Шӧр озанлык – республикын ончыкылыкшо
Марий Эл вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо Александр Евстифеев кодшо шуматкечын кундемыштына ик эн сай фермер озанлыклан шотлалтше «Пригородный» СПК-ште да шӧрым ыштен налме шотышто Российыште эн кугу 50 озанлык радамыш пурышо «Племзавод «Семеновский» ЗАО-што лийын.
Нине озанлыкыште лиймыж годым республик вуйлатышын пашажым жаплан шуктышо сеҥымашышт нерген веле огыл пален налын, эше улшо нелылык-влакымат рашемден. Арнян икымше кечынже правительстве пӧртыштӧ эртыше совещаний тидланак – шӧр производствым вияҥдыме йодышлан — пӧлеклалтын ыле.
Совещанийыште Марий Эл Республик правительстве председательын икымше алмаштышыже, Марий Эл Республик вуйлатышын Администраций вуйлатышыже Сергей Сметанин, Марий Эл Республик вуйлатышын советникше Андрей Кравец, Марий Эл Республикын министрже, республик вуйлатышын Кугыжаныш Погынышто представительже Сергей Трухин, ялозанлык да продовольствий министр Юрий Сидыганов, республикысе район администраций вуйлатыше ден олан мэрже-влак лийыныт.
Совещаний тӱҥалтыште Александр Евстифеев икмыняр цифр дене палдарыш, вара палемдыш:
— Мемнан кундемыште вольык озанлыкым вияҥдаш да шӧрым шукырак ыштен налаш йӧн сай.
А теве весе шотышто шылталенрак да шонаш таратышын палемдыш.
— Мланде кумдык, тудым кучылтмо, кӧ оза улмо шотышто республикысе министерстве-влакын пуымо данныйышт ойыртемалтыт. Сандене шке райондам шымлыза да мылам чын цифрым пуыза: мыняр мланде, могай назначениян да могай статусан, кучылталтеш але огеш кучылталт. «Собака на сене» манме койыш палдырнышаш огыл. Мландын озаже-влак палышаш улыт: тудым налынат – пайдалане. Тушто пашам от ыште – весылан кучылташ пу але вес йӧнлан эҥерте. Но мемнан шинча ончылнак мланде шӱкшудо дене кушкын шогалшаш огыл, — ойжым пеҥгыдын каласен, темлыш администраций вуйлатыше-влаклан. Да тыге тудо пытартыш жапыште ик эн пӱсӧ, калыкым, поснак районлаште илышым, эн чот тургыжландарыше йодышым тарватыш. Тидын нерген мутланымым, а эн чотшо нелылыкым рашемдаш тӱҥалмым, чыланат вучат манына гын, йӧршынат йоҥылыш огына лий, очыни…
Моткочак кӱлешан вес ойымат пуыш:
— Районыштыда могай бизнес улмым, нунын кокла гыч кудышт ялозанлык производство дене кылдалтше пашам шуктымым шымлыза да тиде данныйым мылам пуыза. Шке районыштыда шӧрым ыштен налме шотышто могай ончыкылыкым ужыда, ялозанлык пердприятийыште производствын структуржым, нунын кумдыкышто улшо ялозанлык пашалан кучылталтшаш мландым пайдалын мо кучылтмым, кажне озанлыкыште да пӱтынь районышто шӧр производствым ончыкыжым кузе вияҥдаш лиймым радамлын рашемдыза. Ончыкыжым нине расчет-влак республиканский целевой программын негызше лийыт. Тыште те кажныже шке райондан начальникше веле огыл, а патриотшо улыда. Кузе те пашам ыштеда, шӧр производство шотышто райондам кузе палдареда, туге ме ончыкыжым пӱтынь республикыште вольык озанлыкым вияҥдыме программым ыштыме да вес кугу ола-влак денат иквереш ямдылыме (совместный) инвестиционный пашам кузе шуктышаш, нунын бюджет оксаштым мемнан республикыш кондышаш нерген темлымашым ыштышаш нерген шонаш тӱҥалына.
Тиде совещанийыштак А.Евстифеев эше вес кӱлешан да жаплан келшыше йодышым — туризм сферыште муниципал программе-влак дене кылдалтше — йодышымат тарватыш.
— Кызытеш тыгай программе ден подпрограмме-влак республикысе шым районышто веле – тиде Звенигово, Морко, Марий Турек, Килемар, У Торъял, Параньга да Оршанке районлаште — пашам ыштат, — мане тудо да кажне районышто экологический туризмым кузе вияҥдаш лийме шотышто шоналташ кӱштыш, шонымаш-влакым кок арня жапыште темлен шукташ йодо. Тиде ойжым мыняр-гынат шылтален ойлымо семынат аклаш лиеш. Санденак темлымашыже йоҥгымо деч вара совещанийыш погынышо администраций вуйлатыше-влакын чурийышт эшеат серьезныйрак лие. Тылеч вара пашалан, манмыла, шокшым кергалтенак пижаш кӱлмӧ нерген шонымаш ушыштым авалтыш, векат…
Умбакыже совещаний журналист-влак деч посна шуйныш. Но мемнан деке лӱмынак лекмыж годым Александр Евстифеев ойлыш:
— Те паледа: элыштына сай качестван шӧр огеш сите. Тудлан да моло шӧр кочкышлан йодмаш кугу. Республикыште 25 ий жапыште шӧрым ыштен налме шотышто паша кум пачаш утлалан иземын. А тиде – республикын ресурсшо. Сандене шӧр, ялозанлык, мланде дене кылдалтше пашам ончыкыжым кӱлеш семын шуктыман.
Любовь Камалетдинова.
