«Шукырак пашам ыште, шагалрак мутлане!»
«Самырык профессионал-влак» (WorldSkills Russia) регион кӱкшытан IX открытый чемпионатым республикысе Чодыра озанлык техникумын участникше-влак тений лач тыгай девиз дене почыныт. Ушештарена, ты гана профессионал мастарлык таҥасымаш кундемыштына 1-5 мартыште эрта, а кугурак ийготан да опытан-влак усталыкыштым 10-12 мартыште ончыкташ тӱҥалыт. Регионысо чемпионатын организаций комитетшым Марий Эл правительстве председательын икымше алмаштышыже М.Васютин вуйлата. Таҥасымаш теҥгече Юл кундем кугыжаныш технологий университетыште очно-дистанций йӧн дене торжественно почылтын.
219 ӱдыр-рвезе ушна
Эртышым шарналташ гын, 2012 ийыште регион кӱкшытан тыгай чемпионатыште улыжат 15 участник гына лийын гын, ӱмаште 315 ӱдыр-рвезе пашазе профессийлаште мастарлыкшым ончыктен, а тений чылаже 290 конкурсант шкенжым терга, нунын пашаштым 300 утла эксперт аклаш тӱҥалеш. Эксперт-влак шотышто ойлаш гын, нуно мемнан республик гыч огыл, Москва, Самара, Тула областла, Удмурт республик гыч улыт. Тидын нерген таҥасымашым почмо деч ончыч Марий Эл Образований да науко министр Наталья Адамова палдарен. Тудо палемден:
– Чемпионатын тӱҥ шонымашыже – пашазе профессийын кӱлешлыкшым ончыкташ да тудын чапшым нӧлталаш, школышто тунемше-влакым тудым ойыраш кумылаҥдаш, республикысе экономике секторыш самырык-влакым шукырак ушаш, нунын коклаште ик эн талантан-влаклан шкем ончыкташ йӧным пуаш. А «мунло-влакын моштымашышт» таҥасымаш 50 ий деч кугурак ийготан-шамычын профессионал мастарлыкышт дене палдараш. «Самырык профессионал-влак» (WorldSkills Russia) чемпионатым Марий Элыште кандаш ий почела эртаренна, тиде толкыныш ушнымылан кӧра ты жапыште кыдалаш профессионал образованийым пуышо организаций-влакын материально-технический базыштым палынак пеҥгыдемдыме, тыгак мастерской-шамычым тӱнямбал стандартлан келшышын уэмден олмыктымо. Но эн кугу сеҥымаш – студент-влакын сеҥымашышт. Пытартыш кум ийым налаш гын, 2018 ийыште эртыше Национальный чемпионатыште «Предпринимательстве. Юниор-влак» компетенцийыште мемнан участник-влак кумшо верым налыныт, 2019 да 2020 ийлаште ийыште таҥасымашын финалыштыже «Коҥгам оптымаш» компетенцийыште ший призёрна-влак лийыныт. Каласыман, Марий Эл Республикым вуйлатышын кӱштымашыже дене келшышын, тений гыч тыгай кӱкшытыш шушо участник-влак да нунын наставникышт республикысе правительствын грантше дене палемдалтыт, тудын кугытшо – 30 тӱжем теҥге. Тенийысе таҥасымаш очно эртаралтыт, но ончышо-влак деч посна. Регион кӱкшытыштӧ сеҥыше-влак республикын Национальный сборныйышкыжо пурат да чемпионатын финалыштыже моштымашым ончыктат. А тудыжо Башкортостан республикын Уфа олаштыже тений кеҥежым лиеш.
Кок у компетенций
Участник-влак гына огыл, ий гыч ийыш чемпионатын компетенцийже-влакат ешаралт толыт. Марий Эл Образований да науко министрын алмаштышыже Александр Ивановын мутшо почеш, тений конкурсант-влаклан заданий чылаже 32 компетенций почеш ямдылыме: «Плиткым оптымаш», «Кермычым оптымаш», «Маляр да декоративный паша», «Ландшафт дизайн», «Штукатур пашам кукшын ыштымаш», «Коҥгам оптымаш», «Электромонтаж», «Модо технологий», «Парикмахер искусство», «Повар паша», «Кондитер паша», «Ресторан сервис», «Отельым администрироватлымаш», «Сеть да системе администрирований», «Веб-дизайн да разработко», «Изирак класслаште туныктымаш», «Школ деч ончычсо воспитаний», «1С: Предприятий 8» платформышто бизнеслан IT –решений», «Бизнеслан программе решений», «ЧПУ-ан станоклаште токарь паша», «Рекрутинг», «Электронике», CAD инженер дизайн», «Грузым экспедироватлымаш», «Предпринимательстве», «Пашам аралымаш», «Медицине да социальный паша», «Социальный паша», «Утарыме паша», «Правоохранительный (полиций) паша.
– Ӱмашсе дене таҥастараш гын, тенийысе чемпионатыш у кок компетенцийым ешарыме. Тиде – «Физический культур, спорт да фитнес» ден «Бухгалтер учёт». Конкурсант-влакым молгунамсе семынак, ийготыштым шотыш налын, кум группылан шелме: 14 гыч 16, 16 гыч 22 ияш-влак да 50 ий деч кугурак-шамыч. 16 гыч 22 ияш-влак чыла 32 компетенций дене таҥасат, 14 гыч 16 ияш-шамыч (юниор-влак) шкенгыштым куд компетенцийыште – «Кондитер паша», «Кермычым оптымаш», «Предпринимательстве», «Электромонтаж», «Парикмахер искусство», «Бизнеслан программе решений» – тергат. «Мунло-влакын моштымашышт» таҥасымаш «Кермычым оптымаш», «Модо технологий» да «Школ ончычсо воспитаний» компетенцийла дене лиеш. Но пашаже чотышто огыл, мемнан тӱзадачына – самырык тукымым тачысе илышлан, республикын экономике секторжылан эн кӱлешан профессийлан туныкташ, – каласен министрын алмаштышыже.
Компетенцийлам ончалаш гын, тушто могай направлений огеш сите, шонеда? Туге, ялозанлык паша дене кылалтше профессий. Молан? Тиде йодышлан Владимир Васильевич тыге вашештен:
– Чын, тыгай компетенцийлам таче кечылан таҥасымашыш пуртымо огыл. Амалже – ялозанлык агрегат, технике моткоч шергакан, адакшым компетенций площадкым ышташ мо кӱлешым чылажымат иканаште налман. Туге гынат тиде йодыш шотышто паша ышталтеш.
Участник-влаклан мастарлыкым ончыкташ республикысе кандаш образовательный организацийыште 12 площадке пӱтынек ямде.
Каласыман, тиде вич кечылан организатор-влак тӱрлӧ мероприятийлан поян «Паша программым» ямдыленыт. Таче республикыштына кыдалаш профессионал образованийым пуымо системым уэмдыме паша кузе кая? Республикысе паша рынке могай специальностян еҥым эн шуко йодеш? Техникум ден завод да моло предприятийла коклаште кыл могайрак? Самырык специалист-шамыч дене могай паша ышталтеш? Нине да моло йодышым «Паша программе» почеш каҥашаш палемдыме. Тыгак министерствым, ведомствым, предприятийым вуйлатыше, туныктышо-влаклан «Ончыкылык пашаеҥым ямдылыме качествым саемдыме направлений-влак кокла гыч иктыже – сеть кыл» ӱчашымаш площадкыште шонымашым каласаш, темлаш йӧн лиеш. Тидын деч посна школышто тунемше-шамычлан мастер-классым, экскурсийым эртарат, но ты гана чылажымат онлай йӧн дене гына.
Г.КОЖЕВНИКОВА
