Илаш веле огыл, а сайын да улан илаш шонышо кеч-куштат да кеч-кунамат могай-гынат йӧным садак шонен муэш. Тидыже пытартыш жапыште яллаште поснак палдырна.
У Торъял районыжо Овалже ялыште илыше Лебедевмыт ешат тыгаяк. Вате-марий Надежда ден Владимир вольыкым шагал огыл ашнат, 30 гектар мландым налыныт.
Школым пытарымеке, ӱдыр вигак, манаш лиеш — 18 ияшак Танаксола гыч Овалжыш марлан толын. Тӱҥалтыште «Толмань» кол озанлыкыште склад вуйлатышылан ыштен, вараже йочасадыштат, тӱвыра пӧртыштат, кевытыштат тыршен.
Лебедевмыт тылеч ончычат вольыкым шукак ашненыт гынат, Надежда Борисовна ӱмаште веле индивидуальный предприниматель радамыш ушнен. Тунамак район администрацийын экономике отделже гоч республикнан Экономике да торговльо министерствыжын изи бизнесым вияҥдыме шотышто программышкыже логалыныт, да 88 тӱжем теҥге окса полышым пуэныт.
— Тиде окса дене ме ешарен ушкалым, лӱштымӧ аппаратым, нунылан кургым налынна. Ынде ныл вуй ушкалым, ӱшкыжаш кок презым, ныл сӧснам ашненна. Теле вашеш кокытшым шӱшкылынна, — каласкала чолга ӱдырамаш.
Но тӱрлӧ амал дене предприниматель радам гыч тений тудо лектын. Туге гынат вольыкым шуко ашнымылан да ял шотан илемыште эн сай личный подсобный озанлык семын ӱмаште Лебедевмыт ешым палемденыт, пӧлекым кучыктеныт.
Вольыкым шуко ашнет гын, пукшаш корма, курго шагал огыл кӱлеш. Санденак тиде еш пареҥгым шуко шында. Ӱмаште кок гектар кумдыкышто ончен куштен. А шындаш мландыжым вес ял воктене пуэныт. 30 гектар кумдыкышто ик ужашыштыже шудым ӱдат, весыжым «кокымшо киндылан» ойыреныт. Тудыжым мыняржым шке кӱлешлан коденыт, кодшыжым ужаленыт.
— Тӱҥалтыште, лу ий наре ончыч, тудым шым гектарышкат шынденна ыле. Но жап эртыме семын кумдыкым иземден толна, молан манаш гын ужалаш нелырак лийын. Адакшым моткоч шулдын пуаш пернен. Тӱҥ шотышто Йошкар-Олаште эртыше ялозанлык ярмиҥгаште калыклан темленна, — палдара озавате.
Шоналташ гын, тынар кумдыкышто пареҥгым ончен кушташ – манаш веле. Йӧра, шындыме-лукмо, урымо, моло пашам шукташ Лебедевмытын шкеныштын тракторышт уло. Тыге пашашт ятырлан куштылемын. Погымо годым веле икмыняр еҥым полшаш ӱжыт. Тунамжат родышт, йолташышт, палымышт толыт. А ончыч, тылеч ятырлан шуко ончен куштымышт годым, еҥ-влакым оксала тарлашыштат логалын.
Ончыкыланат тиде ешын шонымашыже кугу. Вате-марий сӧснам иктаж лу вуй мартеат шуктынешт. Тидын дене пырля лудым, комбым ончаш шонат. А ыштен налме окса дене сӧсна вӱтам чоҥаш палемдат. Вес шонымашыштат пашам чот ышташ тарата:
— Йоча-шамыч кумытын улыт, сандене пӧртым кугемдаш кӱлеш. Саша армий гыч шукерте огыл толын, Таня медколледжыште кокымшо курсышто шинчымашым пога, Алеша школышто шымше классыште тунемеш, — мане авашт. Вара шуйыш: — Володя пелашем «Толманьыште» тӱҥ рыбоводлан ышта. А мый мӧҥгыштӧ шогылтам. Тыге сайрак — нигушко вашкышаш уке. Сурт кокласе чыла сомылым икшырымын шукташ жапем уло.
А кастене, паша деч ярсымекше, яра жапыштыже Надежда Борисовна верысе тӱвыра пӧрт пеленсе «Эрвий» ансамбльыш коштеш. Тидлан ынде 15 ият шуын. Школышто тунеммыж годым Лумарий школын «Шӱшпык» ансамбльын участницыже лийын. Тудын дене эсогыл Артек марте миен шуыныт. Тылеч вара Лумарийысе «Ош ломбер» ансамбльышкат ушнен. Икманаш, тудо уло илышыж мучко художественный самодеятельность дене кылым куча.
Очыни, тыгак лийшаш. Илыш – тиде паша гына огыл. Чон нергенат шарныман. Чон каныше, кумыл нӧлтшӧ гын, кеч-могай пашажат сайынрак ворана, илышат куандара.
Любовь Камалетдинова.
