Марий Турек районлан – 100 ий
«Ялозанлык механизаций техникум» ГБПОУ
«Ужде огыт кодо – пашана кӱлешан»
Кугыжаныш ялозанлык школ деч ялысе профтехучилище да вара ялозанлык механизаций техникум марте – тыге кушкын толын тиде тунемме тӧнеж. Да жапшат шагал огыл эртен – 77 ий. Тымарте могай гына профессиян да мыняр тӱжем пашаеҥым ямдылыме огыл, чылажымат – яллан кӱлшым. Техникумын ончычсо да кызытсе илышыж нерген тудын директоржо Н.В.АНТОНОВ дене кутырена.
– Николай Валерьевич, Те шкежат техникумышто 20 ий пашам ыштеда, тудын кужу историйжын изи огыл ужашыже улыда манаш лиеш. Кузе тышке логалында?
– Шочынжо Кужэҥер район Шӱдымари й ял гыч улам. Марий кугыжаныш пединститут деч вара 2004 ийыште тышке историй ден обществознанийым туныкташ толынам. Но изинек техникылан шӱмаҥ кушкынам. Ачам Валерий Фёдорович колхозышто парторгат, тӱҥ инженерат, вара председателят лийын, но тӱҥалтыште шофёрлан ыштен. Тидыжак йоча чонеш утларак келге кышам коден. Авам Тамара Георгиевна озанлыкыште тӱҥ бухгалтер лийын, вара кевытыштат ыштен, а шкеже Марий Турек район Ошлан ялыште шочын. Санденат дыр мый ты районысо да адакше технике дене туныктышо заведенийым ойыренам. Вара шкежат квалификацийым кугемдыме шот дене агробизнес институтышто ешартыш профессионал образованийым нальым да пытартыш вич ийыште ялозанлык механизаций дене туныктышым. Директорлан, конкурсым эртен, кодшо ий октябрь гыч ыштем.
– Директор пашадам мо гыч тӱҥалда?
– Олмыктымо сомыл гыч. Мастерскойышто, столовыйышто окнам вашталтышна, тӱшкагудышто душевойым тӧрлатышна. Да, мутат уке, техникым налме гыч. Ынде тунемше-влакнам тӱрлӧ вере шупшыкташ газельна уло. Трактор дене кудалышташ туныктышашлан тележкым кычал муна. У правил почеш тыге йодыт. Тудын йодмыж почешак кеҥеж мучко трактородромым ыштыман. Тидлан пеш кугу окса кӱлеш. Йодашыже йодыт, а оксажым огыт пу.
– Тыгай нелылык гыч кузе лекташ шонеда?
– Апрель кыдалне «Агропромышленный комплекслан пашаеҥым ямдылымаш: нелылык да тушеч лекме корно» темылан йыргешке ӱстел воктене каҥашымашым эртарышна. Тушко погынышо-влак лекше йодышым умылен вашлийыч да полшаш сӧрышт. Мемнан тӱҥ эҥертышна – «Колос» агрофирме» ООО профессионал цикл преподавательна ден производство мастерна-влаклан шке базыштыже стажировкым эрташ йӧным пуа. Тушто, тыгак «Хлебниковский», «Мари-Куптинский», «Акпарс» агрофирме» ООО-лаште да «Восход» колхоз» СХПК-ште тунемшына-влак практикым эрташ тӱҥалыт. ПГТУ-н филиалже – Йошкар-Оласе аграрный колледж посна специальность дене ямдылымаште профессионалитет программе гоч полша. Но чыла тидыже туныктымо дене кылдалтын. А трактородром площадкылан материал шотышто йодыш дене корным олмыктышо-влак деке лекташ логалеш, векат. Кызыт нуно районыштына кок вере тошто асфальт корным нӱжыт. Тусо пудыргым мыланна пуат гын, сай ыле. А озанлык-влак полшыде огыт керт, вет ме нунылан механизатор-влакым ямдылена. Республикнан Образований да науко министерствыжат оксам мыняр-гынат ойыраш сӧрен. Сандене йӧным муына, шонем.
– Ончычсо ден кызытсым таҥастарен ончалаш гын, специалист-влакым ямдылыме шотышто могай вашталтыш палдырна?
– Тунемшына-влак шагалемыт. Мыйын пашаш толмем годым нунын ныл группышт ыле, да кажныштыже 30 наре еҥ лийын. Кызыт ялозанлык технике дене кылдалтше кок группым гына погымо, да туштыжат – 25 да 15 еҥ дене. Школ деч вара шукынжо олаш каяш тыршат. Огытат шоналте, вет тыштат тыгаяк средний специальный образованийым пуэна. А вес квалификацийым налнет гын, курсым гына эрте.
Ончыч cпециализацийжат утларак да тӱрлӧ жапыште тӱрлӧ ыле: тракторист-машинистым, корно паша да чоҥымо паша мастерым, зоотехник ден ветеринарым, эсогыл автомеханикым ямдылыме. Кызыт кок группо гыч иктыштыже ялозанлык производствылык тракторист-машинистлан, весыштыже ялозанлык механизаций специальность дене туныктат. Икымшыштыже – кок ий гын, кокымшыштыжо тымарте ныл ий ыле, но тений – кум ий веле, вара тудо петырналтеш. Олмешыже ялозанлык технике да оборудований дене ыштымаш специальность лиеш. Туштат тӱҥ программыже ныл ий шуйна, но профессионалитетыш ушнымылан кӧра эксперимент шот дене кум ий марте кӱчыкемдалтеш. Кок вережат кыдалаш образований пуалтеш. Но икымшыже тӱҥалтыш профессионал образований шот дене профессий, а кокымшыжо специальный профессионал образований шот дене специальность маналтеш. Тыгодымак кок вережат ешартыш семын тракторист-машинист удостоверенийым налшаш улыт, адакше – чыла вич категорий дене. Вет тидыже нунын ончыкылык пашашт дене кылдалтын.
– Те профессионалитет нерген мутым лукда, ала тидын шотышто рашемдеда ыле?
– Тиде федерал программе почеш грантым Йошкар-Оласе аграрный колледж сеҥен налын, да мемнамат шым техникум дене пырля шке сетьышкыже ушен. Тудлан специальностьна дене келшыше пеш сай у оборудованийым пуэныт, сандене меат договор почеш тунемшына-влакым тушко шупшыкташ тӱҥалына. Ялозанлык технике да оборудований дене ыштымаш специализаций дене кумшо ий, а ынде ты специализаций денак профессионалитет программе почеш улыжат ик ий туныктенна. Икымше курсышто тӱҥ общеобразовательный предметла дене шинчымашым шкенан денак пуымо гын, кокымшо курс гыч спецдисциплиныла дене жапын-жапын тушко тунемаш коштыктена. Профессионалитет программыш жапын йодмыж дене келшышын квадрокоптерым тунеммашымат пуртымо. Вет кызытсе у трактор-влак кокла гыч южышт тугакшат спутник навигаций дене пайдаланаш келшышын оборудоватлыме улыт. Нунын кушто улмышт, мыняр гектарым обрабатыватлымышт, мыняр горючийым кучылтмо – чылажат шинча ончылно лиеш. Адакше механизаторлан тракторым виктарашат куштылгырак – автоматике полша. Но чыла техникыжак тыгай огытыл гын, ты случайыште иктаж-мом рашемдаш квадрокоптерлан эҥерташ лиеш. Ончыкыжо ялозанлык пашаштат тудо кучылталташ тӱҥалеш. Да профессионалитет программе почеш веле огыл, тыглай группыштат тидлан туныкташ палемдалтеш.
– Тендан дене заочный йӧн денат шинчымашым келгемдаш лиеш, маныт. Чынак мо?
– Лиеш. Кӧ жапше годым тӱҥалтыш профессионал образований программе почеш профессийым налын, а пашаште кыдалаш специальный образований кӱлеш, тыгай-влаклан ярак заочно тунемаш да ялозанлык технике да оборудований дене ыштымаш специальностьым налаш йӧн пуалтеш.
– Тугеже ончыкыжо лач кок специализаций дене пашаеҥым ямдылаш тӱҥалыда?
– Чылт тыгежак огыл. Ялозанлык механизаций специальность дене туныктымым тений гыч чарнена гынат, олмешыже ялозанлык производство мастерым ямдылаш тӱҥалына. Тидыже федерал кугыжаныш образований стандарт дене келшышын ышталтеш, да тушто кок ий тунемман. Эше ме шкенан профиль дене кылдалтдыме специальность дене повар-кондитерым ынде ик ий веле огыл ямдылена, тушто кум ий тунемман. Тидат ӱдыр-рвезе-влаклан келша. Нуно шкенан столовыйыштак тӱҥалтыш практикым налыт манаш лиеш. Теве ик тунемшына Диана Смирнова эртыше тунемме ийын эсогыл Марий Эл вуйлатышын стипендиатше лийын. А ончыкылык механизаторна-влак мемнан дене кылым кучышо озанлыклаште паша практикым эртат да южышт туштак пашам ышташ кодыт. Ик тыгай тунемшына Александр Хамадеев республикнан профессионал мастарлык шотышто тенийысе чемпионатшын регионал йыжыҥыштыже кокымшо верым налын. Тугеже тыршымынам ужде огыт кодо – пашана кӱлешан.
Юрий ИСАКОВ
Снимкылаште: Н.Антонов; директор Н.Антонов, тунемше Д.Смирнова, образований да науко министр Л.Ревуцкая; тунемше А.Хамадеев да наставник-мастер А.Перевозчиков; спецдисциплине дене туныктышо И.Васильев – урок годым; производствым вуйлатыше да повар пашалан туныктышо А.Гарипова (шолаште) – практике годым.
Авторын да техникум деч налме фото
