Таче ме поисковый группын (Галина Никоноровна ден Вениамин Иванович Петуховмытын) 2010 ийыште тӱҥалме шымлыме пашашт дене изиш палдарена. Тудо Кугу Отечественный сарын Сталинград кучедалмаш тулышто йомшо 147-ше стрелковый дивизий дене кылдалтын.
Петуховмытын погымо материалышт гыч ты дивизийыште Марий АССР гыч кредалше, ӧрдыж кундемеш вуйым пыштыше, немыч концлагерьлаште орланыше боец-шамыч нерген рашрак пален налаш лиеш. Тыгай поисковый материал, шымлымаш сарыште лийше-влак нерген у фактым ешара, родо-тукымжо-влаклан лишыл еҥыштым муаш полша. Кушеч чыла тиде тӱҥалын?
Кажне ийын Марий Эл гыч поисковик-влак Шарнымаш вахтыш шке кумылын лектыт. А Сеҥымаш кече деч ончыч сӧй пасушто лийше салтакын поро лӱмжым пєртылтымаш, элна ончылно шке порысшым тӱрыс шуктымыж нерген каласкалымаш, йомшылан шотлалтше еҥым элна верч вуйжым пыштымыжым рашемдымаш – моткоч кӱлешан суапле паша.
– Кугу Отечественный сарын историйыштыже Суровикино станций воктенысе кредалмаш – палыдыме лаштык. Тудын нерген нимогай школ учебникыште огеш ойлалт, – ойла Галина Петухова. – 147-ше стрелковый дивизийыш Татарстан, Чуваш, Удмурт, Марий АССР гыч еҥ-влакым погеныт. Сталинград кредалмашын 1942 ий 17 июль тӱҥалмлан шотлалтеш гынат, тудо 16 июльышто Сталинград марте чакнен шумо деч ончыч икымше кредалмашке пурен. Чынжым гын, Дон степьыште бой 1942 ий 16 июльышто 8 шагат кастене тӱҥалын. Тудо улыжат 20 минут шуйнен. 16 июль гыч 9 август марте дивизий Суровикино станций воктене илаш-колаш шоген, тушманлан Юл деке корным петырен. Дивизийын 3-шо стрелковый да ик артиллерий полкыштыжо Марий АССР-ын Юрино, Курыкмарий, Килемар, У Торъял, Марий Турек, Кужэҥер, Морко, Звенигово, Шернур, Параньга районлаж гыч салтак-влак лийыныт. Оршанке район гыч 240 еҥ кредалын, Йошкар-Ола гыч –169 еҥ. Чаманаш гына логалеш, 12757 салтак гыч 171-ше гына Донын вес серышкыже лектын. Шукышт увер деч посна йомыныт, вуйыштым пыштеныт, немыч пленыш логалыныт. Таче кечылан элым аралыше-влак кокла гыч южыштын лӱмышт районласе Шарнымаш книгашкат логалын огыл. Шочшыштлан, уныкаштлан, родо-тукымыштлан нуно увер деч посна йомшо улыт.
А Дивизий окружений гыч лектын огыл гынат, шке тиштыжым (боевой знамяжым) арален коден, умбакыже у салтак дене пойдаралтын, Богдан Хмельницкий орденан 147-ше Станиславский стрелковый дивизийыш савырнен. Сталинград фронт деч вара Волховский фронтыш Ленинградым аралаш каен. Такшым 170 еҥ окружений гыч лектын кертын. Тўрлє амаллан кєра командирже чыла документым йӱлалтен. Родо-тукымышт кычалаш тӱҥалмышт годым шуко умылыдымаш дене тўкненыт. Южо фамилийыште буквамат йоҥылыш возеныт. Тидыже ик дивизийым вес номеран дивизийыш вашталтыме дене кылдалтын.
Шарнымаш книгаш пурталтдыме да йомшо семын шотлалтше-влакын тыгай спискыштым темлена. Родо-тукымышт, палымышт улыт, кычалыт гын, тиде але тудо еҥ нерген лекше йодышым тыгай номеран телефон дене рашемден кертыда: 89024397067
Волжский военкомат:
- Белоусов Николай Васильевич, 1916 г.р., старшина, уроженец с.Н-Торъял, проживал в г.Волжске, ул.Дубовая, 21.
- Вырин Кирилл Сергеевич, 1903 г.р., старшина, 600 сп, транспортная рота, уроженец Тульской области, Гуньково, проживал в г.Волжск, ул.Красная, 2, жена Мария Степановна.
- Курмаев Николай Лукьянович, 1904 г.р., лейтенант, управление дивизии, вышел из окружения, уроженец Татарской АССР, Атяшевский р-н, д.Б-Мамадыш, проживал в г.Волжск, ул.Советская, 6. Жена Елизавета Александровна.
Звениговский РВК:
- Бадьин Михаил Дмитриевич, 1901 г.р., сержант, командир отделения штабной батареи 379 ап, уроженец Новоторъяльского района, д.Липовцы, проживал: Красногорский лесозавод, жена Марфа или Манефа К.
- Синицин Ф(едор) И(онович), 1904 г.р., рядовой, минометчик, 600 сп. Призван в КА 29.12.1941. Уроженец Татарской АССР, д.Яросланово, проживал в п.Красногорский, жена Варвара Устиновна.
Косолаповский РВК:
- Смоленцев Алексей Федорович, 1910 г.р., 640 сп. Уроженец д.Бор Шляписнкого с\с. Жена Мария Ивановна, мать Пирогова. Погиб 29.10.1943.
- Обухов Василий Е., 1912 г.р., рядовой, 76 батарея, 15 сп.
- Ислентьев Александр Иванович, 1918 г.р., наводчик 379 ап. Вышел из окружения. Уроженец д.Косолаповка, Ислентьева М.И.
М-Турекский РВК:
- Перминов Иван Васильевич, 1912 г.р., рядовой, 600 сп, уроженец д.Рус.Мосара. Жена Федосья Трофимовна. Погиб 2.02.1944.
- Мошковцев Иван Андреевич, рядовой комендантского взвода, 15 сп, уроженец д.Сысоево.
- Смирнов Георгий Семенович, 1912 г.р., разведрота, 640 сп, уроженец д.Мари Турек. Погиб 12.07.1944.
4.Чакин Д(митрий) П(орфирьевич), 1901 г.р., рядовой 2 батальона 379 ап. — это артиллерийский полк
Е. Эшкинина.
