27 февральыште Москваште, Ленинский библиотекын ик полатыштыже – Пашковын пӧртыштыжӧ – Россий Писатель ушемын черетдыме XVII съездше лийын. Тиде кугу форумын эртымыж нерген Россий Писатель ушемын ты съездшын делегатше, Марий Элын калык писательже Александр Петров дене мутланышна.
– Александр Алексеевич, кеч-могай кугу форумышто кугу вашталтыш нерген ойлат. А тиде съездыште тӱҥ шотышто мо нерген каҥашеныт?
– Россий Писатель ушемын Черетдыме XVII съездшын тӱҥ шонымашыже Российысе пӱтынь сылнымут сообществым иктыш ушен, элысе калыкна-влакын духовно-нравственный поянлыкыштым арален кодымо шотышто корным палемдаш лийын. Садланак тиде съездыш Российысе тӱрлӧ писатель ушем-влакын вуйлатышышт ден представительыштым ӱжыныт. Съездым Россий Писатель ушемын ончычсо председательже Николай Иванов почо. Делегат-влакым саламлымеке, мутым Россий Федерацийын Президентшын полышкалышыже Владимир Мединскийлан пуыш. Тудо президент Владимир Владимирович Путинын саламлымаш шомакшым лудо. Шке саламмутыштыжо президент мемнан илышыште классический сылнымут поянлыклан да кызытсе автор-влакын эн сай произведенийыштлан чолганрак эҥерташ кӱлмӧ нерген ойлен. Тыгак тудо Россий Федерацийын тӱрлӧ кундемлаж гыч тиде форумыш чумыргышо писатель-влакын отечественный сылнымутым да книгам савыктымашым вияҥдыме шотышто лектын шогышо неле йодышыштым решатлаш кӱлмӧ нергенат каласен. Президентын мутшо почеш, кугыжанышлан кызытсе саманыште писатель-влакын усталык пашашт обществым да кушкын толшо тукымым шуарымаште моткоч чот кӱлешан. Тыгодым у произведенийлаште патриотизм, исторический чынлык, айдемын праважым да чапшым пагалымаш, элнан пӱрымашыжым умылымаш да тудын верч тавадаҥ шогымаш тема эн тӱҥ верыште лийшаш манын палемден.
– Тыгай кӱкшытан форумыш кумдан палыме лӱмлӧ еҥ-влакым ӱжыт. Ты гана кӧмыт толыныт?
– Съездыш ятыр лӱмлӧ еҥ толын ыле. Тиде Российын кугыжаныш да общественный деятельже, Российысе книга ушемын председательже Сергей Степашин, писатель да публицист Александр Проханов, кумдан палыме режиссёр Никита Михалков, «Мосфильм» киноконцернын вуйлатышыже Карен Шахназаров, писатель Захар Прилепин, Россий кугыжаныш библиотекын генеральный директоржо Вадим Дуда, Россий Федерацийын Президент администрацийжын вуйлатышыжын икымше алмаштышыже Сергей Кириенко, Россий Федерацийын Президентшын тӱнямбал тӱвыра вашкыл шотышто специальный представительже, Россий МИД-ын особый поручений шотышто посолжо Михаил Швыдкой лийыныт да ятырынже саламмутым ойленыт. Швыдкой, мутлан, Российын иностранный паша министрже Сергей Лавровын саламмутшым лудын пуыш.
– Нуно мо нерген ойленыт?
– Выступатлыше-влакын тӱҥ шонымашышт икте лийын: Российысе писатель-влак кеч-могай курымыштат кӱкшӧ духовно-нравственный ориентирым кученыт да кызытат тиде паша деч кораҥын огытыл. Наполеоновский Франций, фашист Германий да моло тушман ваштареш кучедалме годым сылнымутчо-влак Россий салтакын патырлыкшым, лӱддымылыкшым чапландареныт. Кызытат неле жап: Донбассыште специальный военный операций эрта. Писатель-влак тыштат ӧрдыжеш огыт код: мемнан салтак-влакын подвигышт нерген возат, Киевысе неонацист режим ваштареш кучедалмашке шке надырыштым пыштат.
Тыгак кызыт тӱнямбалне калыкын, кажне посна еҥын шӱмжым да ушыжым сеҥен налшаш верч койдымо сар кая. Тиде фронтын ончыл радамыштыже киноискусство, театр сообщество да икмыняр моло партнёр-влак дене пырля писатель-влакат шогышаш улыт. Садлан Россий Писатель ушемын пашажым уэмден колташ жап шуын. Совет Ушем шаланымеке, писатель-влак пагалыдыме да йорло еҥыш савырненыт ыле. Ынде у пагыт тӱҥалын. Писатель-влак угыч аклыме да пагалыме еҥыш савырнышаш улыт. Кызыт нунын полышышт деч посна обществым да самырык тукымым чын корно дене виктарен колташ да шуараш неле. Садлан писатель-влак элнан курсшым поддерживатлышаш, тыгак шке усталык пашашт дене Россий Федерацийым угыч пеҥгыдым да тӱзланышым ыштышаш верч тыршышаш улыт.
Россий Писатель ушемын ончычсо председательже Николай Ивановат выступатлыш. Тудо шуктымо паша да ончыкылык корно шотышто докладым ыштыш. Мутшо почеш, вашталтышым писатель-влак шукертсек вученыт. Тиде жап иже толын шуын. Туге гынат ик татыште нимат вашталтын ок керт, мыняр-гынат жап кӱлеш. Но ик эн тӱҥ вашталтышым ме тачак ужына: съездыш Российысе писатель-влакын тӱрлӧ ушемышт гыч представитель-влак толыныт. Тугеже ме шочмо элнам вияҥдышаш верч чылан иктыш ушнен, ик корно дене кайышаш улына.
– А съездын тӱҥ йодышыжо могай лийын?
– Тӱҥ йодыш Россий Писатель ушемын у председательжым сайлымаш лийын. Черетдыме съездыш погынышо делегат-влак Россий Писатель ушемын у председательжылан – икымше секретарьжылан Владимир Мединскийым открытый манме йӱклымаш дене сайлыме.
– Россий Писатель ушемын у председательже Владимир Мединский пашам уэмден колтымо шотышто мом темлен?
– Тудо шке выступленийыштыже каласен: «Тачысе кечылан эн тӱҥ да ик эн ончыч шуктышаш паша – Россий Писатель ушемым уэмдаш да тӱрлӧ ушемлаште шогышо писатель-влакым иктыш чумыраш. Совет Ушемын шаланымекше, кугыжаныш кучем писатель-влак дене вашкылжым йомдарен ыле. Финанс йодыш шотыштат тыгак. Российыште киноиндустрийыш да театр сообществыш миллиард дене окса кая, а писатель-влакын пашашт тымарте кӱлеш семын аклалтын огыл. Нуно шке произведенийыштлан кумырым веле налыныт. Южгунам тудыжат логалын огыл. Тиде умылыдымашым пытарыман».
Тылеч посна Мединский Россий Писатель ушемын престижшым, чапшым нӧлталаш, книга рынке дене вашкылым пеҥгыдемдаш да Россий Писатель ушем негызеш кызытсе российысе сылнымутым вес эллаште шаркалыме шотышто структурым почаш, Россий Писатель ушемын региональный пӧлкалаштыже проза, поэзий, драматургий, йоча литератур шотышто комиссий-влакын пашаштым вияҥден колташ кӱлмӧ нерген ойлен.
У вуйлатышын мутшо почеш, ынде писатель-влак школлаште да Йоча ден самырык-влаклан почмо книгагудылаште патриотизм да духовно-нравственный шуарымаш шотышто вашлиймашым ӱдыр-рвезе-влак дене чӱчкыдынрак эртарышаш улыт. Тыге гына самырык тукымым чын корныш шогалташ да патриотизм шӱлышеш шуараш лиеш. Тылеч посна Россий Писатель ушемын председательже илышыште книган кӱлешлыкше нерген, Самырык литератор-влак советын пашажым регионлаште вияҥден колтымо, чолга писатель-влаклан стипендийым тӱлымӧ, Россий писатель ушемыш эн достойный-влакым гына пурташ тӱҥалаш кӱлмӧ нерген ойлен.
Тиде съезд деч вара писатель-влакын илышыштышт да усталык пашаштышт у йыжыҥ тӱҥалшаш. Сандене писатель-влакын произведенийыштышт духовность да патриотизм тема тӱҥ верым налын шогышаш.
Тыгак тиде съездыште Россий Писатель ушемын уэмдыме Уставшым приниматлыме, у Правленийым, Правленийын Секретариатшым, Ревизионный комиссийым пеҥгыдемдыме. Тылеч посна Кӱшыл творческий советын председательжылан поэт да прозаик Владимир Крупиным сайлыме.
Любовь Камалетдинова
Фотом Александр Петровын еш альбомжо гыч налме
