Тыгайыштыже чонланат куанле да куатле
Кеч-могай изи ялыш миен пурымеке, уремыште арулык, суртоза-влакын суртыштым чаткан да тӱрлӧ семын сӧрастарымышт шижалтеш.
Шернур районысо Чылдемыр ял шотан администрацийыш пурышо Алдияр ялыште икмыняр суртышто веле илат гынат, кажныж нерген кумдан возаш лиеш. Теве, мутлан, шола велне икымше пӧртыштӧ Елена Юрьевна Мамаеван кудывечышкыже пурымеке, йомак тӱняш логалмыла чучеш.
Уремыштак шудым ямдыла
— Жапше годым совхоз столовыйышто пашам ыштенам. Эрдене пашаш лектын кайыме да кас велеш толын пурымо. Совхоз шаланымеке, калык тӱрлӧ вере пашаш кошташ тӱҥалын, — чон корштен каласкала ӱдырамаш. – Мыят ынде вич ий Йошкар-Олашке пашаш кудалыштам, пӧлемым айлен илаш логалеш. Кажне шуматкечын, рушарнян шочмо ялышкем кудалыштынам. А тений шошо гыч тӱҥалын, коронавирус инфекций шарлымылан кӧра, олмешем ӱдырем пашаш кодын, а мый уныкам-влак дене мӧҥгыштӧ шогем.
Ялыште илыше ӱдырамашлан «мӧҥгыштӧ шогем» манаш чылтшак келшен огеш тол, шонем, вет кеҥежым паша моткоч шуко. Елена Юрьевнат канаш нимыняр огеш ярсе. Тудо лудым, чывым онча, тыгак шорыкым, казам ашна, сандене кеҥежым шудымат ситышын ямдылашыже логалеш. Йӧра, ончычсо семын тудыжым кычалын, ала-кушко шумеш кудалыштман, коштман огыл, ялыштыштак, капка воктенак солаш лиеш. Адакшым тений шудо лектышат пеш куандарыше.
— Ончыч ял воктене але уремыште шудым совхозлан солен наҥгаят ыле. Тидлан кӧра авам ятыр гана шинчын шортын, вет вольыкым пукшаш шудо кӱлын. Тыге тудо индеш шочшым пукшен, йӱкташ тыршен, — ойла Елена Юрьевна. – А кызыт ялыштына илыдыме суртшат ятырак, нунын ончылно але олмыштышт кыдал даҥыт шудо кушкын шогалын, сандене солыдежат огеш лий. Тыге уремнат яндаррак, ялнат моторрак коеш.
«Кеҥежым пуйто рвезештат»
Тыге манеш Елена Юрьевна. Кеҥежым пеленже уныкаже-влак: Ксюша, Лера, Анюта — улыт. Паша деч ярсымеке, каныме семын, кова нунын дене пырля снегымат, олык мӧрымат погаш миен коштын.
— Теве поҥгат кояш тӱҥалын. Тудымат ме пеш йӧратена. Йоча-влак дене пырля куржталын, пуйто рвезештат. Тыгодым самырык жап ушыш толын пура, — шыргыжале Елена Юрьевна. – А веҥе, толмыж еда ял воктенысе пӱяш колым кучаш коштеш.
Шонанпылла волгалтыт
Елена Мамаева пеледышым моткоч йӧрата. Пӧртыштыжо веле огыл, сад-пакчаштыжат могай да мыняр тӱрлӧ пеледышыже уке улыт!? Пӧртыштыжӧ иктаж кандашлу наре пеледыш кӧршӧк уло. А кудывечыштыже ойлыманат огыл!
— Уныкам-влаклан шӱм форман пеледыш клумбым лӱмынак пӧлекленам. Кажныжым чот йӧратем да шӱм пеленем ӧндалам, — ойла озавате. — Тений роза пеледышемлан ала-мо келшен огыл, чыла тӱрлыжат пытен.
Мамаевмытын кудывече покшелне кандашан цифрым ушештарыше ер уло, а тудын гоч кӱвар шуйналтын. Ер йырат тӱрлӧ тӱсан пеледыш пеледеш, нунын ӱмбалнышт мӱкш-влак куанен чоҥештылыт. Ерыште да пеледыш коклаште тӱрлӧ янлык, кайык койылалтыш. Теве, мутлан, ерыште лудо-влак ийын коштыт, а тумна кажне толшым пеледыш кокла гоч тӱткын эскера…
— Эн ончыч лудо-шамычлан йӱштылашышт лакым кӱнчен, вӱдым темынем ыле, а вара фантазий манмет ылыже, — воштылеш Елена Юрьевна, — Варажым шукияш пеледыш-влакым шындылаш тӱҥальым. Чылаже кудло шым тӱрлӧ уло! Ирис, тюльпан, пион, нарцисс да шуко молат.
Ялыште виноград кушкеш
Мамаевмыт пакчаште ынде шым ий наре виноград кушкеш. Вондыжо тений поснак одарланымыжым кушмымат палемдыш озаже. Шере саскам изижат-кугужат йӧратен кочкыт, пошкудышт родо-тукымыштлан пуат, палымыштымат сийлат.
«Чыве йолышто» — пӧрт
Уныкаже-влак дене Е.Мамаева моткоч кугешна. Пашалан вуйым огыт шупш. Изиракышт пакчаште шӱкшудым сомылаш полшат гын, кугуракше кочкашат шолтен мошта.
— Ӱдыр-влаклан пӱртӱсыштӧ лияш келша. Кечыгут куржталыт, модыт веле огыл, кочкашат уремыштак шинчыт. Тидлан кӧра веҥымлан йомакысе семын чыве йолышто шогышо пӧртым ышташ темленам ыле. Ты шонымаш уныкам-влаклан чо-отак келшен, садене ачаштат уло кумылын тыршен, шонымыштым шуктен.
— Ковам дене моткоч сай, чылт йомакыште улмо гай чучеш. Яндар юж, йыр – пеледыш, а кайык муро мочол кумылым нӧлта, — чонжым почо Ксюша да пушеҥге укшыш кылдыме лӱҥгалтыш деке куржын кайыш.
Чынак, ты суртышто, кудывечыште кажне лукым пайдалын да моштен кучылтмо. Тыгайыштыже икшыве-влаклан модын юарлашышт веле огыл, кугыеҥ-шамычланат пашам ышташ, каналташ да жапым веселан эртараш куанле.
Алевтина БАЙКОВА
Авторын фотожо
