Йошкар-Оласе мэрын пунчалже почеш ГУЛАГ тоштерым жаплан петыреныт. Тыгай увер кызыт ты оралтын пырдыжыштыже кеча.
Тоштер кугыжаныш тӱвыра поянлык объектлан шотлалтше купеч Булыинын ончычсо оралтыштыже верланен. Тудым аварийныйлан шотлымо, сандене уэмден олмыкташ кӱлеш. Тидын шотыштак Йошкар-Олаште Политический репрессийын жертвыже-влакым курымеш шарнымашеш кодымо шотышто межведомственный пашаче группын заседанийже эртен. Тудым Россий Президентын 2016 ийыште лукмо кӱштымашыже почеш ыштыме. Группым Россий Президентын советникше, Россий Президент пеленсе Гражан обществым вияҥдымаш да айдемын праваже шотышто советын председательже Михаил Федотов вуйлата. Ттудо Йошкар-Олаш толын коштын.
Ты группын еҥже-влак шкештат Булыгинын пӧртыштыжӧ лийыныт. Нунын пунчалышт почешак, оралтым пеш писын уэмден олмыктыман. ГУЛАГ тоштер вуйлатыше Николай Аракчеевын да йолташыже-влакын погымо артефактыштымат шотыш кондыман, уэмдыман да тоштерлан келшыше экспонатлаш савырыман. «Мутат уке, нуным арален кодыман, сандене жаплан вераҥдаш вес верым муман», — палемден Михаил Федотов.
Кызытеш тоштер складым ушештара. Тудо кугыжаныш оралтыште верланен да юридический лицалан ок шотлалт. «Кушто экспонат, кушто фонд — умылашат ок лий», — каласен РАН-ын Всеобщий историй институтшын тӱҥ научный пашаеҥже Юлия Кантор .
Тыгай иктешлымаш дене пашаче группын моло еҥжат — Российысе кызытсе историйын кугыжаныш рӱдо тоштерын директоржо Ирина Великанова, Москвасе ГУЛАГ историй кугыжаныш тоштерын пӧлка вуйлатышыже Артем Готлиба — келшеныт.
Пашаче группын еҥже-влак Йошкар-Оласе ГУЛАГ тоштерлан у сыным налмаште полшаш мутланен келшленыт. Тидын шотыштак Марий Эл правительстве председательын икымше алмаштышыже Михаил Васютин мутым налын. Тудо Марий Эл Республикыште политический репрессийын жертвыже-влакын праваштым реабилитироватлыме шотышто комиссийын пашаже дене палдарен, вет лач тудо тидлан вуйын шога. Тачысе кечылан республикыште 347 тыгай еҥ ила. Нуным реабилитроватлыме але политический репрессийыш логалшылан шотлымо. 1989 ийыште Мендур корнышто репрессийыш логалше-влакым тойымо дене кылдалтше шымлымаш дене Марий кугыжаныш университетын профессоржо, историй науко доктор Валерий Патрушев палдарен. Ойлымыжо почеш, таче тушто 200 наре тойымо верым рашемдыме.
Республикыште политический репрессийыш логалше-влак нергенак Марий Элын тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министерствыжын Тӱвыра поянлыкым аралыме, пайдаланыме да оролымо шотышто управлений вуйлатыше Аурика Михеева, Марий митрополит Иоанн палдареныт.
Пашаче группын заседанийыштыже ятыр кӱлешан пунчалым луктыныт. Республикыште политический репрессийын жертвыже-влакын праваштым реабилитироватлыме шотышто комсссийын пашажым сайлан шотлымо да лӱмжым вашталташ темлыме. Ынде тудо Марий Эл Республикыште политический репрессийыш логалше-влакым курымеш шарнымашеш кодымо шотышто кугыжаныш политикын концепцийыжым илышыш шыҥдарыме шотышто комиссий маналташ тӱналеш. Тудын составышкыже общественностьын еҥже-влакымат пурташ палемдыме.
Тидын шотыштак Йошкар-Оласе да Марий епархийын сай пашажым ончыктымо. Йошкар-Оласе администрацийлан лишыл жапыште ГУЛАГ тоштерын верланыме оралтыжым петыраш, экспонатше-влаклан описьым ыштен, нуным жаплан вес оралтыш аралаш пуаш кӱштымо. Тидын дене пырля кугыжаныш тӱвыра поянлык объектлан шотлалтше Булыгинын пӧртшым уэмден олмыкташ да тудым социально-культурный да патриотический назначениян оралтыш савыраш темлыме.
С.Носова.
