Кодшо кечылаште командировкыш мийыме годым Шернур кугорно воктене, Ежово села ваштареш памашыш пурен лекна.
Мотор вершӧр, памаш кумдыкшымат сылнын тӱзатен шындыме, пеледыш шуко, йырже мотор садер авыра. Православный святой Иоанн Вседержательлан, Мироносицкий Юмо Авалан пелешташ юмоҥа-влакым вераҥдыман пырдыжымат нӧлтымӧ, сорта чӱкташат верым келыштарыме. Памашыжым Иоанн креститель лӱмеш тӱзатен шындыме манын тушто возымо. Православный-влак юмын шӱлышым пуртеныт, лектеш. Ик шот дене, тудым тӱзататат гын, молан тыге ыштен огыт керт. А вес шот дене, памаш — тудо садак пӱртӱсын калыклан пуымо поянлыкше, тушко чыланат коштын кертыт.
Памашшинчажымат леведыш йымаке пуртымо. Чывылталт лекташ посна оралте, шинчын каналташ посна вер улыт. Ик могырым ты кумдыкыш пураш капка гайым шогалтыме. А вес велымже – тыглай йолгорно толеш. Шижалтеш, кумдыкым эрыктенак шогат, тӱзатат. Санденак тыш толын кайыше-влак улыт, корныжымат такыртыме. Мемнан мийыме годым корным олмыктышо-влак памаш воктенак каналтат ыле.
Икте гына вигак шинчаш логале: памаш кумдык йыр пешак шуко Сосновскийын полдыранже (борщевик Сосновского) кушкыл пошен. От пале гын, от лӱд, очыни, но тудын лышташыже, пеледышыж дене коваштым когартымеке, лӱдаш тӱҥалат товатат.
Тыгай полдыран пеш кӱкшӧ лиеш, ныл метр наре нӧлталтеш. Тудо поша гын, пытараш куштылгыжак огыл. Кызыт Марий Элыште лач ты кушкылым сорлыклаш виктаралтше паша ылыжеш. Тений 31 мартыште тудын ваштареш кучедалме пашалан републикысе бюджет гыч муниципальный образований-влаклан эсогыл лӱмын оксам ойырымо нерген посна пунчалат лектын. Тидын деч вара 10 район гыч 26 ял шотан илем Ял озанлык да продовольствий министерстве дене республикысе бюджет гыч ты пашалан 4381,5 тӱжем теҥгем налаш манын, ойпидышымат ыштен.
А тылеч ончыч Совет Федераций адмнистративный правам пудыртымаш кодексыш ты кушкылым кучышо сад, участке оза-влакым эсогыл штрафоватлаш темлымашым ыштен ыле. Штрафшат изи огыл: посна еҥ-шамычлан — 2-3 тӱжем теҥге марте, должностной еҥ-влаклан — 5-10 тӱжем теҥге марте, предприниматель — влаклан — 7-12 тӱжем тенге марте, юридический лица-
влаклан — 20-30 тӱжем теҥге марте. Но кызытеш ты темлымаш шомакыште веле, кеч посна регионлаште полдыран ваштареш шукертак кучедалыт.
Марий Элыште гын ты паша вийым налеш веле. Мутлан, Параньга посёлко да ты районысо икмыняр моло илем йыр химий препаратым шават. Тичмаш налмаште шым гектарыште тыгай обработкым эртареныт. Но специалист-влакын ойлымышт почеш, тыге ыштыме деч вара ты кумдыкыш эше ик гана химий препаратым шавыман.
Историй гыч
Сосновскийын полдыранжым мемнан элыште сар деч вара шындаш тӱҥалыныт — вольык пукшаш. Вара веле шижыныт: тудо шӧрыш кочо тамым пурта, да солышо колхозник-влакын коваштыштым йӱлата. Коваште йошкарга, овара, кугу сусыр пале лиеш да пеш эркын тӧрлана. Кодшо курымын шымлымше ийлаштыже полдыраным корно воктене вольыкым лӱдыкташ манын эше шындылыныт гын, 2015 ийыште йӧршеш чарненыт. Кызыт полдыран ялозанлык культурлан огыл, аяран кушкыллан гына шотлалтеш.
Тудо моткоч писын шарла. Кузе кушкылым пытараш? Специалист-влакын темлымышт почеш, полдыраным изинек куклыман, кугу лияш пуыман огыл, нӧшмымат кышкен ынже шукто. Пеледышыжым пӱчкеден йӱлатымаш тудын шарлымыжым иземдаш полша. Но тидым чара кид дене огыл, секатор дене ыштыман. Тыгак полдыраным пытараш гербицидым кучылташ лиеш.
Иктым шарнен кодман: полдыран — аяр кушкыл. Тудын сокшо кидыш логалшаш огыл. Пеледышыжым йӱлатыме годым шикшыжат нерыш логалшаш огыл. Такшым, полдыраным пытараш чыла йӧным кучылташ лиеш. Тидымат палыман, тудын нӧшмыжӧ эсогыл лучко ий гычат тырлен кертеш… Тысе памаш йыр кушшо полдыранжым кӧ пытараш пижеш гын? Кызытеш тудо тушто койын шарла.
Светлана НОСОВА
М.Скобелевын фотожо.
