«Ик вагон долларланат ом ужале!»
Провой кундемысе Олыктӱрыш мийымеке, эн ончыч ялжым ончен лекна. Мом ойлаш, тудо сылне. Даче семын кучымо сурт-шамычат оҥай улыт, верысе калыкынат пӧртышт шкешотан. Ялыште марий, чуваш, татар, узбек-влак, ваш-ваш умылен, ласкан илат. Еҥ-влак газетыште Галина ден Иван Николаевмытын суртыштым ончыкташак темлышт.
Николаевмытын кудывечышкышт пурымеке, Галина Михайловна верандыште шинчыше ик атыште кылмыше нужголым ончыктыш. Колжым ятырак кучымо… Озаватет чылалан пеш тале улмаш. Юл сер воктене илет гын, колым кучыде кузе чытет? Ала юмыжо, ала можо тиде верым марий калыкланак ойырен налын.
– Тыштак шочын кушкынам, – шкеж нерген умбакыже каласкала ӱдырамаш. – Икмыняр жап Приволжский посёлкышто иленна. Тиде суртшо авай дечын кодын, ме шеҥгекыла да кок векыла ешарен ыштенна гына. Ончыл ужашыже – 1959 ийысе пу пӧрт. «Курыкан верыште илаш огыда лӱд?» йодышемлан Галина Михайловна тыге вашештыш:
– Мыланна ты вер келша веле. Юл вӱд талышна гын, лӱдмашан огыл, но мардеж деч мемнам чодыра сайын авыра. Ошман мландыштат витле сотык кумдыкан мландым кучен, тушто пакчасаскам ончен куштена. Ме тыште илена, а Приволжскийысе пачерыштына кызыт икшыве-влак улыт.
Озавате, ойлымыж почеш, сурт йыр георгиным, цинийым, астрам, крокусым, мускатым шындылеш. Шошо велеш суртышто крокусшо пеледалташ тӱҥалеш. Пакчаште олмапум, сливым, шемшоптырым, вишньым мӧрым ятырак ончен кушта.
Колым кучымо шотышто ойлаш гын, Галина Михайловна нужголым кучаш мастар. Кеҥежым чодыраште снегым, модым, емыж саскам пога. Ремонтантный эҥыжвондымат теплице воктене шынденыт, тудыжо пеш вашке шарлен кушкеш: шыжым октябрь марте саскам пуа, тудыжым холодильникыште кылмыктен аралат. Варажым, телым, шӧр да лай ден кочкаш пеш тутло.
Сурткайык гыч чывым веле кучат.
– Кундемышкына ӧрдыж гыч толшо еҥ-влак суртнам ужалаш ятыр гана йодыныт. – умбакыже ойла озавате. – Марием Волжский районышто шочын, тудо эре ойла ыле: «Ужале да ужале суртетым…» Мый эре «уке» манынам. Ынде, Юмылан тау, йора ужален омыл, шонем … «Ик вагон долларланат ом ужале» – ик еҥлан эсогыл тыге каласенам. Тиддеч вара йодшо лийын огыл.
Палаш, шке жапыштыже тыште Марий Элын икымше президентше Владислав Зотин, шанчызе-влакат иленыт.
– Ме пеш сылне верыште илена! – куанен ойла Галина Михайловна. – Тевак Юл эҥер. Мый пӱртӱсым йӧратем, колызо улам вет. Колым кучымеке, «Вӱд кугыза, Вӱд кува, колым кучаш йӧным ыштымыланда тау!» манам. Кок колымкучем гынат, эре тауштем.
М.Скобелев
Авторын фотожо
