Тунемме кӱкшытым аклыме рӱдерын пашаеҥже-влак ныл
ужашан кугу проектым иктешленыт. Тений майыште индешымше классыште тунемше 474 йоча шочмо марий йылме да литератур дене иктешлыше кугыжаныш экзаменым у йӧн дене кучен.
Кодшо тунемме ийыште шочмо марий йылме да литератур дене экзаменым кучымо шотышто вашталтыш лийын. Ончыч тунемше-влак марий йылме дене диктантым возеныт, ешартыш пашам шуктеныт, а литератур дене билетым тунемыныт, экзаменысе йодышлан вашештеныт.
Проектым чоҥымаште да илышыш пуртымаште рӱдер вуйлатыше
Ольга Михайловна Майкова кугу надырым пыштен. Ты пашан тӱҥ шонымашыже: шочмо йылмым йöратен тунемаш, кыдалаш школышто тунемшым кугыжаныш иктешлыше аттестацийым шочмо йылме да литератур дене кучаш кумылаҥдаш.
Тӱрлӧ йӧным ончен лекмеке, эн кӱлешанжым ойырен, иктешлыше кугыжаныш экзаменым кучаш материалым погымо. Тудо закон дене пеҥгыдемдалтын. Тыге майыште шочмо йылме да литератур дене экзаменым шке кумылын 500 наре выпускник ойырен, аттестацийым эртен.
У проектын лектышыжат уло. Эн ончыч изложенийым возаш да
вашмутланымашлан (собеседований) текстлам сборникыш чумыраш
палемдыме паша шукталтын. Тиде сомылым МарНИИЯЛИ-н, Марий кугыжаныш университетын, Марий туныктыш институтын шанчыеҥышт да посна туныктышо-влак ыштеныт.
Туге гынат диктант олмеш изложенийым возымаш, билетым тунемме олмеш
вашмутланымашым эртарымаш туныктышо-влаклан чылаштланак келшен огыл. Тургыжланымаш кажныжын лийын, но, республикнан вич районысо школлаште апробаций эртымек, кокытеланымаш, ӧрмаш йомыныт. Тунемше-влак экзаменыште сай лектышым ончыктеныт.
Шочмо йылме да литератур дене кугу баллым 200 наре йоча поген. Поснак Морко, Курыкмарий, Советский районласе школлаште тунемше-влакын шинчымашышт куандарыше. Шернур, Параньга, Кужэҥер, Марий Турек, Килемар, Волжский, Звенигово кундемласе тунемше-влакат почеш кодын огытыл. Тидым шотыш налын, иктешлыше кугыжаныш экзаменлан йочам сайын ямдылен шукташ манын, ты проектын демоверсийжым Образований да науко министерствын сайтышкыже вераҥдыме. Тиде материалын кӱлешлыкше кугу: тунемше-влак ача-авашт дене пырля экзаменын могайрак лийшашыжым, кузерак эрташ тӱҥалмыжым шымлен налын, экзаменым кучаш ямдылалтме корным рашемден кертыт.
Тыгодым выпускник, экзаменыш пурымек, бланк-влакым чын возен моштыжо, материал дене палыме лийже манын, диагностический тестирований чыла предмет дене идалык мучко эрташ тӱҥалеш. Тений октябрьыште 400 наре йоча шочмо йылме да литератур дене икымше гана шке шинчымашыжым терген.
Шочмо йылме дене мутланаш, тудым жаплаш да пагалаш ешыште туныктыман манын ойлена гынат, тыште школын, туныктышын рольжо кугу верым налын шога. Садлан писатель Тыныш Осыпын чын каласен кодымо ойжо тачысе кечыланат сайын келшен толеш: «Шочмо йылме! Куанымашым пуышо, кумылым нӧлтышӧ, тӱням почын ончыкташ, шинчымашым шараш полшышо шочмо йылме! Кажне еҥын шӱмыштыжӧ улат, кажнын чонжым ырыктет. Йӧратыза шочмо йылмым, тудым ӧрканыде тунемза! »
Галина МАЛИНИНА
Тунемме кӱкшытым аклыме рӱдерын пашаеҥже, педагогике науко кандидат
