3 -7 апрельыште Марий Элыште Россий кӱкшытан «Профессионал-влак» чемпионатын регионысо этапше лийын. Палемдыме жапыште кыдалаш профессионал образованийым пуышо организацийлаште, тыгак школлаште тунемше-влак – 366 еҥ – чумыр налмаште 52 компетенций дене моштымашым ончыктен. Таҥасымаш-влак 14 тунемме верын площадкылаштышт эртеныт. Чемпионатын кокымшо кечынже иктыштыже – Йошкар-Оласе торгово-промышленный колледжыште – мыят лийым да эсогыл ик компетенцийыштыже заданий почеш ямдылыше-влакын «Авторский салатыштым» тамлен ончышым.
Ты шотышто мутым умбакыже шуйымем деч ончыч теве мом каласыман. Эртыше ийлаште тиде жапыште республикыштына «Самырык профессионал-влак» (WorldSkills Russia) национальный чемпионатын регионысо этапше эртаралтын, но тӱнямбалне пытартыш жапыште лийше сӱретлан кӧра Российна тиде толкын гыч лектын, ынде тудын олмеш элна мучко «Профессионал-влак» лӱман таҥасымаш эртаралташ тӱҥалын. Компетенций-влак вашталтын огытыл, мӧҥгешла, нуно ешаралтыныт, мутлан мемнан республикыште – индешылан.
Чемпионатым торжественно почмаште, тудыжо Россий Армийын тӱвыра полатыштыже эртен, участник ден эксперт-влаклан (а нуно ты гана 436-ын улыт) сеҥымашым, сай лектышым Марий Эл правительстве председательын алмаштышыже Ольга Бадма-Халгаева, образований да науко министр Лариса Ревуцкая да молат тыланеныт. Министр палемден:
–2023 ий Российыште «Профессионал-влак» у чемпионат толкынлан стартым пуа. Тудын тӱҥ шонымашыже – пашазе профессий-влак дене кумдан палдараш, нунын кӱлешлыкышт нерген ойлаш, а вара кадрым ямдылыме пашам йӧршеш у кӱкшытыш шукташ, тиде кӱкшыт регионын да Российын экономикыштлан келшышын.
Колледж ден техникумышто тунемше-влак деч посна конкурсышто школыш коштшо 40 ӱдыр-рвезе «юниор-влак» категорийыште моштымашым ончыкта.
– У компетенций-шамыч кокла гыч иктыже – «Бульдозерым виктарымаш». Тудын дене моштымашым тергыме площадкым Медведево посёлкысо Автодорожный техникумышто ыштыме. Социальный партнёр семын «Марий Эл Дорстрой», «Марийскавтодор» организаций-шамыч лийыныт. Вес у компетенций – «Лабораторный химический анализ». Тудын дене мемнан партнёрлан Волжскысо «Водоканал» ден Марий целлюлоз-кагаз комбинат улыт. Тидын дене каласынем: чемпионат эртыме жапыште паша верым пуышо-влак дене вашкыл пеҥгыдемшаш, ончыкылык пашаеҥыштым нуно шкак эскераш тӱҥалыт да умбакыже шкешт деке налын кертыт, – ты кечынак журналист-влак дене вашлиймаште министрын алмаштышыже Андрей Сушенцов каласен.
Айста ынде «Авторский салат» деке пӧртылына. Йошкар-Оласе торгово-технологический колледжыште эртыше ийлаште профессионал мастарлык чемпионатын участникше-влак ныл компетенцийыште гына таҥасеныт гын, тений тыште вич площадке пашам ыштен. Тиде – «Повар паша», «Кондитер паша», «Ресторан сервис», «Отельым администрироватлымаш» да «Графический дизайн». Пытартыш компетенций дене конкурс тений икымше гана эрта. Тиде площадкыште лиймем годым тушто вич конкурсант таҥасен.
– Таче участник-влак кум модульым ыштышаш улыт: икымше – компанийлан логотипым келыштарат, кокымшо – сатум ужалыше предприятийлан интерактивный рекламе буклетым ямдылат, а кумшо – рекламе плакатын разработкыжо. Заданий неле, эсогыл эксперт-влакланат, сандене студент-влак кузе тудым шуктат – мыланнат оҥай, – каласыш площадкын тӱҥ экспертше Михаил Сергеевич Пантелеев.
Теве ынде мый «Ресторан сервис» компетенций дене таҥасыше-влакын площадкыштышт улам. Икымше заданийым участник-влак шуктеныт, эксперт-шамыч лачак нунын пашаштым – «Авторский салатым» аклен тамленыт да мыламат тидым ышташ темлышт…
«Кондитер паша» ден «Повар паша» компетенцийла дене площадке-влакын кушто верланымыштым от пале гынат, нерӱпш полшымо денат муаш лиеш манын шоналтышым. Нуно почела верланеныт да тушеч тутло деч тутло пуш лектын, а участник-влак – кажныштыже вич еҥ дене – вуйым нӧлталашат огыт ярсе: руашым лугат, ала-мом пӱчкедат, кӱэштыт… А нуным тӱткын гына эксперт-шамыч эскерат. Тыштыже тидымат каласыман: нунын коклаште паша предприятийысе специалист-влакат улыт, нуныжо гын самырык еҥ-шамычым поснак тӱткын ончат, шкан пашаеҥым кычалыт.
– «Кондитер паша» компетенций дене Козьмодемьянск, Йошкар-Ола, Волжск олала, тыгак Параньга, Марий Турек районла гыч участник-влак улыт, – ойла тӱҥ эксперт Любовь Васильевна Кузьмина. – Икымше кече гынат, заданий моткоч неле. Кажне участник кум кондитерский изделийым ямдылышаш, кажныжын руашыжым писын гына лугаш огеш лий, сандене паша шуко, но чыланат жапыштыже да кӱлеш семын заданийым шуктат манын ӱшанена. Нунын куд шагатышт уло. Чылаже кум кече таҥасат, кумшо кечын шоколад гыч скульптурым ямдылышаш улыт. Ондак «Самырык профессионал» чемпионатынат заданийже-влак куштылго лийын огытыл, но нуно тӱнямбал кӱкшытлан келшыше улыт ыле, а «Профессионал-влак» таҥасымаш шукыжым мемнан эллан, но икымше изделий – француз кочкыш, содыки тӱнямбалсымат йомдараш огыл манын шонен ыштыме. Кокымшо изделий – кекс, мемнан, но, мутат уке, тудым кажне участник шке семынже ышта да сӧрастара.
Ик-кок ошкылым ыштымеке, мый ынде «Повар паша» площадкыш логальым. Тӱҥ эксперт Ольга Викторовна Егошина вигак мыйым «руалтыш» да эн ончычак у оборудованийла дене палдараш тӱҥале, а тыгайже тыште чынжымак шуко: термомикс, шуко функциян машине, вакууматор да молат.
– Мемнан площадкыште таче Марий Турек, Параньга, Звенигово районла, Волжск ден Йошкар-Ола гыч участник-влак улыт, – ойла Ольга Викторовна. – Кажныже жульеным, салатым да сурткайык гыч кок гарниран да соусан кочкышым ыштышаш, а кокымшо кечын – соусым, закускым, десертым. А кумшо кече эн оҥай лийшаш, тудлан заданийым паша верым пуышо-влак ямдыленыт: тиде подкогыльо, эҥерысе кол гыч блюдо да шӱр-немыр. Икманаш, чылажат – регионын экономикыжлан келшыше. Адакшым тений гыч тыгай у вашталтышым пуртымо: сеҥышыш лекше республикнан ик эн чапле рестораныштыже стажировкым эртен, а варажым тушкак пашам ышташ кодын кертеш.
Ныл площадкыште лийын шуктышым гын, визымше компетенций – «Отельым администрироватлымаш» – дене конкурсын икымше ужашышкыже толын ыжым шу, тушто лачак кечывал каныш тӱҥалын ыле, сандене, чаманен каласаш логалеш, участник-влакым таҥасымыштым ужаш йӧн ыш лий…
Могай иктешлымаш шочо? Икте гына: мыйын шонымаште, кажне компетенцийын кажне участникше ончыкыжым шке ойырымо пашаштыже чынжымак профессионал лийыт да республикнан ик эн ончыл предприятийыштышт тыршаш тӱналыт.
Г.Кожевникова