Марий радион шочмо кечыжлан 1933 ий 20 июнь шотлалтеш. Лач тиде кече гыч тудо кӱрылтыш деч посна пашам ышташ тӱҥалын. А «Йошкар-Ола ойла» ой радио дене икымше гана ты ийынак 15 майыште йоҥген. Тидым шотыш налын, Марий радиошко унала миен толна да тудын кызытсе илышыж, могай вашталтыш лийме, ончыкылыклан шонымашышт дене палыме лийна.
Вашталтыш шагал огыл да шукыжо шинчашкак перна. Мутлан, Марий радио — ВГТРК-ан «Марий Эл» ГТРК-жын филиалже семын ондак посна зданийыште верланен ыле гын, кум ий наре ончыч телевиденийын полатышкыже куснен. Технике уэмме палдырна — илыш дене тӧр кайыме кажне пӧлемыште раш койо. Чыла тидыжым шке шинча денак ужаш кызыт радиовещаний службым вуйлатыше Вячеслав Анатольевич Кольцов йӧным ыштыш. Лач тудак кабинетла еда изирак экскурсийым эртарыш да кушто могай паша шукталтме нерген каласкалыш. Сандене муталынамшнамат тышечак тӱҥална.
— Вячеслав Анатольевич, кызыт пӱтынек у технике дене пашам ыштеда. А тудлан тунемашыже неле лийын огыл? Лӱдмаш шижалтын огыл?
— Уке-е. Писын тунемалтын. У технике дене пашам ышташыжат куштылгырак. Ончыч 40 утла еҥ лийынна гын, кызыт пелыж нарын веле улына. Тыгодымак телевидений дене кылна утларак пеҥгыдемын. Кӱлеш годым икте-весылан полшена. Ик пашаеҥ уке гын, тудым весе алмашта. Тиде моткочак сай. А ончыч кок организацийжат ГТРК-ан филиалжак лийынна гынат, радио посна, телевидений посна пашам ыштенна.
— У технике дене пайдаланен, пытартыш жапыште ончычсо муро ден спектакль-влакым цифровой форматыш кусаренда?
— Тиде пашам мучашленна манынат кертам – ончычсо могай муро ден спектакль мемнан лийын – чылажымат кусаренна. «Айвика», «Салика», «Мӱкш отар», «Кеҥеж йӱд», ятыр моло, тыгак ондаксе муро-влак кызыт дискыште аралалтыт. Санденак тидым ме радион шӧртньӧ фондшылан шотлена да эфирыште кучылтмо годымат тыгак ойлена. А тиде, чынжымак, шӧртньӧ фонд, вет, мутлан, Виктор Бурлаковын, Мария Сапожникован, Майя Романован, Степан Кузьминыхын, ятыр-ятыр моло артист ден мурызын йӱкыштым эше кушто колын кертат? Ты шотышто кугу да моткочак кӱлешан паша ышталтын.
Жал, кечеш мыланна кум шагат, а идалыкыште 700 утла шагат гына пуалтеш. Марий Эл Радио семын эфирыш кечыгут манме гай лектына гын, чыла тидым эшеат чӱчкыдын кучылтын кертына ыле.
— А Марий Эл Радио дене конкурент улмыдала огеш чуч?
— Уке. Нунын – шке колыштшышт, мемнанат — шкенан. Ӱмаште июнь гыч ме 106 FM-ыш кусненна да ынде машина дене кудалме годымат, Интернет гочат колышташ лиеш. Сандене тиде йӧн дене еҥ-шамыч утларак пайдаланаш тӱҥалыныт, шонена. Мый, мутлан, шкеже садыште улмо годым поснак Марий Эл радиом чӱктен шындем да кечыгут колыштам. Тугеже конкурент улмо нерген могай мут лийын кертеш? Тушто эре гаяк муро йоҥгас. А мемнан радиошто йоча, самырык-влаклан передаче улыт гынат, тӱҥ колыштшынаже – кугурак ийготан еҥ-влак.
— Нунын дене кылда уло? Темлымаш, тыланымаш але ӧпке дене йыҥгыртат?
— Йынгыртат. Ӧпкешт шукыжак огыл. А тыланымаш ден темлымашыштым шагал огыл ойлат. Мутлан, ончычсо вуйлатыше-влак нерген каласкалаш йодыт, тошто муро ден спектакльым эшеат чӱчкыдынрак йоҥгалтараш темлат. Мый, моло пашаеҥна-влак дене таҥастарымаште, кугурак ийготан семын, эфирыште чыла тидым утларакак кучылташ тыршем. Паша гыч кайымешкем тыгак ышташ шонем.
— Кайымекыда, эфирыш лукмым чарнат гын?
— Огыт чарне-е. Алмашташ лийдыме еҥ уке, маныт. Мый олмешем тугай айдемым кодем, кӧ фондым сайын пала.
— Тугеже те олмешда кӧм кодышашымат шонен ямдыленда?
— Ноябрьыште пенсийыш лектамыс. Шкеже эше каяш ом шоно. Но иктаж-кунам тидым садак ыштыман. Сандене алмаштышым шонен ямдыленам. Тудо радио пашам пала да олмешем кодаш тореш огыл. Такшым эше виемже уло. Пашажат – вӱрыштемак. Кузе лиеш – ончалына.
— Командировкыш чӱчкыдын лектыда?
— Лектына. Кызыт телевидений дене пырля миен толына. Тунамак материалым кондена да икте-весылан ямдылена.
— Ончыкыжым пашашкыда мом уым пурташ, могай передачым ямдылаш шонеда?
— У передаче шуэн огыл лектеш. Ӱдыр-шамыч эше самырык улыт, сандене ончыкылан оҥай у шонымашышт ятыр. Кызыт кажне шагатыште рушла да марла передаче-влакат йоҥгат. Ончыкыжым ик шагат, мутлан, марла гына ойлаш, вес шагатыште рушла передаче-влакым гына колташ шонена. Тыгеже колыштшо-влаклан йӧнанрак лиеш, шонена. Тӱрлӧ неле йодышым тарватен, тыгак пайдале ой-каҥашым пуэн кертше специалист-влакым, мутлан, юристым, врачым, колхоз председательым ӱжын, вияш эфирым чӱчкыдынрак эртараш шонымашна уло. Иктешлыме семын каласаш гын, Марий радио тӱняштыжат икте веле. Сандене тудо лийын, лиеш да ончыкыжымат калыклан служитлаш тӱҥалеш манын ӱшанем.
Любовь Камалетдинова мутланен.
М.Скобелевын фотожо.
