Марий Элыште 17-23 февраль Пӧръеҥ тазалыкым аралыме арня семын эрта.
Чыла вере чыла пӧръеҥ шкенжым чыла кертшылан, утыжденат тазалан шотла, лушкыдо велжым каласаш вожылеш, полышым йодын ок мошто да тидым ышташ огешат йӧрате, ик йӱкын маныт медик, социолог да психолог-шамыч.
Ешым кучышо але тидым ыштен кертдыме ик пӧръеҥат тазалыкшылан келшыше тӱткышым огеш ойыро гаяк. Тидыжым статистикат пеҥгыдемда: нуно ӱдырамаш-влак дене таҥастарымаште врач-шамыч деке 2-3 пачаш шуэн иктаж итыдымашлан вуйым шийын толыт.
Пӧръеҥын тазалыкшым эн чотшо неле паша, стрессым шуко аракам йӱын, тамакым шупшын «чактарыме», таза илыш-йӱла дене келшыдыме, тыгак фатализм гай койыш лунчыртат.
Вате-марийын азам ыштен кертдыме амалыштлан чӱчкыдынжӧ пӧръеҥ шотлалтеш. Шанчызе-влак тидым лемын качествыже начаремме, уто нелытым погымо да тамакым шупшмо дене умылтарат.
Пӧръеҥ половой сферыште шуко чер уло, нунын кокла гыч кумдан шарлышылан простатит, варикоцеле, половой йӧн дене куснылшо тӱрлӧ инфекций шотлалтыт. Тазалыкым, илыме йӱлам, паша да каныме йӧным тӱткынрак эскераш гын, шукыж деч утлашат лиеш.
Республикыштына кугыеҥ-шамычлан кажне ийын медосмотр ден диспансеризацийым эртарат. 2024 ийыште нуным 94155 пӧръеҥ – чумыр чот гыч 38,8 процент – гына эртен. Пӧръеҥ-влакым чӱчкыдынжӧ шӱм-вӱргорно да кочкышым шулыктарыме системе-влакын, шӱлымӧ корнын черышт авалтат.
2024 ий гыч республикыштына 18-49 ияш пӧръеҥ-влакын ӱдырамашым тӱлаҥден кертме тазалыкыштым тергат. Шымлымаш-шамыч кок йыжыҥ дене чылт яра эртаралтыт. Ӱмаште тыгай диспансеризацийым 10 тӱжем утла пӧръеҥ эртен.
Пӧръеҥ тазалыкым кузе аралаш?
- Черланымым да черланен кертме лӱдыкшым рашемдаш полшышо профосмотр ден диспансеризацийым жапыштыже эртыман.
- Аракам утыждене йӱмӧ деч шекланыман. Тудо мокшым локтылын, онкологий да шӱм-вӱргорно чер дене черланаш амалым ыштен, ешым шалатен, лишыл еҥ-влак дене кылым пытарен кертеш.
- Тамакым кудалтыман. Тудо онкологий, бронхо-шодо, шӱм-вӱргорно чер, инсульт дене черланаш амалым ышта, пӧръеҥ куатым луштара.
- Пайдале продуктым кочман. Тиде капкыл нелытым эскераш да шкем кояҥме, сакыр диабет, моло неле чер дене черланыме деч аралаш полша. Рационыш кажне кечын емыж-саска ден пакчасаскам, пурсан да тичмаш пырчан продуктым, пӱкшым пуртыман. Шинчалым, сакырым, коям лийме семын шагалемдыман.
- Кажне кечын 30 минут деч шагал огыл жап физический упражнений-влакым ыштыман.
Надежда ФРОЛОВА,
Калыкын тазалыкше да медицине профилактике рӱдерын вуйлатышыже
Марий Эл Тазалык аралтыш министерствын фотожо
Маргарита ИВАНОВА ямдылен
