Покро пайрем кечын, 14 октябрьыште, Шернур районысо Кугу Торешкӱвар ялыште Галина Андреевна Малинина шочын. Эрла тудо йыргешке лӱмгечыжым, юбилейжым, палемда.
Кызыт Галина Андреевна — Кугыжаныш Думын Марий Эл Республик деч депутатше Светлана Солнцеван полышкалышыже. А тымарте тудым республикысе образований сферыште сайын паленыт. Арам огыл – кугу педстажан туныктышо. Педагогика науко кандидат.
Шонымашыже шукталтын
Галина Андреевнан изи годсо шонымашыже шукталтын: тудо туныктышо лийын. Марий кугыжаныш пединститутышто шинчымашым налме деч вара Марий Элысе президент школ-интернатыште коло ий утла тӱҥалтыш класслам туныктен. Москваште аспирантурым очно-заочный йӧн дене тунем пытарымекыже, Родион Иванович Чузаев Марий образований институтыш ӱжын.
— Вараже шкеже Марий кугыжаныш университетыш пашам ышташ кайыш, а мыйым олмешыже кодыш. Тыге мый «Культурологий да марий филологий» кафедрым вуйлаташ тӱҥальым. Ты жапыште марий йылме ден литературым туныктышо-влак дене, чыным ойлаш гын, вашла тунемынна, ялысе школлаште туныктышо-шамычын эн кӱлешан да келшен толшо йӧныштым илышыш пурташ темлымаш ден ой-каҥашым тӱшкан возенна, шуко вашлиймашым эртаренна.
Тылеч вара Галина Андреевнам Образований министерствышке пашаш ӱжыныт.
— Тунам тушто «национальный образований сектор» лийын. Ты пашамак умбакыже шуйымо, но тыгодым нормативно-правовой негыз почеш марий йылмым туныктымашым уэмдыме, могай программе дене туныктымо, ФГОC почеш учебникым да пособий-влакым вашталтыме да моло йодышла денат пашам ыштыме. Учебно-методический литературым чумырышо пашаче группо-влакым ыштенна. Тушко 67 педагог пурен. Тиде паша кызытсе министрын алмаштышыже Александр Васильевич Ивановын вӱдымыж почеш ышталтын.
Образований сферылан мый 41 ийым пуэнам. Пуэнам веле огыл, тушто «иленамак» манам гынат, йоҥылыш ом лий, шонем. Туныктымо паша илышыштем эн кугу верым айлен.
Кызытат пагален толыт
Галина Андреевна Малининан паша корныжо Национальный президент школ-интернат дене поснак чот кылдалтын. Вет тыште тудо эн кужу жап пашам ыштен — ныл выпускым туныктен луктын. Санденак ончычсо тунемшыже-влак кокла гыч шукынжо кызытат, погынен-погынен, унала толын каят.
— Жап шагал огыл эртенат, ынде чылаштым луген пытаренам. Чыланат ик классыште тунеммыла веле чучыт. Туге гынат шукышт нерген йывыртен шарнем. Шуко выпускникем шочмо школыштак туныктат: Вероника Кузнецова, Наталья Нагорова, Ирина Павлова, Лилия Кириллова, Надя Михайлова… Тунемшем ятыр лийын. Но нуным тӱҥалтыш класслаште веле туныктенам да сандене мыйын выпусникем улыт манын каласенжат ом керт. Кеч тыглай школ дене таҥастарымаште, интернатыште илыш вестӱрлырак. Йоча-шамычлан ме ава гаяк лияш тыршенна. Талантан йоча-влак дене пашам ыштымем мый пиаллан шотлем.
Ончылно мо – иктат ок пале
Илышыштына ончыкыжым мо лийшашым, могай савыртыш вучымым иктат огына пале. Но тыгодымак кеч-момат айдеме шкеже ойырен налеш. Иктаж-мо тудлан кӱлеш манын шотла гын, шонымыж семын ышташ тырша. Галина Андреевнат пытартыш жапыште илышыштыже кугу вашталтышым ыштен.
— Кызыт шуктымо пашам ончыч ыштымем деч ойыртемалтеш. Тӱҥжӧ – калыклан полшымаш. Эн ончычак мыйым шкеж деке полышкалышылан Марий Эл Республик деч Кугыжаныш Думын депутатше Лариса Николаевна Яковлева ӱжӧ. Тудлан моткочак кугу таум каласем. Варажым Кугыжаныш Думын депутатше Светлана Юрьевна Солнцева полышкалышыжлан нале. Ты пашам шуктымо жапыште образований сферысе ятыр йодышлан вашмутым пырля пуэна, районлашке, школлашке лектын коштына, еҥ-влак дене вашлийына. Светлана Юрьевна тӱрлӧ пашам ворандараш йӧным кычалеш. Шуко йодыш окса дене кылдалтеш. Тыгодым тудо республикыш шийвундым кондаш тырша манын каласен кертам. Шкежат але марте образований сферыште пашам ыштен, сандене туныктышо-влакын йодышыштым ӧрдыжеш огеш кодо. Лийме семын полшашак тырша.
Чон утларак шупшеш
— Ийгот мыняр шукырак погына, тунар мӧҥгышкӧ чон утларак шупшеш. Суртна шинча, но илыше уке. Жап лийме семын миен толаш тыршена.
Ялыштынак илыше шӱжарем, пошкудем-влак да верысе калык полшымо дене кум ий почела «Родник традиций» фестивальым эртарышна, — палдара Галина Андреевна.
Ик фестивальышт гын республик кӱкшытан лийын. Тушко тӱрлӧ район гыч толшо еш-шамыч шке кундемысе йӱлаштым, мастарлыкыштым ончыктеныт. А Кугу Торешкӱвар ялыште илыше-влак мончаш олтымо, команмелнам ыштыме, когыльым, мелнам кӱэштме, ӱйым шӱшмӧ, ушкалым лӱштымӧ да моло сомыл денат уна-влакым палдареныт. Кастене Марий кас, дискотеке эртаралтыныт. Эрлашыжым изижге-кугужге марий калыкын модышыжо-влак дене модыныт, марий кочкыш ден марий вургем конкурслашке ушненыт.
— Ялна верч тачат чон йӱла. Антонина шӱжарем дене пырля, тудо Марий Турек РОНО-што пашам ышта, Кугу Отечественный сарыш кайыше салтак-влак лӱмеш стелым шогалтынена. Пошкудына-влак дене мутланен келшена, шонем. Шуко ялыште тыгай шарныктыш уло, мемнанат лийшаш, — ойла чолга ӱдырамаш.
Ялыште шочын кушшо еҥ, очыни, ӱмыржӧ мучкылан мланде пашалан шӱман лийын кодеш. Галина Андреевна шукертсек олаште ила гынат, тудат – тыгаяк кумылан.
— Мемнан сад участкына эреак лийын. Кызытат Медведево районысо ик сылне ялыште улшо кумдыкыштына тӱрлӧ деч тӱрлӧ пеледышым шындем. Кажне ийын шыжым семынем шонем: «Тетла тынар омак шынде». Но, шошо шумеке, садак росотам ямдылаш тӱҥалам. Пакчагӧргым тунар огыл, кунар пеледышыжым шындыде омак чыте.
Куан ден ойго пырля коштыт
Галина Андреевна шке ойжым тыге мучашлыш:
— Анатолий пелашем ден эргым ты тӱня гыч эр каеныт. Тидлан чаманаш гына кодеш. Нимом от ыште. Но еш дене ме сайын иленна. Кызыт ӱдырем, шешкым, ныл уныкам чонем куандарат, илаш вийым пуат. Сандене мый шкемым садак пиалан айдемылан шотлем.
А ме пытартышлан тыге ойлена: шушаш шочмо кечыда дене, Галина Андреевна! Ончыкыжымат тыгаяк поро кумылан, тыматле да ныжыл койыш-шоктышан ӱдырамаш, марий калыклан эреак полшаш тыршыше айдеме лийын кодса. Пиалан лийза!
Любовь Камалетдинова.
Фотом еш альбом гыч налме.
