Чапшым арален кертын | Марий калык газет

Воштылончыш на 11.03

Чапшым арален кертын

Ик подъездыштак илена гынат, тудын дене ме йолташат, тушманат лийын огынал. Вашлийме годым кўчыкын, «здрастье» манын саламлалтын, эртен ошкылынна але, саламлалтме шотым ыштен, вашла вуйым савалтенна да чыла. Тиде гана тудо кумылдымо ыле. Такшым, подылмеке, эре кумылдымо да кычалтылше. А кас велеш чўчкыдынак руштшо лиешат, уда кумылжо мемнан подъездын ойыртем палыжлан шотлалтеш. Ончыгече кумшо пачашыште илыше Майра ковам игылт, вурсен пытарыш гын, теҥгече кумшо пачаш гычак Пальцевмытын изирак эргышт ўмбаке кержалтын ыле. А таче теве мый шинчашкыже перненам.

Тудым изишак колыштым-колыштымат, эртен ошкылнем ыле, уке, авырен шогалынат, огеш колто. Шкеже тудо лопка туп-вачан, а подъездыште тошкалтышнаже аҥысыр. Вес могырыш лупшалтым, садикте огеш колто, оҥ гыч веле руалткала. Мыйынат чытыш пыташ тўҥале. Тынар ий ты пєртыштє илыме дене тудын деке тунем шумо гынат, пел шагат чарныде мыскылымыжым кє чытен кертеш! Икманаш, шкем пагалыктыде огеш лий.

— Гражданин, — манам, — чарныза орадыланымыдам. Уке гын пеҥгыде мерым ышташ логалеш, мый калык дружинник улам.

А тудо нелеш нале, коеш. Утларак веле ўмбакем караш тўҥале:

— Да мый шкежат калык дружинник улам, удостоверениемат уло, от ўшане гын, кызытак саҥгатлан муат!

Эше пеҥгыдынрак веле оҥ гыч кормыжтен куча, эсогыл вуйысо упшемат шєрын кайыш. Мый, тудын деч утлаш манын, адакат ондалаш тыршем:

— Мыйын изам олан прокуроржо, тендам закон почеш мут кучаш шогалта!

Ындыжым тудо эшеат чотрак ажгыныш:

— А-а-а, тый мыйым прокурор дене лўдыктылат. Свидетелет уло? Уке! Саҥгатлан пуэм гынат, мыланем нимо огеш лий. Изишак воспитатлен налыт але вичшўдє теҥге штрафым пуат. Мый кызытак тиде окса гыч тыланет авансым тушкалтем!..

Мый гын айдемым кырыме гала, осал мут денат обижатлен ом сеҥе, а тудо, албаста, мушкындыжым рўзенак-рўза. Ну, шонем, ынде оҥылаш лу верже гыч ок тарване гын, ик пўэмжым шўвал кудалташак перна дыр. Эшеже чапем поъездысе лавыран кўварыште амырга.

Туге гынат єрын шым шого. Тудлан карум пуаш тєчем:

— Тый — кудымшо разрядан аракалогар! Мый декем тукым шольым унала толшаш. Тудо осал пашам ыштымыжлан вич ий шинчен лектын! Вес гана шичмешкыже мый денем илен лекташ шона. Тый, мўгырыметым от чарне гын, лучо писынрак да иктаж-кушко торашкырак шылын курж! Уке гын шольым тазалыкетым туге «эмла». Умылышыч уке, ончыкылык бытовой сусыр.

Ончем, тудо мушкындыжым кораҥдыш да вожылшыла коеш.

— Ой, нелеш ида нал, пожалуйста, — манеш. — Мый вет нимо осалымат тыланда ыжым ыште чай? Але вара иктаж-кєм обижатленам? Ида сыре, чыла тиде нерве пужлымылан да пашаште чотак ярнымылан кєра. Ала каласеда ыле, шольыдаже кунамрак толеш? Тиде кечылаште? Айда упшыдам тєрлатен пуэм. Тугеже вич ий шинчен маныда? О, эсогыл кумшо гана? Йолташ, ида сыре, пожалуйста, мый вет тендам туге чот пагалем!..

Е.Николаев.

В.Дмитриев-Ози

Мыскара марла муттогедыш*

Кочаж ден уныкаже кастене «Кӧ, мо тыгае – пале» шым букван кроссвордым тогед шинчат. Кочаже йодыштеш, уныкаже вашешта.

Ӱдырашын кӱчык… (Ӱппунем)

— Урвалте.

Йӱштӧ капан… (Вӱрдымӧ)

— Лумкува.

Эн патыр… (Лӱддымӧ)

-Пулемёт.

Эн лишыл родына… (Кочавел)

— Обезьян.

Эн изи еҥ… (Лилипут)

— Шоляшем.

Мутланаш полша… (Ыҥлымаш)

— Аватмут.

Начарын ойла… (Попугай)

— Пунумша.

Йолдымо улеш… (Колобок)

— Таксист.

Шочдымо чывиге… (Маямуно)

— Оварчык.

Кушто музо, тушто… (Музымӧр)

— Сонарзе.

Сӱаныште ончыч коштеш… (Сӱанвуй)

— Гармонь.

Лишемаш полша пырля… (Мурымаш)

— Канымаш.

Мокмырым шӧра… (Мӱйурва)

— Пелштоп.

Весыным шолышт ила… (Пачемыш)

— Омыдымо.

Шагал тӱняште… (Намысле)

— Нарашта.

Пеш изи наста… (Молекул)

— Пашадар.

Эн кӱшнӧ чоҥештылше кайык… (Тӱлеген)

— Самолёт.

Почшым лӱҥгыкта… (Чывызик)

— Йӱдлыве.

Шӱкшӱн ила… (Йӧндымӧ)

— Йӧрдымӧ.

Тошто пӧръеҥ лӱм… (Самарий)

— Йыванай.

Ӱстембалне сий оза… (Самовар)

— Самопал.

* Муттогедыш (неол.) – кроссворд

Шинчалыкшым монден

Ик кечын врач деке приёмыш мийышым. Тудо мыйын медицине картычкем тышке-тушко пєрдыктыльє, пєрдыктыльє да ойла:

— Чыла, хана… Тичмаш визымше вер манашат лиеш…

Кагаз лаштыклажым шерын лекте:

— У-у-у! Ну, капец… А вет эше тунарак шоҥго улмыла огеш чуч.

Мый тунар чот лўдымат, чытырыше йўк дене йодам:

— Мо тугай, доктыр? Тунарак вара пашам томам мо?

— Да, блин, шинчалыкем мєҥгыштє монден коденам. А тудын деч посна йєршын нимомак ом уж!

Яра тўредыктен

Парикмахер деке, икшывым вўден, пєръеҥ пура.

— ™пдам тўредаш? Пондашдам нўжаш? – йодеш парикмахер.

— Тидыжымат, тудыжымат ыштыза, — вашешта пєръеҥ.

Икмыняр жап гыч ўпым тўредше мастер пашажым мучашла. Тунам пєръеҥет ойла:

— Ынде ньоган ўпшым тўредса, а мый киоскышто газетым налын пурем.

Жап ятырак эрта, йочан ўпшымат тўред пытарыме, а пєръеҥ эшеат уке.

— Ачатше кушко каен йомо? – чытышыже пытен, йодеш парикмахер рвезе деч.

— Тудо мыйын ачам огыл, — лўдын вашешта йоча. – Тиде чўчў уремыште мый декем лишеме да йодо: «™петым яра тўредыктымет шуэш?» Мыят келшышым.

Ме тый денет ик вўр улына

Ик араб нефтяной шейхлан, илышыжым арален кодаш манын, вучыдымын да пеш вашке еҥ вўрым капышкыже колташ кўлеш лийын. Тудын вўржє -пеш шуэн вашлиялтше группо. Ятыр кычалмек, ик еврейын тыгаяк вўран улмыжым рашемденыт. Тудат шейхлан вўржым пуаш келша. Куанымыж дене араб еврейлан пєртым, машинам пєлекла.

Талук гыч адакат тыгаяк томаша лийын кая. Адакат путырак писын тыгаяк вўр кўлеш лиеш. Еврей, куанен, вўрым налме пунктыш куржеш. Но тиде гана араб шейх тудлан ик коробка печеньым веле пєлекла.

Еврей єрын йодеш:

— Кодшо гана те мыланем пєртым, машинам пєлеклышда кызытше молан тыге веле?

— Тунам мыйын капыштем эше еврей вўр пєрдын огыл, — вашешта араб.

Воштылчык оҥгыр

Марий шке йымал вургемжым мушкаш шонен пышта. Вургем мушмо машина воктене изишак шўраҥыштешат, ватыж деч йодеш:

— Шергаканем, могай режимым шындаш?

— Майкыштетше мом возымо, ончал, — паша кокла гыч вашешта пелашыже.

— «Спартак – чемпион!» — йўкын лудеш марийже.

***

Кок хакер вашлийынытат, мутланат. Иктыже йодеш:

— А тыйын провайдерет кє?

— ФСБ…