ИП Михайлова Т.Ю.
«Мом шонен пыштем – неле гынат, шуктем»
Бизнесым кажныже тӱрлын тӱҥалеш: кӧ – самырыкак, кӧ – опытым поген. Но кӧн погымо опытшо ик-кок кевытым почаш да шоҥгем шудеак петыраш сита, а кӧ икмыняр кевыт ден кафем почмо деч варат тугак самырыкын шона. Лачак кокымшыж дене – Пӧтъялын ӱдыржӧ, индивидуальный предприниматель Т.Ю.МИХАЙЛОВА дене – вашлийын кутырымо чоным тарватыш.
– Татьяна Юрьевна, Те пеш самырыкак бизнесыш ушненда, кушеч тыгай чолгалыкым муында?
– Авам колхозышто пашам ыштен гынат, оксам тӱлен огытыл. Шӧрым ужален гына оксам пуа ыле. Шкежат шӧрым ужалаш коштынам. Йошкар-Оласе Марий радиомеханический техникумышто финанс да право специальность дене тунемме годымат окса ситыдымым шижынам. Тушеч тораштак огыл кевытыште чӱчӱнемын кондитер отделже ыле. Тудын оксан улмыжым паленам да мыйынат тыгаяк лиймем шуын. Но ончыч кӱшыл образованийым налаш манын, Марий кугыжаныш университетын дистанционно тунемме факультетышкыже пуренам, а тидлан тӱлаш кӱлын. Сандене туштак лаборанткылан ыштенам. Оксаже гына ок сите ыле. Тунеммым шуэн, войсковой частьыш контракт дене служитлаш кайышым. Но черланыме деч вара эмлымверыш логальым. Лач тушто мылам ик оҥай книга вереште да тудо уло илышем вашталтыш.
– Могай книга вара тыге савырал сеҥен?
– Американ предприниматель, инвестор да писатель Роберт Кийосакин «Богатый папа, бедный папа» книгаже. Да эше йымалныже возымо: «Чему учат детей богатые родители – и не учат бедные». Авторын ойлымыж почеш, ешыште але школышто йоча-влак окса нерген кӱлешан шинчымашым огыт нал да вара ӱмыр мучко оксалан пашам ыштат, шканышт оксалан ыштыктыме олмеш. Мый тиде книгам шымлен лудын умылышым: шке бизнесым почаш да оксам пашаш кычкаш кӱлеш.
– Да Те, 21 ияш ӱдыр, шочмо кундемыш пӧртылын, ялысе клубышто «Ганеша» дискобарым почында?
– Ту жапыште индуизм да моло йӱла дене кылдалтше книгам луктыт ыле. А Ганеша – бизнес да шотлан толмо юмо. Лӱмжӧ келшен да тыге манынам. А мо, чынжымак шотлан тольо. Шуко калык погынен. Вет тымарте ялыште дискобар лийын огыл, районышто икымше ыле. Но верысе администраций дене шуко гана ӱчашаш логалын. Шоҥго семын шып-тымыкыште илымышт шуын, сандене тӱрлын чараклаш тӧченыт. Самырык-влак гын куанен коштыныт. Йошкар-Ола гыч эсогыл артист-влакым ӱжам ыле. Вич ий тыге ыштышна, но вара тулым чыкышт.
– Тунам, ялысе шып-тымыкым пужаш огыл манын, тушто кевытым почаш шонен пыштенда?
– Икымше кевытым Приволжский посёлкышто почым. Тунамак марлан кайышым, но пеш вашке ойырлышым. Весе дене ешым чумырышна. Лач ту жапыште кокымшо кевытым ынде шочмо Пӧтъялыште почна. Но тудат йӱлыш. Туге гынат вуйым ышна саке, угыч чоҥышна. Тылеч вара кумшым Чодыраялыште, нылымшым Карайыште, визымшым Шарачаште, кудымшым адакат Приволжскийыште почела гаяк почедыме. Латвич ий кевыт дене толашен йӱкшышымат ала-мо, кеч нуно умбакыже ыштат.
– Бизнесышкыда могай-гынат вашталтышым пуртымыда шуын, векат?
– Да, тыгай кумыл денак йолташ ӱдырем дене коктын Волжск олаште «Мама Марина» кафем почаш шонен пыштышна. Но пашаже гына ик ият пеле чоло ыш кай, сандене тудо тидын деч йӧршын кораҥе. Оксаже шуко ок пуро гын, тыгай бизнес шагаллан келша. Но кафе ышта. Заказ почеш кочкышым ямдылена, банкетым эртарена. Ситартышыжлан Волжскыштак эше ик кафем почым, «Наше место» манын лӱмдышым. Зданийже кок пачашан гын, ончыч ик велым кок залым пашаш колтышна, тений У ийлан – кумшым, кугуракым. Туштак изирак vip-пӧлем уло. Тыгак Памар селаште райпо деч арендоватлыме кафем кучем. Но нуно чылан каныш ден пайрем кечылаште але нунын вашеш пашам ыштат. А тыглай кечын кочмывер шотеш кучылташ еҥ шуко коштмо верыште огытыл. Тыгай бизнес пеш кугу пайдажымак ок пу, сандене кокытеланыме шонымашат лектеда. Но тышке каналташ да пайремлаш толшо, тыгак тыште пашам ыштыше-влакын ойлымышт почеш, тиде кӱлешан паша, сандене пешыжак ом ӧпкеле.
– Те бизнесым пеш кумдан авалтенда: кевытшат, кафежат икте веле огытыл. Чыла шкетынак виктарен шуктеда мо?
– Шуктем. Но ярнем, конешне. Ондакше эше соцкылланат жапым ойырем да калыкым туныкташ толашем ыле. Бизнесыште шонымашке шушашлан шкем кузе программироватлаш кӱлмӧ нерген кӱчыкын каласкаленам. Вет эше тунемме годымак шканем цельым шынденам да лостыкеш сералтенам: мый директор лиям. Но лач вуйлатыше лияш шонымаш дене огыл, а оксам шонымо семын кучылташ лийме шот дене возенам, векат. А мо, шуым вет. Лӱдмӧ да ӧрканыме ок кӱл. Молыланат тыгак ойлем.
– Ала йочада-влакымат тыгак туныктеда?
– Толашем такше. Кыдалаш ӱдырем Софиялан нылымше класс гычак шижтарем ыле: «Ала-кӧ моторлык салонымат почаш шона…» Да мо шонеда, кандашымше классыште тунеммыж годым Приволжскийыште мыйын пӧлемыштем моторлык салоным почо, мылам арендылан тӱла. Ынде кок ий маникюр мастарлыкым кушта, курслашкат кошто. Школ деч вара тудын деке шке клиентше-влак толыт. Мыламат маникюрым ышта. Икшывем-влаклан тыгак ойлем: «Тунемза, ида ӧркане, вара шканда шке оксам ышташ тӱҥалыда». Но бизнес чылалан ок келше. Кугурак ӱдырем Арина вес шонымашан. «Мыйын марием оксам ышташ тӱҥалеш, – манеш. – А мый врач лиям. Пашам ыштем, мӧҥгыштӧ тӧрлатылам – тидат сита». Тудо луымшо классыште тунемеш. Изи ӱдыремже Мария эше ныл ияш веле. Могай лиеш, ом пале. Кудыжо умбакыже мыйын пашам шуяш тӱҥалеш, ӧрам веле?..
– Кыдалаш ӱдырда, очыни… А пелашдаже полша? Ача-авада кузерак?..
– Пелашем Николай Михайлович ондакше полицийыште ыштен. Кызыт мыланем полышкала, сатулан кудалыштеш. Тудым кевытлашке шупшыкта, а мый – кафелашке. Ончыч чыла шкетын шуктенам. Неле лийын гынат, чытенам. «Тый кертат», – ойлен авам Елена Васильевна да тыге манмыж денак мылам вийым пуэн, ӱшаным ешарен. Тудо кызытат мый денемак ышта: пенсийыш лекмешкыже – Пӧтъялыште кевытчылан, ынде – туштак уборщицылан. Ачам Юрий Валериянович чодыраште егерь лийын, кызыт Волжскысо ик предприятийыште – орол. Мом ойлем, чыла шукта. «Тый ойло – мый ыштем», – манеш. Койышем дене мый тудын гай лийынам: мом шонен пыштем – неле гынат, шуктем. Ме ешыште ваш келшен илена. Кеҥежым иктаж-куш торашке канаш каена гынат, ачам-авамым пырля наҥгаем. Пытартыш жапыште пашаеҥна-влакымат тӱрлӧ шнуй верыш ончыкташ да чон дене яндарешташ коштыктем. Санденак нуно мый денем кумылын ыштат, пагалат.
– Ончыкылык планда могай?
– Мом ышташ шонымо, мом тӱҥалме – шуктыман. Тыгай ыштышашыже икте веле огыл. Но мый тидым ынде ала-могай цельлан ом шотло. Шонымашем кызыт утларак кумда: кӱсеным оварташ огыл, а порым ышташ – ешлан, калыклан, шочмо кундемлан.
Юрий ИСАКОВ
Снимкылаште: предприниматель Т.Михайлова; Михайловмыт еш; «Наше место» кафе да тушто почмо у зал; Пӧтъялысе кевыт; Сотнурысо кевыт вуйлатыше А.Тимофеева да кевытче М.Денисова; Приволжскийысе кевытын пашаеҥже Н.Яковлева да сату налше.
Авторын да еш альбом гыч налме фото
