Айдеме тукым мыняр ила, тунар вияҥеш. Сандене ик курымысо илыш весе деч ойыртемалтынак толеш. Ик тукымын моштымашыже икте лийын гын, весе деч жап йӧршеш уым йодеш. Тенийысе тунемме идалыкыште тиде – пилотдымо чоҥештылше аппаратым виктарымаш. 2023 ий ноябрьыште Россий Просвещений министерстве «Основы безопасности и защиты Родины» тунемме курсын проектшын кӱштымашыжым савыктен», а 2024 ий 1 сентябрь гыч тудо элна мучко илышыш пурталташ тӱҥалын. Марий Элыштына тений Августысо образовательный форумышто Йошкар-Оласе технологий колледжыште БПЛА-м виктараш тунемме рӱдерым торжественно почыныт.
Молан лач тушто? Тений Российыште «Пилотдымо авиаций системе-влак» нацпроектын «Шке элыште ыштен лукмо пилотдымо авиаций системе-влаклан йодмашым кугемдымаш» федеральный проектше дене конкурсым эртарыме. Тушко йодмашым Йошкар-Оласе технологий колледж пуэн да сеҥыше-влакын радамышкышт лектын. «Марий Эл правительстве ден Образований да науко министерствылан конкурсыш ушнаш йӧным ыштымыштлан тауштем. Беспилотникым виктараш тунемаш кумылан шуко лийын, сандене ме конкурсым эртаренна, тыге 25 еҥан специализированный группым чумыренна», – каласен колледжын директоржо Анатолий Ванюшин.
Рӱдерлан колледжыште изи огыл верым ойырымо да тудым проект дене келшышын уэмден олмыктымо. Кумдык-влак тыгай улыт: базе (тыште теорий занятий-шамыч лийыт), чоҥештылме изи кумдыкышто практический тунеммаш кабинет, чоҥештылме кугу кумдык, стадионышто (тӱжвалне) чоҥештылме кумдык да инструктаж кабинет. Чыла тиде верла дене мемнам колледжын преподавательже Игорь Перун палдарен. «Рӱдерыштына кум тӱрлӧ коптер (авт.: икмыняр пропеллеран БПЛА-шамычын группышт-влакым ик мут дене тыге маныт) лиеш. Иктыже – «Геоскан Пионер», изи, эн проста. Тудо тӱҥ шотышто «ушан» конструкторым, робототехникым йӧратыше-влаклан. Кокымшо – кугурак, «Геоскан 201», агропромышленныйлан шотлалтеш. Кумшыжо эшеат кугу лийшаш, тудым кондышаш улыт», – каласыш тудо. Ик кумдыкышто студент-влак теорийым тунемаш тӱҥалыт гын, кокымшышто – дрон-шамычым олмыкташ да погаш, санденак тушто тидым ышташ шуко тӱрлӧ ӱзгарым вераҥдыме. Кумшо кумдык – спортзал гай, тыште изирак беспилотникым виктараш тунемаш чыла йӧн ышталтын.
Рӱдерым почмо кечын тунемме верыш республикысе 17 муниципальный образований гыч школ директор-влак чумыргеныт. Ончылнырак палемдыме федерал проектыш нунат йодмашым пуэныт, сеҥыше-влак радамыш лектыныт да тений гыч вуйлатыме школлаштышт кугурак класслаште тунемше-влаклан БПЛА-м виктараш туныктымо класслам почыт. Нуно колледжысе рӱдер дене пырля пашам ышташ, икте-весылан полшаш тӱҥалыт. Ты шотышто ойпидышыш кидпалыштым лач ты кечын пыштеныт.
«Самырык тукымым изинек беспилотникым виктараш туныктымын кӱлешлыкше уло мо?» – южыжо йодын кертеш. Специалист-влак тыге вашештат: «Уло. Тачысе айдеме цифран тӱняште «йомшаш» огыл. Адакшым дроным виктарымаш тудын деч изи огыл чытышым, тӱткышым йодеш, шонен пыштымыш шуаш да тыгодымак системнын шонаш туныкта, ешартыш шинчымашым пуа. Вет маршрутым чоҥымо годым чылажымат шотыш налман, вучыдымо ситуацийыште чын ыштыман. Чыла тиде ончыкылык илышыштыже кӱлеш лиеш. Адакшым промышленность, транспорт да связь, обороно, чоҥымаш, ялозанлык, археологий да моло сферыште тыгай моштымаш моткоч йодмашан».
Г.Кожевникова
М.Скобелевын фотожо
