына шагал, шукырак калык яндар вӱд дене пайдаланынеже. Тыге кодшо ийын «Яндар вӱд» федерал программыш ушненна да Чодыраял ден Арын селасе калыкым куандаренна: тыште 5,4 километр кужыт вӱдпучым шупшмо, тыгак башньым шогалтыме. Муналмаш ялыште «Ял кундемым тӱзатымаш» федерал программе дене «Таве – ялын чонжо» проектым шыҥдарыме, у тавым ыштыме, тидлан 189,3 тӱжем теҥгем кучылтмо. «Лидер 12» ООО-н пашаеҥже-влак пашам кӱчык жапыште шуктышт.
Кызыт Кожлаерысе ик уремыште Йошкар-Ола гыч «Волгастрой» ООО вӱдпучым вашталта, башньым вераҥда. Эше тидым ешарем: Кокласолаште кодшо ийын лавыра вӱдым эрыктыше сооруженийым ыштыме. Кызыт марте тиде йодыш пӱсын шоген.
– Яллаште лийме годым шуко уремыште шӱкым погымо контейнерым ужна. Тугеже тендан дене арулыкым эскерыме пашам сайын виктарен колтымо?
– Кокласолаште, Нужаште, Арыныште, Чодыраялыште, Изи Корамасыште, Нуръял Корамасыште, Чавайнурышто, Кожлаерыште, Овдасолаште шӱкым контейнерлашке погаш тӱҥалме деч вара арулык поснак шижалтеш. «Благоустройство» ООО-н техникыже арняште кум гана шӱкым поген наҥгая. Тений кеҥежым Йошкарэҥерыште контейнер-влакым шындылме пашам вораҥдарен колтена. Моло ялыште кызытеш сай корно укелан кӧра ты пашам виктарен колтен огына сеҥе. Администрацийна ончылно тыгай задаче шога: конейнер-влакым вераҥдыме кумдыкым ышташ. Тидлан чоҥымо графикым ямдылыме. Вет кызытеш шуко ялыште контейнер-влак келыштарыдыме верлаште шогат. Кушан тыгай площадкым ышташ – ялласе калык дене кутырен келшыме.
– Старосто-влак тыланда кузерак полшат, нунылан эҥертеда?
– Нуным ме ик тӱҥ полышкалышыланна шотлена. Кеч-могай йодыш лектеш – ме эн ончычак старосто дене кылым ыштена. Нунат лекше йодыш дене администрацийыш толыт, калык йодмым мемнан деке шуктат. Поснак Овдасолан старостыжо Анатолий Фоминовым, Чодыраял гыч Александр Тихомировым, Изи Корамас гыч Вениамин Михайловым да молымат палемдаш кӱлеш. Нуно чолгалык дене ойыртемалтыт, тарватыме йодышым мучаш марте шукташ тыршат.
– Тул ылыж кертме лӱдыкшӧ пагыт лишемеш. Тыгай туткар деч аралалташ мом ыштыме?
– Чыла ялыште пожар нерген шижтарыше, кырыме годым кугу йӱкым лукшо чаҥ гайым вераҥдыме. Вӱдым налме верыш указательым, знакым вераҥдылме. Телымат кылмыдыме вакырож-влак улыт, нуным старосто ден ял администрацийын пашаеҥже-влак эскерен шогат. Улшо чыла витле вич гидрант ямде улыт. Кодшо ийын нуным Йошкарэҥер ден Кокласолаште ачалыме. Яллаште кум мотопомбо уло. Кожлаер, Чавайнур, Никольский почиҥга, Ильинский почиҥгаште ялла йыр тул шарлен кертме деч полосам ыштен куралме.
Чаманен каласаш кӱлеш: кодшо ийын ял шотан илем кундемыштына ныл гана «йошкар агытан» вуйжым нӧлталын. Яллаште погынымашым эртарыме годым тул деч аралалтме йодышым эн ончыч нӧлталына, шымшӱдӧ еҥлан шарныктыш кагазым кучыктымо.
Снимкыште: Владимир Павлов.
Вячеслав Смоленцевын фотожо
