Таклан огыл «Айдемым паша чапландра» манеш калык. Эртыше кечылаште Марий Турек районысо Сардаялыште илыше Илья Борисович Андреев Татарстан Республикын сулло чоҥышыжо чап лӱм дене палемдалтын. Озаҥ оласе Ленин лӱмеш тӱвыра пӧртыштӧ тудлан наградым Татарстан Республикын президентше Рустам Минниханов шкеже кучыктен. А икмыняр ий ончыч тудо эше Татарстан Правителствын Чап грамотыж денат палемдалтын улмаш. Кузе тыге лийын кертын, йодыда? Кандаш ий наре Альберт Борисович татар калыкын илыме кундемышкыже пашаш кудалыштеш. Шкетын огыл, бригаде дене. Шке ялже гычак латкандаш пӧръеҥ пеленже коштеш. Чыланат кермычым оптат, тӱрлӧ обьектым чоҥат.
Наградым налмеке, вес кечынже ме сулло чоҥышо дене тудын суртыштыжо вашлийын мутланышна. Командировкыш миенна ыле, сандене тудын деке пурен лекде ыжна керт. Людмила пелашыжат мӧҥгыштак лийын. Каласен кодыман: ты еш шке вий дене ыштыме кок пачашан оралтыште ила. Озанлыкыштышт чылажат, марий манмыла, сайын илаш келыштарыме. У технолгий-влакым кучылтмо. Пӧртыш пурымо пӧлем, кумда зал, малыме, йоча пӧлем-влак, паша вер. Кермычым оптышо специалистын суртыштыжо але вара марий коҥга лийшаш огыл? Тудат уло. Пелашыже мелнам кӱэшташ ямдылалтеш ыле. Мо ӧрыкытарыш: мушкылт лекташ «олто да мушкылт» манме монча суртыштак. Кудывечыш лектын, вес кугурак мончам, вӱтам, кеҥежымсе пӧлемым, гаражым, ял илышыште кӱлешан моло оралтым ужат. Пӧртын цоколь ужашыштыже консервироватлыме пакчасаскам аралаш пеш йӧнан верым келыштарыме. Ончычсо семын пареҥгым пӧртйымаке шупшын пурташ огеш кӱл. Мотор сад, кугу пакча. А шеҥгелныже Сердинка эҥер йоген кая. Олык тайылыште канаш верым келштарыме. Ончал савырнет да шоналтет: але вара тыгай вер гыч ӧрдыжкӧ кайымет шуэш: оза-влакынат кидышт-йолышт чылалан толеш, йогыланен огыт шинче.
— Альберт Борисович, пашам ыштыме организацийыштыда тендам тугеже пагалат, лектеш? А кузе тушко логалында?
— Шкенан дене паша лийыногыл. Арск олаште тӱҥ архитекторлан ыштыше сай палымем лийын. Тудын темлымыж почешак Пестерчинский районышто «Строитель+» ООО-што ынде кандаш ий наре ыштем. Ик эн виян организацийлан шотлалтеш, вуйлатышыланат ӧпке монь уке. Жапыштыже пашадарым тӱлат, тушто тыршыше-влакым аклат, пагалат, пашаланат йӧным ыштат. Бригадыштем ончыч 30 утла лийынна, кызыт латкандашын кодынна, Чылан гаяк Сардаял гыч улына, икте гына Арбор гыч. Кӱлеш гын, шкенан ялыштат икте-весылан ты але вес сомылым ворандараш полшена. Шукерте огыл вич пачашан пӧртым нӧлтен пытарышна. Шуматкечын, рушарнян колтат, сандене мӧҥгыш толын кертына. Эшежым тушко кудалышташат тора огыл, 120 километр наре веле. Тидат йӧнан.
— Тендан ешыште чылан гаяк строитель улыт, маныч ялыште.
— Ала-кузе тыге лектын. Ме ешыште визытын улына. Кугу да кыдалаш иза-влак Йӱдвелыште илат да тыгак чоҥышылан пашам ыштат. Фельдшер акам Мосараште ила. А теве изирак шӱжарна Москваште Кремльыште штукатур-малярлан ышта.
— Пелашдан ойлымыж почеш, шкежат Йӱдвелыште кужу жап ыштенда?
— Тыгай пагыт лийын. Индеш ий наре Йӱдвеллан пуэнам. Тудын марте шкенан дене гаражым вуйлатенам. Варажым,озанлык лунчыргымеке, пашам кычалаш тӱҥальым. Тунам верысе администраций вуйлатышыланат темленыт, но мый отказенам. Молан манаш гын чон йодмо почеш вуйлатыше огыл, хозяйственник улам. Кеч образовнийжым заочно налашат лиеш ыле, но тиде мыйын огыл.
— А бригадир пашаште вуйлатыме мастарлыкше садак кӱлеш вет?
— Кӱлеш, но тыште утларакше шкендыч гай еҥ-влакым организоватлен моштыман. Пырля коштмо йолташем-влак колыштыт, пагалат. Адакшым чылажат шке дене кылдалтын. Паша улмо годым йогыланыман огыл. Шонет гын, пашам эре муаш лиеш.
— Эре ӧрдыж велыште пашам ыштен коштыда, суртшым нӧлташ жапшым кузе муында?
— Паша коклаштак. Канаш жап уке манме гаяк, эре иктаж-мом да чоҥена. Каныш еда Андрей эргым дене эре шогылтына. Шуматкече, рушарня улыт. Людмила пелашемат тугай: ты але вес шонымашым илышыш шыҥдараш кумыланден, шӱкенак шога. Мый шкежат весе-шамычын кузе мом чоҥышмыштым ончем, эскерем. Южо шонымашыжым шкаланат налам. Мутлан, теве каныме зоным ышташ шонымаш уло. Ик вере ужынам да войзенат налынам. Пелашемлан ончыктем гын, пашалан кычка веле, очыни (воштылеш).
— Тугеже Тендан шумо сеҥымашын пел ужашыже пелашдан манаш лиеш?
— Тугак, очыни. Мый пелашем дене кугешнем. Тудо мыйын чытамсыр, эре уым кычалше. Мыйымат кумылаҥденак шога. Сурт-оралтыште иктаж-мом уым ыштышашлан темлем гын, тудо чечасак мом ыштышашым пеҥгыдемда. Сулен налме канышыште гынат, тудак суртым куча, вольыкым ашна, йоча,уныка-влакым онча. Шке жапыштыже Йӱдвелыштат илен коштынна. Ынде кумло кок ий пырля улына.
— Кугу пӧртыштӧ кугу еш илышаш. Шочыда мынярын улыт?
— Эргына ден ӱдырна, кок уныкана улыт. Эргына машинистлан тунем лектын, кызыт Казаньыш ешыж дене илаш куснаш ямдылалтеш.
— Каналташыже жапым муыда мо?
— Шуэн, но лектын коштына. Татарстанысе, Марий Элысе «Ваштар курык» санаторийлаште лийынна. Москваш, кечывалвелкылат миенна. А такшым, мемнан Сардаял тугакшат пеш сылне верыште шинча, ала-кушко ӧрдыжкӧ кайымыже огешат шу.
— Пелашда дене ятыр ий пырля иледа, но тыгодымак шуко жапым еш деч тораште эртареда. Санденак йодде ом чыте: еш пиалан лийже манын, вате-марий коклаште мо эн тӱҥ?
— Икте-весым йӧраташ да пагалаш кӱлеш. Мыйын шонымаште ӱшанлык деч посна ок лий. Пашаш каем гынат, сайын палем: суртыштем чыла сай… Пелашем ӱшанлын тудым куча, мыйым вуча. Толын пурем, шокшо кочкыш, монча дене вашлиеш.
Светлана Носова мутланен.
Снимкылаште: Альберт Борисович Людмила пелашыж дене пырля; Андреевмытын суртышт; пӧртыш пурымаште; омса воктене сравочым сакаш келыштарыме наста; озавате мелнам кӱэштеш; А.БАндреевын Татарстаныште налме нарадыже-влак; озаватын погымо эм шудыжо; телылан ямдылыме шапаш.
Авторын фотожо.
