Кундемнан шуко моло тунемме верже семынак шке жапыштыже Советский район Кодам школ ик эн кугулан шотлалтын, кыдалаш лийын. Мутлан, 1979-ше ийыште тыште 300 наре икшыве шинчымашым поген, таче – 51, ынде тудо – тӱҥ. Туге гынат тунемше-шамычын чотышт шагалемме дене туныктышо коллективын пашаже ончычсо семынак шуко, сандене ончычсо семынак кыртмен тырша да, илышыштыже кажныже шке вержым муын кертше манын, ӱдыр-рвезе-влаклан кӱлеш шинчымашым пуа. Тунемме верыште лиймына годым школын завучшо, Марий Элын калык туныктышыжо, республикысе образованийын сулло да Россий Федерацийысе общий образованийын почётан пашаеҥже Зоя Беляевалан (снимкыште) школын тачысе илышыж дене кылдалтше икмыняр йодышым пуышна.
– Зоя Александровна, таче Кодам школышто ик эн пӱсӧ йодыш мо дене кылдалтын?
– Мемнан школым 1991 ий гычак капитально олмыктымо огыл. Полатнаже тӱжвачын у гай коеш, но ик вер гыч кӧргышкыжӧ вӱд пура, весыште – туврашым ачалыман. Тыгак спортзалнам олмыкташ кӱлеш. Тушто кӱварымат, окнамат вашталтыман, тыгак пырдыжым уэмдыман. Икманаш, паша шуко уло. Окса чӱдылыклан кӧра ме, ялысе школжо, ты шотышто шеҥгелынрак улына. Но умылена, черетнам вучен, пашам ыштена. Районысо администрацийын образований пӧлкажлан вуйын шогышо Надежда Михайловна Иванова пӱсӧ йодышым решатлаш эре полша, сандене тудын гай вуйлатыше дене пашам ышташат куштылго.
– Йоча-влаклан шокшо кочкышым пукшымо шотышто паша кузерак ворана?
– Россий Федерацийын президентше Владимир Путинын кӱштымашыжым вигак шукташ тӱҥалынна. Поварна-влак моткоч тутло кочкышым ямдылат. Тӱҥалтыш класслаш коштшо 28 йочам яра пукшена, шуко шочшан ешла гычат икшыве-влаклан чылажат закон почеш пуалтеш. Кызытсе илышлан келшыше оборудований гына уке, тоштым уэмдыман. Шукерте огыл санитарно-эпидемиологический могырым предписанийлам пуэныт: иктым вашталтыман, весым… Мутлан, котёлым да молымат. Окса уке гын, кузе вашталтет? Ронош йодмашым возенна, тидын деч вара район ты пашалан оксам ойырен – ме моткочак йывыртенна. Мыйын шонымаште, чыла экшыкым тӧрлаш йӧн садак лиеш.
– Пытартыш жапыште элыштына, республикыштына эпидемий озаланымым эше чарнен огыл. Ик жапыште школ-влаклан дистанций йӧн дене туныкташ логалын.
– Интернет шотышто ойлаш гын, тунам сетьшым шупшыныт, но тудын дене пайдаланаш келыштарен огытыл ыле. Дистанций йӧн дене тунемме жапыште туныктышо-влак йоча-шамычлан заданийым мӧҥгышт гыч колтеныт. Школышто компьютер мемнан шагал, улшыжо тоштемыныт, тыгак интерактивный доскамат уэмдыман.
– Зоя Александровна таче школын завучшо могай лийшаш?
– Тиде йодышлан вашешташ неле. Мемнан туныктышо-влак шке пашаштым сайын палат, тыгодымак у йӧным моштен кучылтыт. Сандене мыйын тӱҥ пашамже педагог-шамычын мастарлыкыштым тергаш веле огыл, тыгак нунылан могай-гынат полышым пуаш. Содыки, опыт уло, районысо туныктышо-влакын методический пӧлкаштым ынде коло вич ий вуйлатем. Мыйын шонымаште, тӱҥжӧ – пырля ик ойыш шуаш тыршаш да тунемше-влаклан сай шинчымашым пуаш.
Палемдыман, Зоя Александровна Беляева туныктымо пашаште 46-шо ий тырша, 1979 ий гыч марий йылмым да литературым, ИКН-ым туныкташ тӱҥалын да кызытат, сулен налме канышыш лектын гынат, ты пашам умбакыже шуя. Тендан ончылно вуйнам савена, Калык туныктышо!
Г.Кожевникова
Авторын фотожо
