14 июньышто Россий Федерацийын правительствыже РФ Паша да социальный аралымаш министерствын ямдылыме да йыжыҥын-йыжыҥын кугемдыме ийготыш шумеке, шоҥгылык шотышто страховой пенсийым палемдымылан виктаралтше «Пенсийым палемдыме да тӱлымӧ шотышто Россий Федерацийын посна законодательный актлашкыже вашталтышым пуртымо нерген» федеральный законын проектшым сайлан шотлен.
Законын проектше ӱдырамашым 63 ияшым, пӧръеҥым 65 ияшым пенсийыш колташ да пенсий ийготым 2019 ий 1 январь гыч эркын-эркын кугемден толаш темла.
Тиде вашталтыш кызытсе пенсионер-влакым – Россий Пенсий фонд гыч пенсийым налше-шамычым – ок тӱкӧ. Нуно пенсийымат, социальный выплатымат тымарте улшо пенсий правашт да льготышт дене келшышынак налаш тӱҥалыт. Марий Эл Республикыште 55 гыч 65 ияш марте 83 тӱжем еҥ шоҥгылык шотышто пенсийым налеш, нунын коклаште – 60 тӱжем ӱдырамаш. Палемдыме ийготышто 27 тӱжем пенсионер пашам ышта, тышечын – 20 тӱжем ӱдырамаш.
Пенсий ийготым кӱзыктымӧ дене пашам ыштыдыме пенсионер-влакын пенсийыштым Россий Федераций президентын тений 7 майыште лукмо «Россий Федерацийын 2024 ий марте национальный цельже да вияҥме стратегический задачыже-влак нерген» пунчалже дене келшышын, идалыкаш инфляций деч шукырак кӱзыкташ йӧн лиеш.
Пенсийыш лекме ийготым лывыргын кӱзыкташ темлыме: ӱдырамаш-влаклан – 2019 гыч 2034 ий марте, пӧръеҥ-шамычлан – 2019 гыч 2028 ий марте. Тиде сӱрет таблицыште тыге коеш:
Пӧръеҥ-влак шочмо ий пенсийыш лекме ий пенсийыш лекме ийгот
1959 2020 61
1960 2022 62
1961 2024 63
1962 2026 64
1963 2028 65
Ӱдырамаш-влак
1964 2020 56
1965 2022 57
1966 2024 58
1967 2026 59
1968 2028 60
1969 2030 61
1970 2032 62
1971 2034 63
Умылтарыме семын тидымат палемден кодыде огеш лий: пашам ыштыме ийготым кугемдыме шотышто темлымаш элыштына весырак демографий ситуаций формироватлалтме, рашрак каласаш гын, пашам ыштыше калыкын шагалеммыже да пенсионер-влакын шукеммышт дене кылдалтын, тылеч посна калыкын шоҥгемме жапшат вашталтын (статистике почеш, айдеме палынак шуко илаш тӱҥалын). 2000-2017 ийлаште Российыште пӧръеҥ-влакын илышышт кокла шот дене 8,5 ийлан (59 гыч 67,5 ий марте) кужемын, а ӱдырамаш-шамычын – 5,4 ийлан (72,26 гыч 77,64 ий марте). Росстатын ончылгоч палемдымыж почеш, 2024 ийлан пӧръеҥ-влакын илышышт кокла шот дене 72,3 ий марте кужемеш, ӱдырамаш-шамычын – 82, 1 ий марте. Пенсий ийготыш шумо жаплан, 2028 ийлан, пӧръеҥ-влакын илышышт 2017 ий деч 7,6 ийлан кужемеш да 75,1 ий лиеш, ӱдырамаш-шамычын – 7,64 ийлан кужемеш да 85,28 ий лиеш.
Вес тендендият уло. Таче кечылан пенсий ийготым чыла гаяк элыште кӱзыктеныт. Тӱнямбалсе эллаште тидым ХХ курымын 80-ше ийлаштыжак ышташ тӱҥалыныт. Россий гаяк условийыште илыше Эрвел Европа да Евразий кумдыкышто Узбекистан деч моло эл-влак пенсий ийготым шукертак кӱзыктеныт. Мутлан, Молдавийыште да Азербайджаныште пӧръеҥ-влакым пенсийыш 65 ийым темымекышт веле колтат, Арменийыште ӱдырамаш пенсийыш 63 ияш лектеш, тыгаяк пенсий ийготым Казахстаныште палемдаш шонат. Эстоний, Латвий, Литва гай Прибалтика эллаште 2025-2027 ий-влаклан пенсий ийготым 65 ий марте шуктат, а Германий, Испаний, Италий гай Старый Свет эллаште 2020 ийлан ӱдырамашланат, пӧръеҥланат пенсийыш лекме жап 67 ий лиеш.
Российыште пенсийыш лекме жапым кугемдыме нерген проект – темлымаш веле. Тудым Кугыжаныш Думышто шыжым ончышаш улыт.
М.ИВАНОВА.