Книгагудышто СТАТЬИ

Кум книгагудышто – кум вашлиймаш

Аклыммут
Кум книгагудышто – кум вашлиймаш
Книгагудо нерген мут лекмеке, мый эре авамым шарналтем, вет тудат жапше годым библиотекарьлан пашам ыштен. Санденак ты тӧнеж мылам эреак лишылын чучын. Вич ий коклаште ынде кокымшо гана лӱмгече вашлиймашым эртарашат шочмо районысо рӱдӧ книгагудо темлен. А поэзий книгамым, «Йоҥгыдылык куат» сборникым, Марий книга савыктышын луктын шуктымыжо тидлан пеш лачеш тольо. Но таче книга нергенат тунарак огыл (тидын шумлык ынде возымо), а лачшымак книгагудо-влаклан аклыммутым каласынем.
Лӱмгечылан пӧлеклалтше вашлиймашым мый тений Йошкар-Олаште С.Чавайнын лӱмжым нумалше рӱдӧ калыкле книгагудо гыч тӱҥалаш кӱлешлан шотлышым. Тыгай ойлан тушто кузерак вашештат манын кокытеланенамат ыле, но йоҥылыш лиймем вигак умылышым: книгагудын директоржо Ирина Щеглова пеш порын вашлие, краеведений пӧлкан вуйлатышыже Светлана Сауляк тусо залым ойыраш келшыш, а вашлиймашым эртараш шканем ӱшанышт. Тӱҥ уна семын МарГУ-н студентше-влакым ӱжынам ыле, вет шкежат тушто филологлан тунемынам. Шагалын толыныт – кызыт нуно книгажымат интернет гоч лудаш тунемыныт. А тидыже шонаш таратыде ок керт. Туге гынат книга ок йом. Тудым кидыш налын лудмыжак мом шога! Адакше тиде вашлиймашке лачак поэзийым лудаш йӧратыше да лудмаш конкурсышто ик гана веле огыл ойыртемалтше, тыгак возымем аклыше-влак погыненыт ыле – тидыжак тӱҥжӧ.
Эрлашымжак шочмо Морко кундемыште М.Степанов лӱмеш тӱвыра да каныш рӱдерын изи залыштыже районын рӱдӧ книгагудыжо вашлиймашым эртарыш. Ты книгагудо да район книгагудо системын директоржо Маргарита Семёнова дене кылна шукертсек пеҥгыде. Вич ий ончыч тудо сылнымут марафоным эртарыш. Идалык мучко Морко кундемын лучко наре талантан шочшыжо, сылнымут мастар-влакын лӱмгечыштым палемдышт. Мыламат журналист да поэт семын Сергей Чавайнын, Сергей Николаевын, Миклай Казаковын, Мирон Большаковын, Леонид Яндаковын лӱм пайремыштышт лияш, ойлаш да газетлан возаш логале. Шкемын 60 ияш лӱмгечемымат ты марафон авалтыш. Тудо шочмо Кӱчыкэҥер ялысе тӱвыра пӧртыштӧ эртыш. А 65 ияш лӱмгечемлан вашлиймашым район книгагудо шкеж дене эртараш темлыш.
Тушко эн ончычак шочмо ял гыч Н.Казаков лӱмеш сылнымут-краеведений тоштер, Эҥерсола тӱҥ школ да Эҥерсола книгагудо гыч толшо делегаций кумылым нӧлтале. Нунын дене кылна пеш чак. Тоштер вуйлатыше Галина Сошина тусо фотола гоч могай еш гыч улмем, кушто тунеммем, могай лиймем дене палдарыш. Школын тунемшыже-влак почеламутемым лудыч. Да Эҥерсола веле огыл, тыгак Шӱргыял, Морко 1-ше школла гыч да Коркатово лицей гыч тунемше-влак тыгай пӧлекым ыштышт. А вет лачак нине тунемме верла гыч ӱдыр-рвезе-влак туныктышышт Надежда Анисимован, Елена Григорьеван, София Никитинан да Нина Аркадьеван тыршымышт дене Миклай Казаковлан, Валентин Колумблан да моло мутмастарлан пӧлеклалтше лудмаште эре гаяк сеҥышыш лектыт. Таклан огыл лачак нуным да тунемшыштым тышке ӱжмӧ ыле. Мылам тыгай лудмаште ынде ятыр ий жюри радамыште лияш перна гын, ик тунемшыштын веле огыл кушкын толмыштым шарнем – тидыжак шерге. Шерге мылам шочмо районысо тоштер, школ, книгагудо да тӱвыра тӧнеж-влакын ик ой дене келшен ыштымышт, ваш-ваш полшымышт. Вет тыште шке почеламутемлан мурымат, аклеммутымат колаш логале.
А Звенигово район Красногорский книгагудысо вашлиймаш эшеат ӧрыктарыше ыле. Тушто 1994 ий гычак «Мушмарий сескем» клуб пашам ышта. Тудын пашажым книгагудын вуйлатышыжак, Алевтина Семёнова, виктара. Шке манмыжла, тале марий вате-влак йырже чумыргеныт. Нуно республикысе уста да лӱмлӧ еҥ-влак дене вашлияш кумылан улыт, тылзылан ик гана кӧм-гынат ӱжыт. Мый декемат ик гана веле огыл йыҥгыртышт, сандене лӱмгече вашеш книга лекме амал дене кумылын вашештышым.
Шоналташ гын, посёлкыжат рушаҥ толеш, да марий шӱлышыжат тусо илышыш лачак тиде клуб да тушко ушнышо-влак гоч шыҥдаралтеш. Ты пашам нуно йочасад ден школ гычак вӱден шогат. Теве «Теремок» йочасадын изи куштызыжо-влак марла тавалтен колтымышт, тудынак школыш куснышо изи шӱдыржӧ-влак марла муралтымышт дене кумылым нальыч. Йочасадын вуйлатышыжат, Валентина Васюкова, да воспитательже-влакат марий чонан улыт. А 2-шо школышто марий йылмым туныктышыжо улыжат шкетын кодын да ты пашалан вийже ок шуто – теве мо нуным тургыжландара. А вет ончычсо туныктышо-влак Людмила Семёнова ден Марина Виногорова пеш чолга лийыныт. Кокымшыжо вес посёлкысо школыш куснен гын, икымшыже, сулен налме канышыш лектын гынат, клубыш кошташ жапым муаш тырша.
Ты клубыш коштшо-влак шкештат усталык кумылан улыт. 80 ийым эртыше Валентина Кириллова муралтен колта гын, эше шӱшпык гай яндар йӱкан. Таисия Смирнова гын Геннадий Васильев дене коктын мурат. Мутшым Л.Семёнова воза, а семжым Г.Васильев шкежак келыштара. Ты гана Т.Смирнова мыйын почеламутем лудын пуыш. А шкешт творчестве нерген каласкалымем да у книга гыч лудмем кузе кумылын колыштыч! Шканемат, нуныланат ты вашлиймаш келшыш, шонем.
Кум книгагудышто – кум вашлиймаш. Могай кӱлешан пашам нине книгагудо-влак шуктат: книгам йӧраташ, возышым пагалаш туныктат да усталыклан кумылаҥдат.

Юрий ИСАКОВ,
Россий Федерацийын сулло журналистше, поэт

Снимкылаште: Ю.Исаков у книгаж дене палдара; «Мушмарий сескем» клубын еҥже-влак дене пырля; А.Семёнова вашлиймашым почеш; «Теремок» йочасадын куштызыжо-влак; 2-шо школын мурызыжо-влак; Т.Смирнова почеламутым лудеш.

Авторын да Г.Кожевникован фотошт

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий