Икмыняр кече ончыч ме, «Саскавий» марий ӱдырамаш ушемын еҥже-влак, У Торъял районыш мийышна. Тушто районысо рӱдӧ книгагудышто верысе чолга еҥ-влак дене вашлиймаш эртыш.
Поро оза семын книгагудо вуйлатыше Любовь Алексеевна Крюкова тӱҥалтыште библиотеке мучко ончыктен коштыктыш. Амалжат уло, вет республикыштына тиде икымше модельный книгагудо лийын. Тудым 2020 ийыште почыныт. Санденак, мом ойлаш, жаплан келшыше, чыла шотыштат моткоч йӧнан лудмывер.
Умбакыже мутланымаш тӱҥале. Вашлиймаште марий йылме дене кылдалтше икмыняр кӱлешан йодышым тарватыме. Но каҥашышаш эн тӱҥ йодыш икымше марий профессиональный поэтессе Вера Бояриновалан шарныктышым почмаш дене кылдалтын ыле. Молан лачшымак тиде районыш мийыме да ты йодышым ойырен налме? Вера Ильинична – У Торъял район Кемсола ялын ӱдыржӧ. Тудын шочмыжлан ӱмаште 29 июльышто 100 ий темын. Марий ӱдырамаш-влакым чумырышо организаций семын «Саскавий» ушем тыгай лӱмлӧ ӱдырамашым – поэтессым, драматургым, журналистым, редакторым, педагогым, театрын актрисыжым, СССР писатель ушемын еҥжым, Марий АССР-ын тӱвыражын сулло пашаеҥжым, КПСС-ын еҥжым – нигузе ӧрдыжеш коден кертын огыл.
Такшым шарныктышым ӱмаштак шогалташ ойым пидме ыле, но тӱрлӧ амаллан кӧра тиде шукталтде кодын. Тыге ты суапле пашам тений ышташак кӱлмӧ нерген ойлышт да шарныктышым лачшымак кушто вераҥдышаш, тудо могай лийшаш, тушто мо лийшаш, шарныктышым кӧлан ыштыктышаш нерген мутланаш шочмо районыштыжо погынен каҥашаш чумыргымо. Усталык кумылан айдеме улмыжым шотыш налын, вашлиймашкат калыкыште палыме поэтессе, тӱвыра дене кылдалтше пашам шуктышо еҥ-влак, землякше, родыжо погыненыт ыле.
У Торъял муниципал район вуйлатыше семын эн ончычак Евгений Небогатиков мутым нале. Тудо Вера Бояриновалан шарныктышым ыштымаште ик шонымашыш толын шуаш манын погынымо нерген ойлыш. Тылеч вара лӱмлӧ ӱдырамашлан шарныктышым шогалташ кӱлмӧ нерген ик эн ончыч йодышым нӧлталше «Саскавий» ушемын вуйлатышыже Людмила Ивановна Кошкиналан мутым пуыш. Тудо Вера Бояринова нерген кӱчыкын ойлыш да поэтессылан шарныктышым шогалтыме суап пашалан районысо вуйлатыше-влакат, тыглай калыкат мелын лийыт манын ӱшанен ойлыш.
Умбакыже Вера Ильинична нерген погынышо-влак ятыр поро мутым каласышт. Мутлан, поэтессе Альбертина Иванова тудын нерген шарналтен каласкалымыж годым палемдыш:
– Вера Ильинична лудшылан келшаш тӧчен огыл. Мом шонымыжым каласен. Тыге тудын деч ме тӱнялан шкем почаш тунемынна. Вера Бояринован поэзийжат, прозыжат ойыртемалтше.
Да ешарыш:
– Тудлан шарныктышым почмо пашам шуктымаште корно садак почылтеш, да полшаш кумылан-влакат лектыт. Вера Ильиничнам жаплыде огешак лий, молан манаш гын тудын гай поэтессе марий поэзийыште эше уке.
Галина Никитьевна Бояриновалан гын тудо йӧратыме кокаже. Санденак изиж годым икымше гана ужмыж гыч тӱҥалын Вера Ильиничнан ош тӱня дене чеверласымыж марте ушешыже кодшо шарнымашыж дене палдарыш.
Поэтессылан шарныктыш могай лийшаш шотышто каҥашыме годым погынышо-влак тушто Вера Бояринован сӧрал тӱжвал сынжым веле огыл, эше ныжылгылыкшым, волгыдылыкшым, тыгодымак виян да шканже акым палыше лиймыжым ончыкташ кӱлеш манын темлышт. Тыгай улмыжым пеҥгыдемдыме, ӱдырамаш кумылжым почмо семын ала ик почеламутшо гыч икмыняр корнылажым пурташ лиеш манын, поэтессе Леон Рая (Раисия Петухова) темлыш да лудынак пуыш:
«Ала тый мыйым ӧндалынат?
Ораде годым шупшалынат?
Шарнен-шарнен ит воштыл.
Моштем мый тӱрым тӱрленат,
Ош мамык пижым пидынат.
Кычкалын имньым вел ом мошто.
Коҥгаш олташ уке пуэм –
Корем воктен шопкем руэм.
Шонет, мый тыйым сӧрвалем?
Тӱжем пачаш пӧръеҥ тый лий –
Мӧҥгетше сӧрвален ом мий!
Ала тылат верч шкет илем…»
Кужун каҥашымеке, вашлиймашым мучашлыме семын Евгений Викторовичын каласыме ойжо моткоч келшыш:
– Икымше кермычым пыштыде, кокымшо ок воч. Таче ме икымше кермычым пыштышна.
Ты пашам шуктымо шотышто тиде икымше погынымаш веле лийын. Шарныктышлан эскизым ышташ сӱретче, скульптор, дизайнер-влаклан эҥертыман, вара шонымашыштым иктыш ушыман але вигак келшышым ойырен налман, эскиз келша – огеш келше – иквереш погынен каҥашыман да тудым ыштыме пашам тӱҥалман манын мутланыме.
Вашлиймаште Вера Бояриновалан шарныктышым шочмо Кемсола ялыштыже огыл, а Токтарсола школ кумдыкышто вераҥдаш ойым пидме. Санденак мутланымаш деч вара чыланат тушко погынен кайышна да лачшымак могай вер утларак келшен толмым ончышна, каҥашышна. А вер палемдалтын гын, тугеже шарныктышат тушто вашке лиеш манын ӱшан уло.
Любовь Камалетдинова.
Авторын фотожо.
