Йошкар-Оласе Революций площадьыште закон дене келшыдымын чоҥымо да нӧлтен шуктыде кудалтыме 148 пачеран лийшаш пӧрт нерген газетна кодшо кечылаште возен ыле. Вес кечынжак редакцийыш рӱдолаште илыше лудшына тольо да тыгаяк икмыняр объект улмо нерген каласыш, нунын нергенат газет гоч каласаш йодо. Йодмыжым шуктена.
Общероссийский калык фронтын Марий Элысе отделенийжын активистше-влак лач кодшо кечылаште нине объектла еда рейдым эртареныт да мом ужмыштым каҥашеныт, тидын нерген материал дене палдареныт.
Чоҥен шуктыде кудалтыме нине объектыш логалат гын, чонетлан шу-уй чучеш, пуйто нуно йӧршеш вес тӱняште шинчат. Пырдыжла шемемыныт, пычкемыш, кермыч, бетон пудырго, куштыра ора да шукияш пурак дене темше коридорла шонданым ушештарат. Коваште копыж-ж тарвана. Чыла лук гыч шучкылык шӱла. Шуко пырдыжыште ала-кӧн лӱмеш йӧратымаш нерген шомак возалтын, ала-кӧжым яжар койышлан титаклен пырдыж мучко игылт серыме. Ала-кӧ ала молан проститлаш йодеш. Тыште йӧршеш палыдыме вес илыш шолеш…
Нине объектым рӱдолан «шем рожшо-влак» манаш келшен толеш, очыни. Шемемше чыла окна янда деч посна чынжымак шемемше рожым ушештара. Активист-влак кудалтыме нине стройкын ончыкыжо пӱрымашышт могай улмым да еҥ-влаклан мынярлан лӱдыкшым ыштымыштым терген лектыныт.
Ныл тыгай объект гыч иктыж нерген каласкаленна, маньым. Вес адрес – Эшкинин уремыште Изи Какшан сер воктене шукертсек бомбитлыме гай койын шинчыше пеле шалатыме зданий. Тудо здравоохраненийын объектше, маныт. Йошкар-Олан администрацийже ты стройкышто уэмдыме пашам шукташ разрешенийым пуэн огыл. Тений 20 августышто тыште 13 ияш ӱдыр, пуреҥгаен, чот сусырген, йӧра кеч эмлымверыш наҥгаен шуктеныт. Тылеч ончыч, июльышто, тыштак, модын коштшыштла, кок йоча эмганен. Йӧра, тазалыкыштлан кугу эҥгекшак лийын огыл. (Фото: Сервер, В номер, Андреев, Ул.Эшкинина, здание организации).
Лийын шудымо ты культурно-веселитлыме комплексым чоҥымо ваштареш тиде кундемыште илыше-влакын чот шогымыштым тачысе кече гай шарнем. Ондакше тудын олмышто, Изи Какшан эҥерын сылне серыштыже, йоча-влакын модмо верышт лийын. Сомбатхей микрорайонын лишыл пӧртлаштыже илыше-шамыч, верым кумдаҥден да тӱзатен, каныме верыш савыраш шоненыт. Строитель-шамычлан пашам тӱҥалаш пуымо ваштареш шогышо активист-влак группым чумыреныт, икмыняр экспертизым тарлен ыштыктеныт. Тергыше-влак ик ойыш шуыныт: эҥер пелен тыгай кугу объектым чоҥаш ок лий. Ен-влак икмыняр гана судыш пуэныт (кажныштыже мылам лияш пернен), но тыршымышт арам лийын. 2003 ийыште строитель-влак содыки свайым кыраш тӱҥалыныт, тыгодым, сургалтын, воктен шинчыше пӧрт-влакын пырдыжышт шелышталтын. Шелышталтмын амалже тидак улмым вес экспертизе пеҥгыдемден. Но рӱдолан тунамсе вуйлатышыштым тидат шогалтен огыл.
Кок ий эртымеке, ты «ударле» стройко шогалын. Латкок ий тудо, шоналтыде ыштыме озадымылыклан пример семын, тӱкыде шоген. 2015 ий шошым посна шогышо кудалтыме ик зданийжым йоча поликлиникыш савыраш шотым муыныт. Лу пачашан эше ик зданийжым пелыж марте ронченыт да кудалтеныт. Молан манаш гын тудым чоҥымо нормо ден правилым торжан пудыртен нӧлтеныт улмаш. Оласе власть тӱҥалтыштак калык шомакым колеш гын, кӱлдымӧ тыгай зданий ок нӧлталт, таче тудын дене кылдалтше проблеме ок лек ыле…
Красноармейский уремыште чоҥен шуктыдмо 98б №-ан пӧртынат пырдыжше шуко вере «сӱрет галерейыш» савырнен. Чыгылтше кидан «мастар-влак» тыште мом-гына возен огытыл. Но руш йылмым палаш ситыдыме чӱдӧ ушан улмышт раш шижалтеш. Йошкар-Олан администрацийжын ты пӧртым нӧлтен шукташ Инвалид-влакын Всероссийский обществыштын Семеновкысо отделенийжылан пуымо разрешенийжын срокшо 2003 ийыштак лектын. Пашам умбакыже шуяш вес тыгаяк документ кӱлеш. Кызыт ты объектлан оза – «СтройТраст» ООО. Организацийн данныйже почеш, ты пӧртым пай дене чоҥаш 40 еҥ оксам пыштен. Тудо рӱдолан администрацийышкыже лу пачашан 100 пачеран пӧртым нӧлташ планым пуэн. Туштыжо ты планым Российын Градостроительный кодексыштыже пеҥгыдемдыме нормо дене келыштараш темленыт. Тидыже 2015 ийыште лийын. Тылеч вара организаций ты объект нерген пуйто монден, мэрийыш уэмдыме планым темлен огыл. (Фото: Сервер, В номер, Андреев, ул. Красноармейская98б фото-1).
Черняков уремысе ты сокыр пӧртым кунам чоҥаш тӱналме, каласашат неле. Ала кодшо курымын 90-шо, ала 80-ше ийлаж гыч нӧлтат манын шонат. Озажат уло – «Марий машиностроитель завод» акционер ушем. Но тудын кидыште шотшылан гына шотлалтеш улмаш. Пӧрт олмысо мланде участкым предприятийлан арендыш пуымо лийын. Объектым сентябрьыште але октябрьыште торгыш ужалаш лукташ шонат. Ик жапыште чоҥен шуктыдымо ты оралте яра шинчен огыл маныт ты кундемыште илыше-влак. Тушто кредалме клуб шолып ыштен, ойлат. (Фото: Сервер, В номер, Андреев, ул. Чернякова многокв. дом)
Теве мо ӧрыктара: чыла нине объектым логалаш лийдымын тӱрыс печен налме огыл. Верын-верын гына авырен налмылан кӧра тушко кӧ шонен, тудо логалын, мом шонен, тудым ыштен кертеш. Южо «пондашан» стройкыштыжо пече йӧршеш уке. Сандене нуно поснак йоча-шамычлан лӱдыкшым луктыт, шучко тӱсышт дене кундемым локтыл шинчат, рӱдолам каргат, палемдат ОНФ-ын экспертше-влак. Нуно объект-влакын озаштлан да власть органлан нине оралтым але мучаш марте чоҥен шукташ, але тушко йӧршеш пураш лийдымын жаплан петыраш, але йӧршеш пужаш темленыт.
А.АНДРЕЕВ.
(ОНФ-н отделенийже гыч налме фото).
