ЛӰМГЕЧЕ СЫЛНЫМУТ УВЕР ЙОГЫН

«Улат эре шӱмыштына, поэт, учитель, фронтовик!»

27 февральыште Советский район Кодам кыдалаш школышто Василий Рожкинын шочмыжлан 110 ий теммылан пöлеклалтше пайрем эртен

Пайремыш Советский районысо школла гыч тунемше, марий йылмым да литературым, ИКН-ым туныктышо-влак погыненыт. Нуным кинде-шинчал да поэтын «Пеш мӱндӱр кайыкла» почеламутшылан возымо муро дене вашлийыныт.

Кӱшыл Кодам ялыште шочын кушшо Василий Рожкинлан изинек неле-йӧсым чыташыже пернен. Книгам лудаш чот йӧратен, МГПИ пеленысе рабфакыште тунемын, вара Марий учительский институтым пытарен. Ик почеламутыштыжо воза:

Мыят кÿтÿчö рвезе дечын

Пеш ятыр ончык каенам.

Тыршен тунемын кажне кечын

Поэт, учитель лийынам.

– 100 ияш лӱмгечыжым теве тиде актовый залыштак, вара ялысе тӱвыра пӧртыштӧ пеш кумдан палемдышна. Оньыжа Эдуард Васильевич Александров дене пырля кугу делегаций дене Звенигово район Кужмарий селаш миенна.Туштат сай мероприятий эртен, землякнам шарнымыштлан таум ойленна. Василий Рожкин мыланна марий шӱлышым коден, тиде шӱлышым ме аралена, районыштына икмыняр национальный школ уло, йоча-влак шочмо марий йылмым куанен тунемыт, – каласен Кужмарий ял шотан администрацийым вуйлатыше И.А.Янцев.

Кодам кыдалаш школын директоржо И.Н.Булыгина, Йошкар-Ола гыч мийыше уна-влак: Марий Эл тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министерствын печать да тӱшка коммуникаций пӧлкажын тӱҥ специалистше Вячеслав Комаров, «Ямде лий» газетын журналистше, поэт Зоя Тимофеева (Висвис) да мыят – саламлыме мутым ойленна.

– Марий пединститутышто тунеммем годым визымше курсышто марий поэт ден писатель-влакын произведенийлаштышт топонимике теме дене диплом пашам возаш пернен. Мый Василий Рожкинын, Анатолий Айзенвортын да Семен Николаевын поэзийыштышт вашлиялтше вершӧр лӱм-влакым шымленам. Поэт-землякнан творчествыжым ончалаш гын, тудо моткочак сылнын, куштылго йылме дене возен. Почеламутшо-влак наизусть пеш писын тунемалтыт, те тидым шкеат шижында, очыни, – каласен Вячеслав Комаров.

В.Я.Рожкинын илыш корныжым умбакыже рашемдаш гын, У Торъял район Немда школышто туныктымыж годым 1940 ийыште тудым Йошкар Армийыш налыныт. Сар тӱҥалмек, Ленинградым, Псковым аралымаште, Польшым утарымаште кредалын. Берлин марте миен шуын огыл, 1945 ий апрельыште чот сусырген, кок ият пеле госпитальыште эмлалтын. Йошкар Знамя орден, «За боевые заслуги» медаль дене наградитлалтын.

Моктен поэт шке шочмо ялжым,

Сар жапыштат возен шоген.

Пером, оружийым кучалын,

Шке шочмо элжым арален, – воза З.Беляева.

Кодам школ пырдыжыште поэт-фронтовик лӱмеш шарнымаш оҥа кеча. Ятыр ий «Кодам ӱжара» литературно-творческий кружок пашам ышта. Кажне вич ий гыч районысо Рожкин лудмаш эртаралтеш. Чыла тидыже марий йылмым да литературым туныктышо, шочмо йылмым чот йӧратыше Зоя Александровна Беляеван тыршымыжлан кӧра ышталтеш.

– Ме Рожкин тукым улына. Тудын Геннадий эргыж дене кылым кучена, тудо ачаж гаяк туныктышо, Сургутышто ила. Икмыняр кече ончыч возен колтен: «Тау Тыланда тыге ачамым шарнымыланда! Пашада эше кӱшнӧ лийже! Ачамым тыге шарнен, аклен илымыланда пеш кугу таум каласем». Тиде мыланна моткоч шергакан мут, – куанжым шылтыде манын Зоя Александровна. Тудо тыгай товатмутым серен:

Поэт-земляк Василий Рожкин,

Улат эреак пеленна.

Ме таче, уло шӱм-чон почын,

Тылат тыге товатлена:

Кодам кундемым да школнажым

Ме йöраталын илена.

Шӱм-чон поянлыкшым да ямжым

Эре мокташ тÿҥалына.

Сылнымут пайремышке районысо чыла гаяк манме школ гыч тунемше, марий йылме да литератур, ИКН предметлам туныктышо-влак погыненыт: Кельмаксола (И.В.Караваева), Роҥго (Л.В.Александрова), Советский посёлкысо 2-шо номеран (Ж.Я.Ялкаева), 3-шо номеран (Р.А.Богомолова) кыдалаш, Ӧрша тӱҥ (Р.Г.Антропова) школла, Ургакш лицей (Р.Ю.Яншитова). Верысе йочасадыште ятыр ий тыршыше О.К.Эльтемерова кумылын нунын деке ушнен.

Положений почеш тенийысе Рожкин лудмаш икмыняр конкурсым ушен. Тиде сочинений, почеламутым лудмо (марий йылмым шочмо йылме семын да марий йылмым кугыжаныш йылме семын тунемше-влак коклаште посна-посна), муро, туныктышо-влак коклаште почеламутым эн мастарын лудмо таҥас-влак.

Йоча-влак Василий Рожкинын да шке районысо поэт-влакын: Вячеслав Комаровын, Альберт Васильевын, Надежда Эмыканын, Надежда Ильина-Иванован, тыгак Лидия Иксанован почеламутыштым лудыныт.

Туныктышо-влак «Марий сылнымутым туныктымаште кызытсе йöн-влакым кучылтмаш» педагогический проектым араленыт.

Палемден кодыман, Василий Рожкинын вич сборникше лектын: «Пеледме муро» (1939), «Боевой знамя» (1945), «Сеҥымаш муро» (1948), «Поро эр, Шочмо эл!» (1964) да «Тау!» (1970). Тудын пашажым шуйышо-влакат улыт, икмыняр автор шкенжын сылнымут саскажым колышташ темлен.

Муро да поэзий иктӧр ошкылыт. Мурсем деч посна могай сылнымут пайрем? Кодам тӱвыра пӧрт вуйлатыше, Марий Эл тӱвыран сулло пашаеҥже Виктор Ачибаев погынышо-влаклан муро пӧлекым ыштен, иктыже – туныктышо З.К.Беляева дене пырля возымо Кодам ялын гимнже.

Кертеш, кертеш Кодам ялнаже

Шÿм-чонжо дене кугешнен:

Поэт, учитель, фронтовикше

Илен элнам волгалтарен.

Мыняр куатле шонымашым

Кылден поэт шке ялже ден!

Эн сылне муро корнылажым

Мураш мыланна пöлеклен.

Л.СЕМЕНОВА

Авторын фотожо

 

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий