ТАЧЕ ЯЛЫШТЕ

Вольыкым онченат илен лекташ лиеш

«Вольыкым онченат илен лекташ лиеш», – маныт Кужэҥер районысо Коклаялыште илыше Смирновмытын ешыштышт.

Тиде ешым пашаче манаш тӱрыс келшен толеш. Суртоза, Виталий Александрович, ӱмыржӧ мучко тӱшка озанлык пашаште тыршен, техникым виктарен. Пелашыже, Ольга Николаевна, вольыкым ончен. Кум икшывым, Татьянам, Натальям да Алексейым, ончен куштеныт, йол ӱмбаке шогалтеныт. Ӱдыр-шамыч шочмо кундемешак илаш кодыныт. Татьяна Шорсолаште, кум пачашан пӧртыштӧ, пачерым налын, кок икшывыже уло. Кызыт пачерым олмыктат, сандене жаплан илаш ача-ава деке куснен. «Акашевский» сурткайык фабрикыште пашам ышта. А Алексей, эн изиракышт, кеч олаште ила да пашам ышта, ял деч кугунжак торлен огыл манаш лиеш, кажне каныш кечын мӧҥгӧ вашка.

– Наталья ӱдырем пашам ышташ Йӱдвел кундемышкат кошто. Но ӧрдыж вел тудо ӧрдыжак, шочмо кундемлан мо шуэш? Мӧҥгӧ пӧртыльӧ, шке озанлык дене илаш кутырен келшышна. Эн ончыч ӱшкыжаш вич презым нална, изиш варарак эше ешарышна, – каласкала аваже Ольга Николаевна. – Ончычсо вӱташте шыгыр лие, шуко вольыкым ашнаш йӧнан огыл ыле. Тидым шотыш налын, Алексей эргым пакча шеҥгелнына вӱтам нӧлташ лие да шонымашкыже шуо. У вӱташте йоҥгыдо, волгыдо, вольыкым ончаш йӧнан. Кызыт кормокухньым йӧнештара, склад уло.

Ӱшкыжышт лучко вуй марте ешаралтын. Вольыкым пукшен ӧрдыктараш ӱшкыжаш презым ял калык деч, тыгак тӱшка озанлык дечат налыт.

Алексей Николаевичлан кызыт кумло шым ий. Шке жапыштыже МарГУ-што тунемын, биолог специальностьым налын. Но пӱрымаш тудым Йошкар-Оласе ик пилорамыш пашам ышташ конден, кызытат туштак тырша. Каныш кечылаште ача-авалан, акалан полшаш толеш. А такшым тудо чынжымак сай озанлыкым поген: технике, мланде, вольык – чылажат уло. Эн ондак у вӱтам нӧлтен. Шкаланжак тасман пилорамым налын, пакчаштыжак келыштарен шынден. Тыште кеч-могай оҥам, брусым пӱчкедаш лиеш. Теве вӱтам чоҥымо годым тыгай материал моткочак кӱлын. Техникымат ситышын поген: МТЗ маркан трактор, тележке, косилке, шорвондо – чылажат кургым ямдылыме годым кӱлыт. Тыгак мотоблокышт уло, тудымат пашаште кучылтыт.

Ме Смирновмытын озанлыкыштышт сентябрь тӱҥалтыште лийна. Мийымына кечын эрдене пукшен ӧрдыктарыме икмыняр ӱшкыжым  предприниматель-влак Параньга шыл цехыш налын наҥгаеныт. Южо ӱшкыжшӧ шӱдӧ тӱжем теҥгешкат шуын.

– Ялыште вольыкым онченат илен лекташ лиеш, – ойла Ольга Николаевна. – Но пашаже эр гыч кас марте чотак логалеш, эре йол ӱмбалне лийман, каналташ яра жап пеш шагал кодеш. Тазалыкшат начарештеш: я икте, я весе коршта. Йӧра ме вольыкым тӱшкан ончена да нелылыкшым пырля пайлена.

Вольыкым ашнет гын, курго деч посна ок лий. Лу гектар мландым арендыш налыныт. Тушто шудым ончен куштат. Нелылыкше тыште: шкеныштын прес-подборщикышт уке, еҥым тарлаш логалеш. Кунамже Шӱргыял гыч фермер В.Петуховым, а кунамже Купсола гыч С.Петуховым шудым поген, рулоныш пӱтырен пуаш йодыт. Пырчым шке ончен огыт кушто, тидлан кугу роскотым ыштыман ыле. Ий еда шагал огыл фуражлык пырчым налыт. Эше шыжым ял калык деч тыгыде пареҥгым налын, шолтен пукшат.

Петуховмыт цесаркым, кӱркам ашнат. Нуным ме кӱнчен налме пареҥге пакчаште ужна. Пырля коштыт, кочкышым кычалыт. Смирновмытын мутышт почеш, нуным шуко вуйымак огыт ашне, шке кӱлешлан гына кучылтыт. Шуко вольыкым ашнет гын, сурткайыкым кушташ жапшат огеш код. Ӱшкыж деч посна ушкалышт, тунашт улыт. Ончычшо ушкалышт кок вуй лийын улмаш, уто шӧрымат сдатленыт. Но ӱшкыжым пукшен ӧрдыктарш тӱҥалмеке, иктыжым веле коденыт. Кызыт ушкал ден тунаштым ял калыкын вольыкшо дене пырля электрокӱтӱчӧ полшымо дене кӱтат. Электрокӱтӱчыжым ял дене тӱшкан погынен налыныт.

Пакчаштышт кугу теплице коеш. Тушто помидорым, киярым куштат. Эшеже персикышт уло. Тений тудын саскаже варашырак кодын шуын. Кодшо ийын ты кушкыл тамле саскаж дене куандарен.

Вячеслав Смоленцев   

Авторын фотожо

 

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий